Miasta Majów: Zaculeu (Gwatemala)

Zaculeu leży w odległości kilku kilometrów od miasta Huehuetenango. Było ono stolicą królestwa Majów Mam i w ich języku nazywało się Chinabajul. Nazwa „Zaculeu” – „Biała Ziemia” pochodzi z języka Majów K’iche’ i została nadana po pokonaniu miasta przez królestwo K’iche’. Zaculeu zostało założone około 400 roku n.e. i swój największy rozkwit przeżywało w okresie klasycznym. Utrzymywało kontakty handlowe z Nebaj i Kaminaljuyú. Początkowo architektura miasta wykazywała silne wpływy Teotihuacán, ale w późnym okresie klasycznym pojawiły się elementy nawiązujące do cech typowych dla miast leżących wokół Zatoki Meksykańskiej.

Widok ogólny Zaculeu

Zaculeu zostało zaatakowane przez Pedro de Alvarado w 1525 roku. Mieszkańcy miasta zaciekle bronili swego terytorium i dopiero Gonzalo de Alvarado y Contreras, który dotarł tam z ponad setką swych hiszpańskich żołnierzy oraz około dwoma tysiącami Tlaxkalan z ziem Płaskowyżu Meksykańskiego, zdołał ostatecznie pokonać ten ufortyfikowany ośrodek Majów.

Część budowli Zaculeu nadal pozostaje porośnięta roślinnością

Budowle Zaculeu zostały odrestaurowane pod koniec lat 40-tych XX wieku przez United Fruit Company. Pracami kierował John M. Dimick, jednak nie zostały one przeprowadzone zgodnie z zasadami przyjętymi w archeologii. Niektóre budowle zostały pokryte warstwą białej wyprawy wapiennej, podczas gdy w czasach Majów były bogato dekorowane i pomalowane na żywe kolory.

Budowla 4 w Zaculeu

Zachowane do dnia dzisiejszego budowle wznoszą się wokół kilku placów. Plac 1 stanowił prawdopodobnie sakralną część miasta, gdyż otoczony jest piramidami z szerokimi schodami. Największą z nich jest Budowla 1 o wysokości dwunastu metrów, utworzona przez osiem poziomów schodkowych. Na jej szczycie znajduje się świątynia z trzema wejściami. Piramida ta była wielokrotnie modyfikowana począwszy od wczesnego okresu klasycznego aż do okresu postklasycznego.

Budowla 1

Wewnątrz Budowli 1 znaleziono grobowiec z wczesnego okresu klasycznego. Ściany grobowca, ze szczątkami czterech osób, pokryte były czerwonym barwnikiem, a wśród darów ofiarnych znajdowało się wiele naczyń ceramicznych, zwierciadła wykonane z pirytu oraz wyroby z jadeitu. 

 

Naczynia ceramiczne znalezione w Zaculeu

(Muzeum na terenie stanowiska archeologicznego Zaculeu)

Po prawej stronie wznosi się Budowla 6, nieco mniejszych rozmiarów, lecz także ze schodami prowadzącymi do wzniesionej na szczycie świątyni, z której zachowały się fragmenty murów.

Budowla 6

Przy Placu 1 znajdują się jeszcze Budowla 7, stanowiąca długą, niską platformę i Budowla 9 w formie piramidy, ale nadal pozostają jeszcze porośnięte roślinnością.

Po prawej Budowle 7 i 9 przy Placu 1

W centrum Placu 1 wzniesiono natomiast dwie niskie platformy na planie kwadratowym, oznaczone jako Budowle 11 i 12, służące przypuszczalnie różnym ceremoniom.

Budowle 11 i 12 - niskie platformy w centrum Placu 1

Przy rozległym Placu 2 wyróżnia się Budowla 4, która pełniła funkcję świątynno-pałacową. Obejmuje ona centralną podstawę piramidalną, na której wznosi się świątynia z trzema pomieszczeniami. Do świątyni prowadzą z trzech stron schody z balustradami.

Część świątynna Budowli 4

W Budowli 4 znaleziono grobowiec ze szczątkami jednego z miejscowych dostojników. Zmarłemu złożono liczne dary: naczynia ceramiczne, kadzielnicę, jeden nóż z  krzemienia i dziewięć noży z obsydianu, jadeitowe paciorki i kawałki złota.

Kadzielnica znaleziona w Zaculeu
(Muzeum na terenie stanowiska archeologicznego Zaculeu)

Po obu stronach tej świątyni powstały dwie boczne budowle o różnych rozmiarach, każda z  jednym podłużnym pomieszczeniem. Takie konstrukcje o charakterze mieszkalnym i administracyjnym wznoszono na niskich platformach i wykazują one cechy typowe dla okresu postklasycznego, przede wszystkim okrągłe kolumny, które niegdyś podtrzymywały płaskie dachy.

Budowla po lewej stronie świątyni

Budowla po prawej stronie świątyni

Na Placu 2 wznosi się jeszcze Budowla 17, gdzie na niewielkiej podstawie piramidalnej znajdowały się dwa pomieszczenia, do których wejście ozdobione było dwiema kolumnami.

Budowla 17

Place 1 i 2 oddzielone są od siebie Budowlą 13. Podwójne schody prowadzą na pierwszy poziom świątyni, a stamtąd pojedyncze szerokie schody wiodą do zachowanej częściowo świątyni. 

Budowla 13 pomiędzy Placami 1 i 2

Stąd rozciąga się widok na boisko do gry w piłkę, utworzone przez Budowle 22 i 23. Boisko ma 48 metrów długości i jest usytuowane pomiędzy Placami 4 i 8.

Boisko do gry w piłkę w Zaculeu

Przy Placu 8 wznosi się kolejna piramida – Budowla 2 – jeszcze nie odrestaurowana i pokryta roślinnością. Widoczny jest jedynie fragment dawnych schodów.

Budowla 2 przy Placu 8

Naprzeciwko niej natomiast zachowała się Budowla 3, przylegająca do boiska do gry w piłkę. 

Budowla 3

W Zaculeu nie znajdziemy zabytków z inskrypcjami glificznymi, jednak ośrodek ten był znany dzięki pracy swych rzemieślników, którzy zajmowali się wyrobem przedmiotów z jadeitu i pirytu. Podczas prac wykopaliskowych znaleziono naczynia ceramiczne, pieczęcie służące do zdobienia ciała i tkanin, pojemniki na barwniki, kruszarki wykorzystywane przy wyrobie papieru amate, kadzielnice i kamienne rzeźby.

 

Znalezione w Zaculeu: kamienna rzeźba i kamienna podstawa kadzielnicy

(Muzeum na terenie stanowiska archeologicznego Zaculeu)