Majański chultun w mieście Campeche

Oryginalny artykuł: Arqueologos exploran un chultun en el barrio de San Francisco, Campeche

W mieście Campeche (Meksyk), na jednej z ulic w dzielnicy Św. Franciszka, przypadkowo natrafiono na chultun - zbiornik służący do gromadzenia wody deszczowej. Badania, które przeprowadzili archeolodzy Heber Ojeda Mas i Carlos Cervera Díaz (z Centrum Narodowego Instytutu Antropologii i Historii w Campeche) wykazały, że chultun pochodzi z czasów prekolumbijskich i został zbudowany przez dawnych Majów. Jednocześnie odkrycie to dowodzi, że przed przybyciem Hiszpanów, w miejscu tym znajdowało się miasto Majów. Nawet jeśli nie było tam wielkich piramid, to z pewnością wznosiły się platformy z domami mieszkalnymi, w pobliżu których Majowie budowali zbiorniki na wodę. 

Chultun odkryty w mieście Campeche (for. Centrum INAH-Campeche)

Kiedy w 1517 roku ekspedycja kierowana przez Francisco Hernández de Córdoba dotarła do majańskiego miasta Kaan Peech („miejsca węży i kleszczy”), zmieniono jego nazwę na San Lázaro. Pozostałości tego dawnego ośrodka leżą w odległości zaledwie 450 metrów od miejsca, gdzie znaleziono chultun.

Zbiorniki zwane chultunami miały różne kształty: nieregularne, przypominające butelkę lub dzwon. Nowo odkryty chultun ma otwór o średnicy około 40 centymetrów, prowadzący do komory w kształcie dzwonu, o wysokości 1,80 metra i średnicy podstawy około 1,90 metra. Archeolodzy przypuszczają, że zbiornik musiał mieć niegdyś jakąś kamienną przykrywkę. Ich zdaniem chultun pochodzi z lat 600-1000 n.e. Na terenie miasta Campeche zachowały się również inne pozostałości dawnych budowli majańskich, które dowodzą, że rejon ten był zamieszkiwany co najmniej od 300 r. n.e.