Tysiąc lat temu Alaska handlowała z Chinami, Koreą i Jakucją

Evidence of Pre-Columbus Trade Found in Alaska House. Live Science 16.04.2015.

Artefakty z brązu i obsydianu odkryte w budynku mieszkalnym sprzed 1000 lat na stanowisku Rising Whale na Alasce wskazują na kontakty handlowe między wschodnią Azją a Nowym Światem. Zdaniem Owena Masona z University of Colorado nowe znaleziska wraz z innymi przedmiotami znalezionymi w ciągu ostatnich 100 lat pokazują, że ludzie i towary docierały do Alaski z Chin, Korei i Jakucji na długo, zanim Krzysztof Kolumb dotarł do Morza Karaibskiego w 1492. 

Wykopaliska na stanowisku Rising Whale (fot. Jeremy Foin, UC Davis)

Wśród znalezisk są dwa artefakty z brązu, z których jeden mógł służyć jako sprzączka, a drugi jako gwizdek. Na sprzączce zachował się fragment skóry datowany radiowęglowo na około 600 n.e. W tym czasie na Alasce technologia obróbki brązu nie była znana, więc archeolodzy uważają, że artefakty prawdopodobnie zostały wyprodukowane w Chinach, Korei albo Jakucji, a na Alasce znalazły się dzięki wymianie handlowej. Ponadto w domu znaleziono fragmenty przedmiotów z obsydianu, którego sygnatura chemiczna wskazuje, że pochodzi on z doliny rzeki Anadyr w Rosji.

Sprzączka z brązu datowana na 600 n.e. (fot. Jeremy Foin/University of California, Davis)

Najnowsze odkrycia na stanowisku Rising Whale wpisują się w ponad 100 lat badań, które potwierdzają istnienie szlaków handlowych między Cieśniną Beringa i Alaską a cywilizacjami, które kwitły w Azji wschodniej w okresie prekolumbijskim. W 1913 r. antropolog Berthold Laufer opublikował w czasopiśmie T'oung Pao analizę tekstów i artefaktów, z których wynika, że Chińczycy pozyskiwali kły narwali i morsów od ludu mieszkającego na północny wschód od Chin, być może znad Cieśniny Beringa, gdzie zwierzęta te żyją w dużych skupiskach.

Ponadto kilku badaczy zwróciło uwagę na podobieństwa między zbrojami płytkowymi noszonymi na Alasce a tymi stosowanymi w Chinach, Korei, Japonii i wschodniej Mongolii. W latach 30. XX wieku Henry Collins, archeolog ze Smithsonian Institution, prowadził wykopaliska na Wyspie Świętego Wawrzyńca u zachodnich wybrzeży Alaski, gdzie jego zdaniem zbroje płytkowe zaczęły pojawiać się około 1000 lat temu. Składały się z nachodzących na siebie płytek wykonanych z kłów i kości zwierząt, a niekiedy z żelaza. Zdaniem Collinsa podobne zbroje płytkowe były używane w kilku miejscach w Azji wschodniej - w Mandżurii (Chinach), wschodniej Mongolii i Japonii, a stamtąd ich zastosowanie rozprzestrzeniło się na północ, by w końcu dotrzeć do Cieśniny Beringa i na Alaskę. 

Najnowsze badania genetyczne również rzucają światło na kontakty między Azją Wschodnią i Nowym Światem. Wielu naukowców uważa, że ludzie dotarli do Nowego Świata około 15 tys. lat temu przez pomost lądowy przez Cieśninę Beringa, który został zalany około 10 tys. lat temu i migracja ustała. Jednakże ostatnie badania genetyczne sugerują, że w późniejszym okresie ludzie także docierali z Azji wschodniej do Nowego Świata. 

Mieszkańcy Rising Whale mogli należeć do tzw. kultury Birnirk, która zamieszkiwała oba brzegi Cieśniny Beringa i używała zaawansowanych technicznie łodzi ze skór zwierzęcych i harpunów do polowania na wieloryby. Z badań genetycznych wynika, że ludzie z kultury Birnirk są przodkami ludu zwanego Thule, który opanował całą północnoamerykańską Arktykę aż po Grenlandię i z którego z kolei wywodzą się dzisiejsi Inuici.

Inuicki myśliwy polujący z harpunem na foki (fot. Wikimedia Commons)

Cieśnina Beringa to nie jedyny obszar kontaktu między mieszkańcami Starego i Nowego Świata w czasach prekolumbijskich. Ponad tysiąc lat temu Wikingowie docierali do Kanady, a nawet założyli osadę w L'Anse aux Meadows na Nowej Fundlandii. Badania pokazują także, że mniej więcej w tym samym czasie do Ameryki Południowej dotarli Polinezyjczycy, którzy zabrali ze sobą na Polinezję bataty, a być może zostawili w Ameryce Południowej kurczaki. Wśród innych hipotez sporym zainteresowaniem prasy popularnej cieszy się pogląd, że chińscy żeglarze docierali bezpośrednio do Nowego Świata, ale na razie brak na to dowodów naukowych.

Tradycyjne inuickie stroje: po lewej futro foki, po prawej karibu - północnoamerykańskiego renifera (fot. Ansgar Walk / Wikimedia Commons)