Tajemnice żeglugi Polinezyjczyków

Oryginalny artykuł: Researchers find possible explanation of early Polynesian migration. Phys.org 30.09.2014.

Dwa zespoły badaczy zajmujące się najwcześniejszymi ruchami migracyjnymi w rejonie Polinezji opublikowały wyniki swoich badań. Pierwszy proponuje, że dawni Polinezyjczycy żeglowali na południowy zachód na Nową Zelandię i na północny wschód na Wyspę Wielkanocną dzięki okresowym zmianom kierunków wiatru. Druga opisuje technicznie zaawansowaną łódź znalezioną niedawno na Nowej Zelandii, która być może pochodzi z Polinezji. 

Polinezyjska mapa pokazująca wyspy oraz kierunek wiatru i fal, ok. 1904 (fot. Wikimedia Commons)

Naukowcy zgadzają się, że pierwsi Polinezyjczycy potrafili pokonywać duże odległości, natomiast dotychczas było niejasne, w jaki sposób docierali do miejsc, do których musieliby płynąć pod wiatr. Grupa badaczy z Australii proponuje teorię, że wiatry w rejonie Polinezji okresowo zmieniały kierunek otwierając wąskie okno umożliwiające stosunkowo łatwe dotarcie do miejsc normalnie niedostępnych. Na podstawie badań rdzeni lodu, słojów drzew, stalagmitów i osadów ze zbiorników wodnych w regionie badacze stworzyli komputerowy model odtwarzający warunki naturalne panujące w latach 800-1600 n.e. Przeprowadzone symulacje wskazują na zmianę przeważających kierunków wiatrów w okresach kilkudziesięciu lat. W niektórych okresach przeważające wiatry wiały na wschód ułatwiając migrację na Wyspę Wielkanocną, w innych skręcały na południowy zachód umożliwiając żeglugę na Nową Zelandię. Symulacje pokazują także, że po roku 1300 przeważający kierunek wiatrów zmienił się na obowiązujący obecnie, uniemożliwiając kolejne migracje.

Hawajska łódź wielokadłubowa, ok. 1781 (rys. John Webber, artysta pokładowy kpt. Cooka) 

Druga grupa badaczy opisuje fragmenty drewnianego canoe znalezionego w piasku na wybrzeżu Nowej Zelandii, datowanego na około 1400 r. n.e. Co prawda drewno, z którego łódź została wykonana, pochodzi z Nowej Zelandii, a nie Polinezji, ale wizerunek żółwia morskiego wyryty w drewnie nie jest charakterystyczny dla sztuki nowozelandzkiej. Natomiast żółwie morskie zajmują ważne miejsce sztuce polinezyjskiej. Ponadto canoe przypomina inną łódź z tego samego okresu znalezioną na Wyspach Towarzystwa (we wschodniej Polinezji), wskazując na związek z Polinezją. Badacze uważają, że łódź miała około 20 m długości i albo była dwukadłubowa, albo miała pływak boczny, co pozwoliłoby na zamontowanie prostego schronienia.

Tak więc wyniki badań obu zespołów wskazują na to, że Polinezyjczycy budowali zaawansowane technicznie łodzie, którymi żeglowali po Pacyfiku korzystając ze zmian w przeważających kierunkach wiatrów.

Publikacje:

• An early sophisticated East Polynesian voyaging canoe discovered on New Zealand's coast, Dilys A. Johns, PNAS, DOI: 10.1073/pnas.1408491111
• Climate windows for Polynesian voyaging to New Zealand, Ian D. Goodwin, PNAS doi: 10.1073/pnas.1408918111