Odsłanianie manuskryptu ukrytego pod Kodeksem Selden

Oryginalny artykuł: Hidden ancient Mexican manuscript discovered

Kodeks Selden, znany też jako Kodeks Añute, jest jednym z pięciu kodeksów misteckich (wraz z Kodeksami: Bodley, Nuttall, Vindobonensis i Colombino-Becker), które przetrwały do naszych czasów. Chociaż Kodeks Selden został ukończony około 1556 roku, to jednak uważany jest za dokument prekolumbijski, gdyż nie dopatrzono się w nim żadnych wpływów hiszpańskich. Nie wiadomo, jak manuskrypt trafił w XVII wieku do rąk angielskiego prawnika Johna Seldena, który interesował się historią i posiadał już wówczas spory zbiór dawnych dokumentów, również z rejonu Mezoameryki, jak Kodeks Mendoza i tak zwany Rollo Selden. Po śmierci kolekcjonera, Kodeks Selden został przekazany do Bodleian Libraries w Oxfordzie (Anglia), gdzie przechowywany jest do chwili obecnej. Kodeks Selden stanowi złożoną w harmonijkę wstęgę o długości pięciu metrów, wykonaną ze skóry jelenia i pokrytą warstwą wyprawy wapiennej. Namalowane żywymi kolorami sceny pokrywają tylko jedną stronę manuskryptu, co juz dawno temu zaintrygowało uczonych, gdyż pozostałe kodeksy misteckie obejmowały zarówno awers, jak i rewers. Podejrzewano, że Kodeks Selden może zawierać wcześniejszy dokument, który został zakryty, a zatem może być palimpsestem. Przypuszczenie to zostało ostatecznie potwierdzone przez najnowsze badania, które prowadzą: Ludo Snijders z Leiden University (Holandia), David Howell z Bodleian Libraries (Oxford, Anglia) i Tim Zaman z University of Delft (Holandia).

Jedna ze stron Kodeksu Selden (The Bodleian Library, Oxford)

Ludo Snijders przypomniał, że już w latach 50-tych XX wieku, Alfonso Caso dostrzegł na rewersie Kodeksu Selden ślad dawnego wizerunku, co wskazywało na istnienie starszego rękopisu, ukrytego pod warstwą wyprawy wapiennej. Od tego czasu przeprowadzono różne testy z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego i fotografii w podczerwieni, ale nie dały one żadnych szczególnych rezultatów. Obecnie, dzięki najnowszym osiągnięciom techniki wykorzystano obrazowanie hiperspektralne, które okazało się niezastąpioną metodą nieinwazyjną w badaniu palimpsestów. I tak sceny na rewersie Kodeksu Selden, niewidoczne przez niemal 500 lat, powoli zaczynają się wyłaniać. Po czterech latach najróżniejszych prób zdołano odsłonić sporo wizerunków, nie narażając manuskryptu na zniszczenie.

Ślady dawnych wizerunków, które dostrzezono w latach 50-tych XX wieku (The Bodleian Library)

Ludo Snijders przekazał, że niektóre z namalowanych scen przedstawiają ponad dwadzieścia różnych postaci kobiet i mężczyzn, siedzących lub stojących i zwróconych w tę samą stronę. Są też osoby kroczące z włóczniami w dłoniach. Kilkakrotnie pojawia się wizerunek dość charakterystycznej postaci, której towarzyszą glify przedstawiające skręcony sznur i nóż krzemienny, być może określające imię tej osoby. Chociaż trudno jeszcze w tej chwili to potwierdzić, to jednak podobna postać została przedstawiona w dwóch innych kodeksach misteckich (Bodley i Zouche-Nuttall) jako ważny przodek rodów związanych z ośrodkami znanymi obecnie jako Zaachila i Teozacualco. Do tej pory badacze przeanalizowali siedem stron kodeksu i dopiero zrekonstruowanie wszystkich scen pozwoli na pełną interpretację treści zawartej w dokumencie.

U góry: obrazy uzyskane dzięki zastosowaniu nowej techniki;
na dole: próba rekonstrukcji wizerunków (The Bodleian Libraries, Oxford)

W porównaniu z innymi kodeksami, ukryty manuskrypt różni się stylem wykonania i już wstępne badania dowodzą, że dostarczy on wielu informacji na temat historii Misteków, co będzie można wykorzystać również w pracach archeologicznych. Wyniki prac zostały opublikowane w Journal of Archaeological Science: Reports.

Porównanie scen przedstawiających postacie kroczące z włóczniami
na awersie Kodeksu Selden (u góry) i na rewersie (na dole) (The Bodleian Libraries, Oxford)

Kodeksy misteckie stanowią ważną grupę dokumentów. Poprzez namalowane na ich stronach obrazy i symbole można poznać genealogie rodów rządzących, dowiedzieć się o prowadzonych wojnach, zawieranych związkach małżeńskich i przymierzach. Nie wiadomo, dlaczego rewers Kodeksu Selden został ukryty, ale warto zaznaczyć, że w pozostałych kodeksach misteckich, awers i rewers nie stanowiły jedności i kontynuacji, były dziełem różnych artystów i zostały wykonane w różnych okresach czasu.