Pestki słonecznika z jaskiń w stanie Morelos (Meksyk)

Oryginalny artykuł: El girasol tambien fue domesticado en Mexico

W latach dziewięćdziesiątych XX wieku, w grotach Cueva del Gallo i La Chagüera w rejonie Ticumán (stan Morelos, Meksyk), archeolodzy odkryli ponad dziesięć tysięcy najróżniejszych szczątków pochodzenia organicznego, które zachowały się z czasów prekolumbijskich. Podczas dziesięciu sezonów prac prowadzonych w latach 1992 – 1999, w Projekcie Archeologicznym Ticumán uczestniczyli konserwatorzy oraz badacze reprezentujący wiele dyscyplin nauki: archeologię, biologię, zoologię, geomorfologię i antropologię fizyczną. W ostatnich latach przeprowadzono dokładną analizę części zebranego materiału, dzięki czemu dowiedziano się więcej na temat niektórych roślin uprawianych na ziemiach prekolumbijskiego Meksyku, a zwłaszcza o słoneczniku (Halianthus annuus).

Wnętrze jednej z jaskiń w okolicy Ticumán (fot. José Luis Alvarado / INAH)

Jak podaje José Luis Alvarado z Laboratorium Archeobotaniki Narodowego Instytutu Antropologii i Historii, trzy pestki słonecznika znalezione w Cueva del Gallo i datowane na rok 2300 p.n.e. świadczą, że roślina ta została udomowiona nie tylko na południowo-wschodnim obszarze obecnych Stanów Zjednoczonych, jak niegdyś sądzono. Dzięki zastosowaniu spektrometrii masowej wykazano, że w centralnym Meksyku, na ziemiach stanu Morelos, słonecznik został udomowiony już w okresie formatywnym, a znalezione ziarna są nawet większe od tych, które odkryto w Dolinie Missisipi w 1960 roku. Poza tym, José Luis Alvarado i jego współpracownicy z Meksyku i Stanów Zjednoczonych podkreślają, że na ziarna słonecznika natrafiono również w San Andrés (stan Tabasco, Meksyk) i są one datowane na późny okres archaiczny (lata 2875 – 2575 p.n.e.), a zatem w Mezoameryce  słonecznik został udomowiony i uprawiany już około 4800 lat temu. Ziarna słonecznika stanowiły zapewne ważny składnik diety mieszkańców Mezoameryki, gdyż są one nie tylko bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, które pozwalają regulować poziom cholesterolu, ale zawierają potas, fosfor, magnez, wapń, kwas foliowy i aminokwasy, pomagające w dobrym funkcjonowaniu systemu nerwowego i mięśniowego.

Pestka słonecznika z jaskini w Ticumán (fot. José Luis Alvarado / INAH)

W grotach Cueva del Gallo i La Chagüera, oprócz pestek słonecznika znaleziono również dowody świadczące o uprawie kukurydzy, fasoli, chile i kalebasy. Zachowały się też fragmenty prekolumbijskich tkanin, których analiza pozwoliła określić wykorzystane do ich wyrobu włókna agawy, prosa, oplątwy i bawełny.

Fragment tkaniny znalezionej w jaskini w Ticumán (fot. José Luis Alvarado / INAH)

W jaskiniach znajdowały się również pozostałości dawnych powrozów i wikliny, w tym kawałki plecionej maty, w które zawinięto szczątki dziecka zmarłego w wieku 10 – 12 lat.

Pozostałości plecionej maty (fot. José Luis Alvarado / INAH)

Cały zebrany i bogaty materiał archeologiczny dowodzi, że groty te były wykorzystywane jako miejsca pochówków i odprawiania rytuałów przez ludność zamieszkującą ziemie wzdłuż rzeki Yautepec już około 2800 lat temu, od 800 r. p.n.e. do 200 r. n.e.