Malowidła naskalne w El Vallecito i przesilenie zimowe

Oryginalny artykuł: INAH identifica evento arqueoastronomico en pintura rupestre de El Vallecito

Badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), po przeprowadzeniu obserwacji i szczegółowych pomiarów pozycji słońca, zarejestrowali zjawisko o charakterze archeoastronomicznym, dostrzegalne - podczas równonocy jesiennej i przesilenia zimowego - na malowidle naskalnym, znanym jako El Hombre en el Cuadro (“Człowiek w ramce”), na terenie El Vallecito, w meksykańskim stanie Baja California (Kalifornia Dolna).

Malowidło El Hombre en el Cuadro w El Vallecito (fot. Centrum INAH - Baja California)

Zjawisko zauważył archeolog José Aguilar, współpracujący z Projektem Archeologicznym El Vallecito, prowadzonym przez Centrum INAH w Baja California i kierowanym przez Antonio Porcayo Michelini. W dniu przesilenia zimowego, około godziny 15.30, promień słońca pada na skałę i zaczyna przesuwać się w stronę malowidła, wykonanego cienką linią w kolorze czerwonym i przedstawiającego kwadrat z umieszczoną wewnątrz postacią ludzką. Następnie światło pada na dolną linię ramki i powoli zmierza w stronę lewej ręki postaci. Tuż przed godz. 16.00, promień świetlny dociera do prawej linii kwadratu i zmienia się w lśniący trójkąt, który przypomina wyglądem trójkątne ostrze, po czym zmniejsza się i znika.

Promień słońca w formie trójkątnego ostrza (fot. Centrum INAH - Baja California)

Jak wyjaśnia profesor José Aguilar, ze względu na umiejscowienie malowidła i rozmieszczenie bloków granitowych w schronisku skalnym, zjawisko jest dostrzegalne po południu, o zachodzie słońca. Równonoc jesienna i moment nadejścia zimy musiały niewątpliwie mieć duże znaczenie dla indiańskiej ludności zamieszkującej te rejony i odzwierciedlały ich relację z otoczeniem.

Światło słoneczne padające na malowidło (fot. Centrum INAH - Baja California)

Archeolog Julia Bendímez Patterson, dyrektorka Centrum INAH w Baja California przypomniała, że inne zjawisko, także związane z przesileniem zimowym, można zaobserwować na malowidle naskalnym znanym jako El Diablito („Diabełek”), znajdującym się również w El Vallecito. El Diablito przedstawia namalowaną w kolorze czerwonym postać ludzką z nakryciem głowy przypominającym rogi. W dniu przesilenia zimowego, o świcie, promień słońca pada na skałę i przez moment oświetla wizerunek. Jak podaje archeolog Antonio Porcayo, jest to postać myśliwego z łbem jelenia na głowie, a samo zjawisko świetlne było prawdopodobnie związane z końcem i początkiem różnych cykli życia dawnych koczowników Kumiai. Jezuita Francisco Xavier Clavijero, w swej księdze Historia de la Antigua o Baja California, spisanej w XVIII wieku, opowiada o Indianach z Baja California, którzy polując na jelenie zakładali na głowy specjalnie przechowywane w tym celu łby jeleni. Ukrywali się w zaroślach tak, aby było widać tylko łeb jelenia. Oszukane zwierzęta podchodziły i wówczas można było łatwo je upolować. Antonio Porcayo uważa, że w schronisku skalnym El Diablito, Indianie Kumiai przypuszczalnie odprawiali jakieś rytuały mające zapewnić udane łowy, a same jelenie mogły być przez nich szczególnie cenione. Osoby pełniące obecnie straż na terenie tego stanowiska archeologicznego zauważyły, że jelenie pojawiają się w rejonie El Vallecito w okresie od października do grudnia i odchodzą, gdy zaczynają się pierwsze opady śniegu, wraz z przesileniem zimowym. Dla dawnych Indian Kumiai kolor czerwony (kwar) był związany z północą, skąd nadchodziła zima. Zatem - jak sądzi Porcayo - malowidło El Diablito, wykonane w kolorze czerwonym i przedstawiające postać z rogami jelenia, mogło symbolizować koniec okresu polowań na jelenie, początek zimy z opadami śniegu i deszczu, a wraz z tym czas obfitych zbiorów nasion sosny.

El Diablito (fot. Proyecto de Conservación del Sitio Rupestre El Vallecito, Baja California / INAH)

Badania w El Vallecito będą kontynuowane, gdyż jest możliwe, że podobne efekty świetlne pojawiają się również na innych malowidłach naskalnych. El Vallecito jest najważniejszym rejonem z malowidłami naskalnymi w stanie Baja California, wykonanymi w stylu określanym jako La Rumorosa. Styl ten charakteryzuje się używaniem barwnika czerwonego w różnych odcieniach oraz przedstawieniami postaci ludzkich z dużymi kończynami, a zwłaszcza palcami. Podczas prac archeologicznych zarejestrowano do tej pory 23 schroniska skalne z malowidłami.

Czytaj też:  Sztuka naskalna w Baja California (Meksyk)
                  Różne style w tradycji malowideł naskalnych w Baja California (Meksyk)