Miasta Majów: Kohunlich (stan Quintana Roo, Meksyk)

W stanie Quintana Roo znajduje się wspaniałe majańskie miasto z okresu klasycznego – Kohunlich, czyli Wzgórze palm kokosowych. Nazwa, stanowiąca przekształcenie angielskiego zwrotu cohoon ridge i nawiązująca do topografii terenu, została nadana miastu w początkach XX wieku przez miejscowych cieśli, pracujących w pobliskim Clarksville. Jako pierwszy, w 1912 roku, przybył do Kohunlich archeolog amerykański, Raymond Merwin, który w latach 1909–1915 przemierzał ziemie Belize, Gwatemali i południowego Jukatanu, zbierając informacje o zachowanych tam ruinach miast Majów. W połowie lat sześćdziesiątych XX wieku meksykański archeolog, Victor Segovia, rozpoczął prace zakrojone na szerszą skalę.

Pierwsza osada powstała na tych ziemiach około 200 r. p.n.e. i wówczas to pojawiły się niewielkie kamienne platformy. W latach 600-900 Kohunlich było już wielkim centrum i nadal się rozrastało.


Kohunlich

Kohunlich wydaje się bardzo interesujące, gdyż podczas wykopalisk archeologicznych okazało się, że większość budynków to pomieszczenia mieszkalne. W żadnym innym majańskim mieście nie natrafiono na taką liczbę budowli rezydencjalnych i to o tak wielkich rozmiarach. Różnorodność znalezisk pozwoliła poznać życie codzienne i ceremonialne Majów. Miasto wykształciło swój własny styl architektoniczny, chociaż wykazuje wpływy z Petén z Gwatemali i Río Bec ze stanu Campeche. Kohunlich obejmuje kilka kompleksów architektonicznych o charakterze ceremonialnym i rezydencjalnym. Najstarszą część miasta stanowi plac Yaxná, otoczony budowlami zamieszkanymi już w późnym okresie preklasycznym. Były to wysokie platformy z dobrze obrobionych kamieni, służące za podstawy konstrukcji wykonanych z materiałów nietrwałych.

Po stronie północno-zachodniej rozpościera się zespół rezydencjalny, zamieszkiwany w latach 600–1200, przypuszczalnie przez artystów i rzemieślników, zajmujących się wyrobem przedmiotów z muszli. W pobliżu wznosi się pałac U Yotoch Ahaw, wielokrotnie modyfikowany w okresie klasycznym.

Pałac U Yotoch Ahaw

Najpotężniejszą budowlą jest Akropol. Na górnej platformie mieści się kompleks rezydencjalny. Po stronach wschodniej i północnej wzniesiono symulowane schody, typowe dla stylu Río Bec. Wewnętrzne pomieszczenia miały sklepienia łukowe.



Akropol

Rozległy Plac Stel stanowił zapewne miejsce najważniejszych wydarzeń z historii miasta. Po wschodniej stronie placu wznosi się Budowla Stel, o charakterze pałacu, w której ostatnich zmian konstrukcyjnych dokonano około 600 roku. U jej podnóża ustawiono trzy gładkie stele.



Budowla  Stel

We wczesnym okresie klasycznym zwieńczenie dachu ozdobione było trzema kamiennymi blokami, na których przedstawiono sześć wyrzeźbionych w stiuku postaci. Trzy z nich były skierowane w stronę placu, a trzy w kierunku Świątyni Masek. Dostojnicy siedzieli na maszkaronach symbolizujących świętą górę witz, a w ramionach trzymali laski ceremonialne w formie dwugłowego węża, z którego paszczy wyłaniały się głowy bóstw. Ze względu na zniszczenie rzeźb trudno określić, czy były to postacie sześciu kolejnych władców Kohunlich czy też tylko jednej osoby. Prawdopodobnie Budowla Stel i Świątynia Masek stanowiły we wczesnym okresie klasycznym jeden kompleks. Świątynia Masek jest jedną z najstarszych budowli miasta i została wzniesiona około 500 roku.

 

Świątynia Masek

Świątynia Masek ma 34 metry wysokości. Musiała odgrywać ważną rolę w życiu religijnym Majów i stanowić pewnego rodzaju mauzoleum, gdyż w jej wnętrzu znaleziono aż cztery grobowce. Fasadę świątyni zdobiło niegdyś osiem wielkich stiukowych maszkaronów umieszczonych po obu stronach głównych schodów. Dzisiaj możemy podziwiać tylko pięć masek przedstawiających boga słońca – K’inich Ajaw lub miejscowych władców z atrybutami tegoż boga. Większość wizerunków ma oblicza antropomorficzne ze znakiem słońca k’in. Maski mają wysokość od ponad metra do prawie trzech metrów, a szerokość od dwóch do ponad trzech metrów. Wyraźnie widoczne są jeszcze ślady czerwonego barwnika, którym je pokryto. Maszkarony skierowane są na zachód, aby słońce oświetlało je swymi promieniami zanim schyli się za horyzontem.

 

 

Maszkarony zdobiące Świątynię Masek w Kohunlich

Z późniejszego okresu pochodzi Plac Merwina otoczony budowlami typowymi dla stylu Río Bec oraz boiskiem do gry w piłkę.

Ścieżką w cieniu palm kokosowych dochodzi się do wielkiego kompleksu budowli, znanego jako 27 stopni. Wykorzystano tutaj naturalne wzniesienie terenu, które posłużyło jako podstawa dla licznych rezydencji, zamieszkiwanych w latach 600–1200 zapewne przez elity miasta.



Kompleks budowli znany jako "27 stopni"

Uczeni sądzą, że tak wielki kompleks mógł nawet funkcjonować jako swoista dzielnica, a zamieszkiwać go mogły albo rodziny mające wspólnego przodka, albo też wykonujące podobne zajęcia. W Kohunlich pomieszczenia miały sklepienia kamienne, a podłogi i zewnętrzne ściany pokrywano stiukiem. Z czasem wznoszono też pomieszczenia mieszkalne na platformach, dochodzących wysokością do trzech metrów, z prowadzącymi na górę schodami. W mieście zachowało się sześć wielorodzinnych kompleksów utworzonych przez wiele indywidualnych domów, stawianych jeden obok drugiego.

 

Budowle mieszkalne w kompleksie "27 stopni"

Z okresu największego rozkwitu miasta pochodzi też Kompleks Pixa’an, obejmujący pałac i liczne skromniejsze domy zgrupowane wokół dziedzińców i rozbudowywane w miarę upływu lat.



Kompleks Pixa'an

Kohunlich przetrwało do 1200 roku, chociaż w ostatnim okresie nie wznoszono już nowych budowli, a niektóre świątynie legły w gruzach. Miasto dwukrotnie przeżywało gwałtowne wyludnienia, po raz pierwszy w połowie okresu klasycznego, a potem po roku 1000.