Najwcześniejsze ślady uprawy kukurydzy na ziemiach północno-zachodniego Meksyku

Oryginalny artykuł: El resto de maiz mas antiguo encontrado hasta la fecha en el noroeste de Mexico emergio en bandejas de agua

W przeciągu ostatnich 15 lat archeolodzy Guadalupe Sánchez Miranda i John P. Carpenter z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), pracujący na terenie stanowiska archeologicznego La Playa (stan Sonora, Meksyk), odkopali około 80 ziemnych pieców z najróżniejszych okresów. W większości (70%) pieców zachowały się pozostałości kukurydzy, w tym kłoski, ziarna i zwęglone łodygi. We wrześniu 2017 roku, w jednym z pieców o głębokości około 1,5 metra natrafiono na pozostałości kukurydzy, pochodzącej sprzed 4299-4142 lat. Tym samym jest to najwcześniejszy dowód uprawy kukurydzy na ziemiach północno-zachodniego Meksyku.

Stanowisko archeologiczne La Playa (fot. Centrum INAH Sonora)

Piece w La Playa są wykopanymi w ziemi otworami, w których umieszczano rozgrzane kamienie służące do gotowania pożywienia. Piece mają zazwyczaj głębokość od 0,5 do 1 metra, a średnicę od jednego do kilku metrów. Zebrane w ich wnętrzach pozostałości roślinne zostały przeanalizowane metodą flotacji. W archeologii flotacja polega na zanurzeniu zebranej podczas wykopalisk ziemi w pojemnikach z wodą, w wyniku czego zwęglony materiał organiczny wypływa i unosi się na powierzchni. Badając go pod mikroskopem, uczeni zdołali zidentyfikować szczątki zachowanych roślin.

Pozostałości kukurydzy odkryte w La Playa (fot. Centrum INAH Sonora)

Guadalupe Sánchez wyjaśniła, że w La Playa prowadzi się złożone badania, w których bierze udział ekipa interdyscyplinarna, w tym edafolodzy i geolodzy analizujący osady z różnych okresów. Zdaniem archeologów, brak informacji z okresu sprzed 8000-5000 lat może wynikać z faktu, że ze względu na panujące wówczas wielkie upały i niewielkie opady, pustynia Sonora stała się miejscem niegościnnym, gdzie ludziom trudno byłoby przeżyć. Łowcy-zbieracze musieli zatem opuścić swe miejsce pobytu i szukali schronienia na ziemiach leżących bardziej na południu, zamieszkiwanych przez ludność posługującą się również jednym z języków uto-azteckich. To tam, na terenie obecnego stanu Sinaloa zdobyli ziarna kukurydzy i nauczyli się jej uprawy. Kiedy minęły okresy upałów, powrócili do La Playa i rozwinęli rolnictwo. Uprawa kukurydzy na pustyni stała się możliwa dzięki kanałom irygacyjnym, które doprowadzały na pola wodę ze źródeł. W niektórych miejscach na terenie La Playa zachowały się pozostałości dawnych kanałów sprzed 2000 lat, ale archeolodzy zamierzają poszukać kolejnych systemów nawadniających w pobliżu miejsc, gdzie znajdują się piece z zachowanymi resztkami kukurydzy.

Prace wykopaliskowe przy jednym z pieców ziemnych w La Playa (fot. Centrum INAH Sonora)

Archeolodzy Sánchez Miranda i Carpenter Slavens uważają, ze co najmniej 5000 lat temu z północnej części obecnego stanu Jalisco w kierunku stanów Sinaloa i Sonora aż na ziemie Arizony wiódł szlak o dużym znaczeniu, który pozwolił na wymianę kulturową pomiędzy prekolumbijskimi grupami ludności posługującymi się językami uto-azteckimi i z których wywodzą się Indianie Pápago, Pima, Tepehuano, Tarahumara, Guarijío, Mayo, Yaqui, Cora i Huichole w Meksyku oraz Hopi i Komancze w Stanach Zjednoczonych. Badacze podają, że w Arizonie, w rejonie rzeki Santa Cruz (Tucson) odkryto kilka stanowisk archeologicznych, gdzie zachowały się wczesne ślady kukurydzy.

Prace archeologiczne w La Playa (fot. Centrum INAH Sonora)

La Playa jest uważana za jedno z najbardziej spektakularnych stanowisk archeologicznych, z historią zamieszkiwania sprzed 10 000 lat. Podczas prac w ramach „Projektu Archeologicznego La Playa”, którym kierują Carpenter, Elisa Villalpando i James Watson, odkryto nie tylko szczątki wymarłej fauny z plejstocenu sprzed 13 000 lat, ale również ślady  Paleoindian Clovis sprzed 10 000 lat i grup łowców-zbieraczy sprzed 7500-1500 lat. Natrafiono na pozostałości rolników z okresu sprzed 1500 lat aż do pierwszych wieków naszej ery, w tym domostwa, pola uprawne, kanały nawadniające, kamienne narzędzia, pochówki, warsztaty zajmujące się wyrobem przedmiotów z muszli i piece.

Prace archeologiczne w La Playa (fot. Centrum INAH Sonora)

Guadalupe Sánchez Miranda dodała, że do tej pory najwcześniejsze ślady kukurydzy na ziemiach Meksyku zostały znalezione w jaskini Guilá Naquitz (stan Oaxaca), pochodzące sprzed 6250 lat oraz w jaskini San Marcos (Tehuacán, stan Puebla), sprzed 5300–5040 lat. Obecnie pozostałości kukurydzy z La Playa zajęły trzecie miejsce. Chociaż kukurydza zapewniała mieszkańcom pustyni Sonora pożywienie podczas zimy, to jednak stanowiła tylko uzupełnienie diety, która na północy Meksyku była oparta na łowiectwie i zbieractwie. Wewnątrz pieców znaleziono bowiem w większości ziarna i pozostałości dziko rosnących roślin, w tym różnych kaktusów i mezquite (jadłoszyn baziowaty).