Badania majańskiej drogi z Uxmal do Kabah

Oryginalny artykuł: Recorren mitico sacbe que conduce de Uxmal a Kabah

Słynna droga sacbé, łącząca majańskie miasta Uxmal i Kabah, związana jest z legendą, zachowaną w pamięci zbiorowej i przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Obecnie specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku postanowili dokładnie zbadać tę drogę, liczącą 18 kilometrów długości. Archeolodzy José Huchim (dyrektor Stanowiska Archeologicznego Uxmal) i Lourdes Toscano (kierująca Projektem Kabah) przekazali, że chociaż w latach 90-tych XX wieku drogę tę przemierzyli już częściowo Ramón Carrasco i Thomas Gallareta, to jednak dopiero teraz po raz pierwszy udało się pokonać całą trasę, prowadzącą z Uxmal, przechodzącą przez Nohpat, Che'etulix i Sacbe, i docierającą do Kabah.

Budowla na terenie stanowiska archeologicznego Sacbe (pomiędzy Nohpat a Kabah)
(fot. José Huchim, INAH)

W przedsięwzięciu, które trwało przez trzy miesiące, uczestniczyło też sześciu robotników, którzy przygotowywali przejście, aby można było w pełni rozpoznać drogę o szerokości 5-6 metrów. Sacbé została zbudowana przez Majów w latach 800 - 1000 n.e., kiedy to Uxmal i Kabah stały się ważnymi ośrodkami w regionie Puuc na Jukatanie, dzierżąc władzę polityczną i gospodarczą. Jak podkreśla José Huchim, droga stanowi wyraźny dowód relacji politycznych i handlowych, ustanowionych przez społeczności i dynastie tych ośrodków, które przypuszczalnie w początkowym okresie były miastami równymi rangą, lecz z upływem lat Uxmal stało się stolicą regionu.

Specjaliści INAH na drodze z Uxmal do Kabah (fot. José Huchim, INAH)

Zmiany polityczne - wynikające z zawieranych przymierzy, dokonywanych podbojów czy też zrywania wzajemnych stosunków - pozostawiły ślady w architekturze miast, widoczne w niewielkich modyfikacjach budowli lub znacznych przekształceniach, prowadzących do pojawienia się nowego stylu architektonicznego. Wzniesiono również drogi sacbé, które łączyły odległe ośrodki. Trakt, prowadzący ze wschodniego sektora Uxmal do Łuku w Kabah, ograniczony jest po bokach dobrze ułożonymi, wielkimi kamieniami o średnicy 30-60 centymetrów. Pomiędzy nimi znajdują się kamienie średniej wielkości (o średnicy 20-30 centymetrów), a także inne, znacznie drobniejsze.

Panorama Uxmal (fot. Mauricio Marat, INAH)

Droga wiedzie w linii prostej i jedynie zmienia nieco bieg za miastem Nohpat, prowadząc do Sacbe, a po kolejnej zmianie biegu dochodzi już prosto do Kabah. Trasa jest wyraźnie wytyczona i zachowała się w dobrym stanie. Wzdłuż sacbé, w najwyższych partiach terenu, znajdują się pozostałości okrągłych, kamiennych budowli o średnicy 3-4 metrów i wysokości 1,50-2 metrów, które służyły za wieżyczki strażnicze, pozwalające na obserwację drogi. Specjalista INAH dodał też, że natrafiono na ślady zamieszkania, a mianowicie na podstawy domów wzniesionych z materiałów nietrwałych i stanowiących miejsca odpoczynku. W ich pobliżu znaleziono także naturalne formacje do gromadzenia wody deszczowej oraz zbiorniki chultuny, mogące pomieścić około 20-30 tysięcy litrów wody. Widoczne są też kamieniołomy, z których wydobywano materiał do budowy drogi.

Łuk w Kabah kończący majańską drogę (fot. José Huchim, INAH)

Pierwsze informacje o drodze z Uxmal do Kabah pochodzą z zapisków zakonnika Estanislao Carrillo, kapłana z Ticul, urodzonego w 1798 roku. To on jako pierwszy wspominał legendę o karle z Uxmal, którą Eligio Ancona przytoczył później w swej książce Historia de Yucatan. Legenda opowiada o dziejach karła, zrodzonego z jaja i wychowywanego przez starą czarownicę. Któregoś dnia karzeł znalazł pod paleniskiem bęben tunkul i zaczął grać. Dźwięk odbił się echem w całym rejonie i dotarł do uszu władcy Uxmal, który zaniepokoił się, gdyż jedna z przepowiedni głosiła, że zostanie obalony przez osobę grającą na instrumencie. Aby uniknąć przeznaczenia, władca zaproponował karłowi współzawodnictwo i wystawił go na kilka prób, z których jednak karzeł wyszedł zwycięsko. Wówczas karzeł objął rządy w Uxmal, w przeciągu jednej nocy wzniósł Piramidę Wróżbity, potem Pałac Gubernatora i dom dla swej babki, a także nakazał zbudowanie drogi sacbé, łączącej Kabah z Uxmal.

Czytaj też o miastach Majów: Uxmal i Kabah