Chinampa - jak wykarmić tłumy

W jaki sposób wielkie prekolumbijskie miasta Ameryki zapewniały wyżywienie mieszkańcom terenów zurbanizowanych, którzy trudnili się innymi zajęciami niż produkcja żywności? W Tenochtitlan na przykład - według szacunków specjalistów - w czasach konkwisty mieszkało nawet 150-200 tysięcy ludzi zatrudnionych w innych działach gospodarki.

Jedną ze starożytnych intensywnych technik rolniczych, która zapewniała wyżywienie dużym grupom ludności, było budowanie na płyciznach jezior platform zwanych chinampami. Są to prostokątne pola o długości 20-40 m i szerokości 2-4 m, otoczone z trzech lub czterech stron kanałami o szerokości umożliwiającej pływanie po nich łódką, wyniesione maksymalnie 1 m ponad lustro wody. W rogach często nasadzano drzewa (np. cypryśnik lub rodzaj wierzby), które (oprócz konstrukcji z wikliny) miały dodatkowo zabezpieczyć platformę.

Współczesna chinampa (fot. Wikimedia Commons)

Chinampa rozwiązała największe problemy rolnictwa w tej strefie klimatycznej: skąpe i nieregularne opady, przymrozki oraz użyźnianie gleby. Kanały zapewniały stałe nawodnienie, ciepło kumulowane przez duży zbiornik wody (jezioro) zmniejszało ryzyko przymrozków, a muł wybierany przy budowie i utrzymaniu kanałów (wraz z odpadkami gospodarczymi i resztkami roślinnymi) stanowił doskonały nawóz. W tak sprzyjających warunkach okres wegetacyjny trwał nawet cały rok. Uprawiano: kukurydzę, fasolę, dynię, szarłat, pomidory, paprykę chili oraz kwiaty.

System jezior w Dolinie Meksyku we wczesnym okresie kolonialnym z Tenochtitlan - stolicą imperium Azteków (rys. Wikimedia Commons)

Nie wiadomo dokładnie, kiedy ta forma uprawy została wynaleziona i rozpowszechniona - z całą pewnością znane są nam przykłady azteckie z okresu postklasycznego (1150-1350 r. n.e.), ale niektórzy badacze twierdzą, że historia chinampy sięga okresu preklasycznego (p.n.e.). Tak więc na kilku stanowiskach archeologicznych trwają intensywne badania brzegów jezior w poszukiwaniu śladów działalności ludzkiej. 

Makieta w Templo Mayor, Meksyk

Bibliografia:

• Crossley, Philip Lawerence. The Chinampas of Mexico. University of Texas at Austin.
• Harrison, Peter D. Maya Agriculture. In: Nikolai Grube (ed.) Maya - Divine Kings of the Rain Forest. h.f.ulmann 2006/7. pp. 71-79.
• Hirst, K. Kris. Chinampas. About.com Archeology.
• Popper, Virginia. Investigating Chinampa Farming. University of California, Los Angeles.

Więcej zdjęć
--------------------
Czytaj także: Kuchnia starożytnych Majów (milpa) - Uczmy się od pierwszych Amerykanów - Trzy siostry: fasola, kukurydza i dynia - Historia udomowienia amerykańskich roślin i zwierząt
--------------------