Złoto w imperium Mexików

Oryginalny artykuł : El-oro - simbolo de poder y divinidad entre los Mexicas

Badacz Óscar Moisés Torres Montúfar, w swej książce Los señores del oro. Producción, circulación y consumo de oro entre los mexicas, wydanej przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH), opowiada o znaczeniu złota w gospodarce Mexików. Autor poszukiwał informacji w najróżniejszych źródłach historycznych takich, jak: kroniki konkwistadorów, zakonników i urzędników Korony Hiszpańskiej, spisy inwentarza z czasów kolonialnych, rejestrujące przedmioty wysyłane do Hiszpanii, relacje geograficzne z XVI wieku oraz Matrícula de Tributos,  Códice Mendocino i  Códice Azoyú.

Ozdoba ze złota pochodząca z Tenochtitlan (fot. Maurico Marat / INAH)

Złoto docierało do Tenochtitlan drogą wymiany handlowej i w formie danin. Przeznaczone było tylko dla władców Mexików Huey tlatoani, którzy podkreślali swój status społeczny i szlachetne pochodzenie poprzez najróżniejsze ozdoby uszu i nosa, bransolety, zawieszki i diademy, wykonane ze złota i kamieni szlachetnych oraz piór egzotycznych ptaków. Jak podkreśla autor książki, władcy Mexików mogli obdarowywać przedmiotami ze złota wojowników szczególnie zasłużonych w bitwach, ale sprezentowane ozdoby wolno im było nosić jedynie podczas ceremonii o charakterze rytualnym lub politycznym. Huey tlatoani wykorzystywał również złoto aby przypieczętować przemierza oraz ugody polityczne i dyplomatyczne. Óscar Moisés Torres Montúfar powołuje się tutaj na relacje Bernala Díaz del Castillo, który wspomina, że w momencie przybycia Hiszpanów, ówczesny władca Moctezuma Xocoyotzin przekazał liczne przedmioty ze złota zarówno hiszpańskim żołnierzom, jak i ich indiańskim sprzymierzeńcom.

Złote artefakty Mexików (fot. Mauricio Marat / INAH)

Militarna ekspansja Mexików zwiększyła możliwość nabywania licznych surowców, w tym złota i wykonanych z niego przedmiotów. Tenochtitlan stało się hegemonem i centrum, do którego docierały daniny, towary przeznaczone na handel, podarunki i nagrody oraz łupy wojenne. Jak podaje autor, złoto wydobywano w górzystych rejonach należących obecnie do meksykańskich stanów Guerrero, Oaxaca i Chiapas. Tamtejsi mieszkańcy udawali się na brzegi rzek, gdzie wstrząsali wodę i poruszali piasek, w wyniku czego złoto wypływało na powierzchnię. Po zdobyciu tych terenów przez Tenochtitlan, zostali zmuszeni do wysyłania danin, w tym tkanin bawełnianych, ptasich piór i złota w postaci proszku lub w kawałkach.

Złota zawieszka Mexików (fot. Mauricio Marat / INAH)

Kupcy pochtecas również dostarczali różne produkty na targowiska, gdzie dokonywano wymiany miedzianych siekierek na metal szlachetny. Najważniejszymi targowiskami, gdzie  nabywano złoto były Coixtlahuaca (na terenie obecnego stanu Oaxaca) i Tepeaca (na ziemiach dzisiejszego stanu Puebla). Kiedy szlachetny kruszec docierał do stolicy Mexików, trafiał na targowisko w Tlatelolco, do kupców specjalizujących się w handlu złotem. Obowiązywały jednak rygorystyczne zasady odnośnie nabywania przedmiotów zbytkownych i nie mogły one dostać się w ręce byle kogo.

Przedmioty wykonane z cienkich blaszek ze złota (fot. Mauricio Marat / INAH)

W Tenochtitlan, złotnicy obrabiający metal mogli zamieszkiwać dzielnicę Yopico, a swe umiejętności przypuszczalnie przekazywali z pokolenia na pokolenie. Jedynie oni mieli prawo wyrabiania luksusowych przedmiotów ze złota, chociaż rzemieślnicy z pałacu władcy również zajmowali się produkcją artefaktów wykorzystywanych podczas ceremonii o charakterze rytualnym. Złotnicy specjalizowali się w odlewaniu i wykuwaniu złota poprzez uderzanie. Utrzymywali bliskie kontakty zarówno z kupcami pochtecas, jak i z amatecas - osobami zajmującymi się obróbką ptasich piór, gdyż wiele ozdób wykonywano z połączenia złota i piór ptaków tropikalnych.

Małe dyski ze złota (fot. Mauricio Marat / INAH)

Najstarsze informacje historyczne na temat wyrabiania przedmiotów ze złota w Dolinie Meksyku sięgają lat 1372-1418 n.e., kiedy to zlotem handlowano na targowisku w Tlatelolco. Jednak obróbka złota przez Mexików rozwinęła się dopiero w czasach ich ekspansji, w latach 1440-1520 n.e., kiedy to do Tenochtitlan napływało znacznie więcej najróżniejszych surowców, w tym metale szlachetne.