Pochodzenie osób złożonych w ofierze podczas poświęcania Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) w Tenochtitlan

Oryginalny artykuł: Investigacion enriquece conocimiento sobre el sacrificio humano en Tenochtitlan

Analiza ludzkich szczątków kostnych znalezionych na terenie Templo Mayor (Wielkiej Świątyni - Huey Teocalli) w Tenochtitlan wykazała, że nie wszystkie osoby złożone w ofierze podczas poświęcania świątyni były jeńcami wojennymi, jak podawały źródła historyczne. Archeolog Alan Barrera Huerta, na podstawie badań izotopów strontu w materiale kostnym z depozytów ofiarnych w Templo Mayor ustalił, że osoby te nie zostały złożone w ofierze w momencie swego przybycia do Tenochtitlan i pochodziły z różnych rejonów Mezoameryki: z Tuli (stan Hidalgo), Wyżyn Chiapas; Doliny Oaxaca, Półwyspu Jukatan i północnych ziem centralnego Meksyku. Badaniom zostały poddane szczątki kostne znalezione w depozytach ofiarnych, które umieszczono w związku z poświęcaniem poszczególnych faz konstrukcyjnych Huey Teocalli: IVa (lata 1440–1469 n.e.); IVb (lata 1469–1481 n.e.) i VII (lata 1502-1520 n.e.). Przeprowadzona analiza izotopu strontu pozwoliła określić miejsce pochodzenia osób dzięki śladom, jakie w tkance kostnej pozostawiają minerały typowe dla danego regionu. Jak podkreśla Barrera Huerta, minerały z gleby, w tym również stront, przedostają się do żywych organizmów drogą pokarmową i są wchłaniane przez układ kostny, co dostarcza informacji o możliwym miejscu pochodzenia danej osoby.

Czaszka z Depozytu Ofiarnego 64. Analiza wykazała, że złożona w ofierze osoba
pochodziła z Doliny Oaxaca lub Półwyspu Jukatan
(for. Alan Barrera / INAH)

Archeolog z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) wyjaśnia, że znaczna część ziem w Dolinie Meksyku składa się ze skał pochodzenia wulkanicznego i dlatego ich znacznik izotopowy jest dość charakterystyczny w porównaniu z innymi obszarami kraju. Kości zmieniają swój skład mineralny w przeciągu 6-10 lat zamieszkiwania w określonym regionie i w zależności od pożywienia zmienia się wskaźnik izotopowy. Jednak szkliwo zębów nie ulega modyfikacji nawet wówczas, gdy ludzie zmieniają miejsce stałego pobytu. Uwzględniając te dwa założenia, Alan Barrera Huerta pobrał próbki zarówno z kości, jak i ze szkliwa zębów sześciu osób (czterech z fazy konstrukcyjnej IVb i po jednej z etapów IVa i VII), które żyły w latach 1469-1521 n.e., za czasów panowania władców: Motecuhzoma Ilhuicamina, Axayácatl i Moctecuhzoma Xocoyotzin.

Badania szkliwa zębów osób złożonych w ofierze
(fot. Alan Barrera / INAH)

Badania, które przeprowadzono w Laboratorium Geochemii Izotopowej UNAM (Universidad Nacional Autónoma de México) obejmowały szczątki ludzkie złożone w Depozycie Ofiarnym 111. We wszystkich przypadkach pobrano próbki z podstawy czaszki i wykorzystano zdrowe zęby trzonowe każdej z osób. Archeolog przekazał, że przede wszystkim wybrał depozyty ofiarne z fazy konstrukcyjnej IV, gdyż już wcześniej ustalono, że zawierały one materiały z różnych regionów Mezoameryki, a jego badania miały potwierdzić przypuszczenia odnośnie obcego pochodzenia złożonych w ofierze osób. Jednocześnie wspomniane depozyty nie tylko należą do najbardziej kompletnych i niejednorodnych, ale odwzorowują kosmogram, gdyż umieszczone w nich przedmioty nawiązują do trzech poziomów wszechświata: podziemnego, ziemskiego i niebiańskiego.

Czaszka pochodząca z Depozytu Ofiarnego 13
(fot. Alan Barrera / INAH)

Wyniki badań szczątków dziecka z Depozytu Ofiarnego 111, z etapu IVa (lata 1440-1469 n.e.) dowodzą, że zamieszkiwało ono północne rejony centralnego Meksyku (ziemie obecnych stanów Querétaro, San Luis Potosí i Hidalgo), na co wskazują żółte plamy na zębach (fluoroza), powstające w wyniku picia wody ze źródeł o dużej zawartości fluoru. W momencie śmierci dziecko miało najwyżej pięć lat, zostało złożone w części Templo Mayor poświęconej kultowi boga Huitzilopochtli i jak można było zauważyć, miało ozdoby typowe dla tego wojowniczego bóstwa. W Depozycie Ofiarnym 64, pochodzącym z etapu VII (lata 1502-1520 n.e.) znajdowały się szczątki dziecka zmarłego w wieku 10-11 lat. Analiza  czaszki wykazała, że pochodziło ono z centralnych ziem Doliny Oaxaca lub z Półwyspu Jukatan. Te dwa regiony mają bardzo zbliżone znaczniki izotopowe. Depozyty Ofiarne 13 i 88, z etapu IVb (lata 1469-1481 n.e.) zawierały szczątki mężczyzn zmarłych w wieku około 20-30 lat. Analiza szkliwa zębów dowodzi, że zamieszkiwali okolice Tuli (stan Hidalgo). W Depozytach Ofiarnych 11 i 20, z etapu IVb (lata 1469 – 1481 n.e.) znajdowały się czaszki, należące odpowiednio do kobiety ściętej w wieku 20-30 lat i młodzieńca ściętego w wieku 15-20 lat. Oboje pochodzili z Wyżyn Chiapas lub z rejonu Perote (stan Veracruz).

Czaszka pochodząca z Depozytu Ofiarnego 11
(fot. Alan Barrera / INAH)

Rezultaty przeprowadzonych analiz próbek kości i szkliwa zębów pozwoliły ustalić, czy dana osoba przybyła z innego regionu, czy też spędziła większość swego życia w tym samym miejscu. Dane te są bardzo ważne, gdyż pokazują, że osoby złożone w ofierze podczas poświęcania Templo Mayor musiały przez co najmniej sześć lat zamieszkiwać Dolinę Meksyku. Był to wystarczający okres, aby ich kości zachowały znaczniki izotopu strontu typowe dla tego regionu. Osoby te pochodziły z rejonów wcześniej podbitych przez Mexików. Wyjątek stanowi osoba z Depozytu Ofiarnego 64, która urodziła się w centralnej części Doliny Oaxaca lub na Półwyspie Jukatan, o czym świadczy analiza szkliwa zębów.