Obserwatorium astronomiczne w Plan de Ayutla (stan Chiapas, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Sitio Plan de Ayutla preserva un observatorio unico en su tipo

Najnowsze prace na terenie stanowiska archeologicznego Plan de Ayutla (stan Chiapas, Meksyk) wykazały, że Budowla 13, wznosząca się w kompleksie pałacowym na Akropolu Północnym, służyła jako precyzyjne obserwatorium astronomiczne. Archeolog Luis Alberto Martos López, kierujący Projektem Plan de Ayutla przekazał, że poprzez szyb, znajdujący się w górnej części pogrążonego w ciemności wnętrza budowli, dwa razy do roku – podczas przesilenia zimowego (21 grudnia) i podczas przejścia Słońca przez zenit (17 maja) – przenika światło, rzucając promień na sklepienie w dolnej części budowli.

Budowla 13 w Plan de Ayutla

Budowla 13 jest jedyna w swym rodzaju. Na jej wewnętrznych ścianach zachowały się graffiti, które przedstawiają władców i przypuszczalnie stanowiła siedzibę grupy rządzącej we wczesnym okresie klasycznym. Plan de Ayutla obejmowało obszar około 24 hektarów, na którym wznosiły się trzy akropole z wielkimi placami. W okresie swego największego rozkwitu liczyło około siedmiu tysięcy mieszkańców, a pałac królewski mieścił około 80 osób.

Służące obserwacjom astronomicznym otwory w murach Budowli 13

Martos López podaje, że Plan de Ayutla  rozrastało się na przestrzeni lat. Początkowo  budowla pałacowa miała w niektórych sektorach drewniane ściany, które później zamieniono na kamienne konstrukcje ze sklepieniami łukowymi, a we wczesnym okresie klasycznym powstały dziedzińce. Dokonane modyfikacje architektoniczne pozwalają sądzić, że w jakimś momencie historii miastem rządziły różne osoby. Pierwszą siedzibą władców była Budowla 3 w kompleksie pałacowym. W późnym okresie klasycznym, około 800 roku n.e. funkcję tę pełniła Budowla 6, gdyż – jak przypuszcza archeolog – władzę dzieliło pomiędzy sobą kilka osób z tego samego rodu. Wniosek taki wysnuto biorąc pod uwagę uprzywilejowaną pozycję budowli, spichlerz i połączone ze sobą komnaty. Jednak w ostatnim okresie zamieszkania miasta, niektóre pomieszczenia zostały zamknięte, co zdaniem Lopeza może świadczyć o ustaleniu dynastii rządzącej, która poleciła wzniesienie teatru na zachodnim dziedzińcu pałacu.

Budowle w kompleksie pałacowym w Plan de Ayutla

W innych miastach Majów przedstawienia teatralne odbywały się zazwyczaj na placach publicznych. Teatr w Plan de Ayutla jednak znacznie różnił się od nich, gdyż zbudowano go na wysokości 45 metrów, służył głównie prezentacji pojmanych jeńców i zapewne świadczył o potędze władców. Archeolog Luis Alberto Martos podał, że chociaż nie są jeszcze znane przyczyny upadku miasta, to jednak znaleziono świadectwa na to, że pomieszczenia zostały spalone. Natrafiono na rozrzucone kości, a ślady pożaru są widoczne na tarasach i fragmentach naczyń ceramicznych.

Czytaj też: Majański teatr w Plan de Ayutla