Kamienna rzeźba krokodyla z Lambityeco

Oryginalny artykuł: Crocodile carving played ritual role in Ancient Mesoamerican city

Na terenie stanowiska archeologicznego Lambityeco (Valle de Tlacolula, stan Oaxaca, Meksyk) odkryto kamienną rzeźbę przedstawiającą krokodyla, która dostarcza informacji na temat dawnych praktyk rytualnych i związków tego ośrodka z potężnym Monte Albán. Historia Lambityeco sięga co prawda okresu preklasycznego, ale okres rozkwitu przydał na lata począwszy od 500 r. n.e. Już podczas pierwszych wykopalisk w latach 60-tych XX wieku natrafiono na pozostałości dwóch pałaców, a zachowane w jednym z nich malowidła wskazywały na bliskie relacje z Monte Albán. Przez ostatnie cztery lata prace na terenie Lambityeco prowadzą badacze z Field Museum z Chicago. W wywiadzie dla Live Science, archeolog Gary Feinman przekazał, że byli szczególnie zainteresowani boiskiem do gry w piłkę, która jak wiadomo miała duże znaczenie dla mieszkańców Mezoameryki

Kamienna rzeźba przedstawiająca krokodyla, znaleziona w Lambityeco

(fot. Linda M. Nicholas, The Field Museum)

Już w 2015 roku odkopano pierwszą część boiska i zauważono, że w pewnym okresie dziejów Lambityeco zarówno wejście na boisko, jak i jego ogólny układ zostały zmodyfikowane w stosunku do oryginalnej konstrukcji. Schody prowadzące na boisko zostały zniszczone, a wejście zablokowano i zasypano żwirem. Zaintrygowani badacze kontynuowali wykopaliska i natrafili na ukryte przejście. Kiedy powrócili na teren Lambityeco w 2016 roku i wznowili prace wzdłuż przejścia, odkryli rzeźbę przedstawiającą krokodyla, ustawioną przy budowli po wschodniej stronie placu. Gary Feinman, wyjaśnił, że znalezione w pobliżu rzeźby artefakty – fragmenty spalonej czaszki ludzkiej i pozostałości ceramicznych kadzielnic – dowodzą, że służyła ona celom rytualnym.

Paszcza krokodyla (fot. Linda M. Nicholas, The Field Museum)

Archeolodzy nie byli jednak pewni, czy rzeźba znajdowała się w swym pierwotnym, oryginalnym miejscu, gdyż leżała ona do góry nogami i nie przylegała do ściany pobliskiego budynku. Feinman uważa, że skoro kamień został wyrzeźbiony z trzech stron, to musiała istnieć jakaś balustrada, oznaczająca początek schodów, które później zniszczono. Zdaniem badacza wyglądało to tak, jakby dawni mieszkańcy odwrócili kamienną rzeźbę krokodyla i pozostawili ją opartą o platformę, którą potem przebudowali. Pierwsza wersja boiska była tak zaplanowana, aby rytualna procesja kierowała się z boiska na plac, a stamtąd do wzniesionej na górze świątyni z rzeźbą krokodyla. Jako że boiska do gry w piłkę postrzegano jako portale prowadzące do zaświatów, a zatem procesja wyruszała z boiska jako odpowiednika świata podziemnego, kierowała się na plac, stanowiący świat ziemski i ostatecznie wstępowała do świątyni, symbolizującej świat niebiański.

Ilustracja przedstawiająca trzy strony rzeźby (autorzy: José Luís Medina Olivera i Linda M. Nicholas)

Początkowo boisko do gry w Lambityeco stanowiło niemal idealną kopię boiska w Monte Albán, ale po około 150 latach od jego zbudowania, zostało zmodyfikowane, skrócone, a wejście umieszczono na północno-wschodnim narożniku, zamykając wcześniejsze wejście od strony północnej. Zmieniło to dotychczasową trasę procesji. Gary Feinman uważa, że centrum miasta zostało zaplanowane około 500 r. n.e., kiedy istniały silne więzi pomiędzy osobami zarządzającymi Lambityeco a władcami potężnego Monte Albán. Jednak, po upływie 100-150 lat relacje te mogły być znacznie słabsze. Mieszkańcy Lambityeco postanowili nadać miastu nowy wygląd, aby wyrazić własny styl, oddalając się w ten sposób od swego potężnego sąsiada. Przypuszczalnie nie chodziło jedynie o podkreślenie różnicy, ale również o zwrócenie większej uwagi na rolę miejscowych przywódców.