Urny grobowe kultury Aztatlán

Oryginalny artykuł: Recuperan urnas funerarias de la cultura aztatlan

Podczas prac archeologicznych prowadzonych na terenie północno-zachodnich nizin stanu Nayarit w Meksyku odkryto depozyty ofiarne, które dostarczają znaczących informacji na temat ludności, która ponad tysiąc lat temu osiedliła się w tej nabrzeżnej strefie. Archeolog Mauricio Garduño Ambriz z Centrum INAH-Nayarit, odpowiedzialny za wykopaliska w rejonie San Lorenzo (gmina Ruiz) przekazał, że znaleziono też kamienną siekierkę wotywną, dwa ostrza i liczne fragmenty ceramiki, pochodzące z okresu 500-800/850 n.e., kiedy ziemie te były gęsto zaludnione. Jednocześnie wyjaśnia to ekspansję kultury Aztatlán w okresie postklasycznym (900-1500 n.e.).

Urna grobowa znaleziona w Montículo 1 (fot. Mauricio G. Garduño, INAH)

San Lorenzo znajduje się na naturalnym skalistym wzniesieniu, którego oryginalna topografia została zmodyfikowana w czasach prekolumbijskich. Dzięki nasypom i wałom ziemnym, na zniwelowanej powierzchni wzniesiono najważniejsze budowle.

Kamienny przęślik znaleziony w jednym z depozytów ofiarnych  (fot. Mauricio G. Garduño, INAH)

Mauricio Garduño podaje, że jak wykazały badania laboratoryjne, dwie urny grobowe zawierały kości ludzkie i popioły ułożone z wielką starannością, a zatem kremacja zwłok miała charakter rytualny i  była praktyką grzebalną zarezerwowaną przypuszczalnie dla elity, biorąc pod uwagę fakt, że oba depozyty były związane z dwiema głównymi budowlami.

Urna grobowa znaleziona w Montículo 3 (fot. Mauricio G. Garduño, INAH)

Budowla oznaczona jako Monticulo 1 („Pagórek 1”) ma podstawę kwadratową, o długości boku wynoszącej 9,5 metra i zachowała rampę wejściową, skierowaną na północ. Linia biegnąca z jej centrum w stronę północno-wschodniego narożnika wyznaczała punkt, w którym słońce pojawiało się na horyzoncie w dniu przesilenia letniego.

Widok z Montículo 1 na słońce zachodzące na horyzoncie w dniu przesilenia letniego

(fot. Mauricio G. Garduño, INAH)

Zdaniem archeologa, ta budowla o charakterze świątynnym mogła stanowić miejsce kultu słońca, a jej plan architektoniczny przypuszczalnie odzwierciedlał typowy dla Mezoameryki kosmogram, czyli quincunx (cztery strony świata i jego centrum). Jako że Monticulo 1 jest największą budowlą i zajmowało centralną pozycję w dawnym mieście, a zatem odgrywało znaczącą rolę symboliczną i rytualną jako axis mundi („oś świata”), będąc szczególnym miejscem w sakralnej przestrzeni, gdzie podczas ceremonii prawdopodobnie kierowano najróżniejsze prośby do bogów.