Najnowsze badania, którymi
kieruje Sharon Hull, antropolog z Uniwersytetu Manitoba w Winnipeg (Kanada)
pokazują, że około tysiąca lat temu Indianie Pueblo, zamieszkujący Kanion Chaco (na północnych ziemiach
obecnego stanu Nowy Meksyk) i znani ze swych wielopiętrowych domów, wznoszonych
z adobe (cegły suszonej na słońcu),
pozyskiwali turkus dzięki rozległej sieci handlowej. Podczas prowadzonych latami prac
archeolodzy znaleźli w różnych miejscach Kanionu Chaco ponad 200 tysięcy
artefaktów z turkusu. Turkus, z którego wyrabiano biżuterię i figurki był dla
kultury Pueblo tak cenny jak diamenty we współczesnych czasach.. Jak podkreśla
Sharon Hull, Kanion Chaco był zawsze uważany za wielkie centrum turkusu, ale
jak się okazuje, turkus wędrował szlakami handlowymi pomiędzy wschodem a
zachodem. Początkowo sądzono, że turkus pochodził z zasobów leżących w
odległości ponad 200
kilometrów , na terenie Cerrillos Hill, niedaleko
obecnego Santa Fe (Nowy Meksyk). Jednak odkrycie innych, rozległych złóż
turkusów na południowo-zachodnich ziemiach Stanów Zjednoczonych pozwoliło
uczonym przypuszczać, że mieszkańcy Chaco nabywali część turkusów na drodze
wymiany handlowej na znaczne odległości. Dowody były jednak dość poszlakowe,
gdyż analiza chemiczna poszczególnych artefaktów nie wystarczała, aby przypisać
je konkretnym złożom turkusów.
 |
| Budowle w Kanionie Chaco (rekonstrukcja w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk) |
Sharon Hull i jej współpracownicy
rozpoczęli badania od utworzenia porównawczej bazy danych, która objęła 800
analiz izotopowych z 22 różnych złóż turkusów, znajdujących się na zachodnich
ziemiach Stanów Zjednoczonych i na północy Meksyku. Zróżnicowanie izotopów (atomów
tego samego pierwiastka, różniących się jedynie liczbą neutronów) w
poszczególnych złożach jest odmienne. Same izotopy miedzi i wodoru nie
dostarczą żadnej konkretnej informacji, ale proporcje pomiędzy nimi są
całkowicie różne dla każdego złoża. Tego typu badania pozwoliły zatem ustalić miejsce
pochodzenia turkusów, z których wykonano poszczególne artefakty. Uczeni
przeanalizowali wzajemne proporcje izotopów miedzi i wodoru dla 74 przedmiotów
znalezionych na ziemiach Indian Pueblo w Kotlinie San Juan, na południu stanu
Utah i w Dolinie Moapa w Nevadzie. Zdołali dokładnie określić geologiczne
źródło 42 artefaktów i mają nadzieję, że baza danych znacznie się powiększy
dzięki identyfikacji pozostałych przedmiotów z turkusu, pochodzącego być może z
innych miejsc.
 |
| Paciorki z turkusu znalezione w Pueblo Bonito (fot. Sharoll Hull i Mostafa Fayek) |
Dotychczasowe badania wykazały,
że artefakty z Kanionu Chaco wykonano
z turkusów, których zasoby znajdują się na ziemiach Kolorado, Nowego Meksyku,
południowo-zachodniej Kalifornii i Newady. Okazuje się też, że stosowano
odmienne strategie pozyskiwania turkusów. Na przykład mieszkańcy Pueblo Bonito, największego ośrodka w
Kanionie, preferowali pobliskie złoża, podczas gdy ludność z mniejszych miejsc Chaco sprowadzała turkus z odległych
ziem na zachodzie. Przypuszczalnie mieszkańcy Pueblo Bonito sami
wydobywali turkus i zmonopolizowali złoża lub – co bardziej prawdopodobne –
byli jedynymi, którzy wiedzieli gdzie się znajdowały. Podobieństwa w
pozyskiwaniu turkusów są też widoczne u Indian Pueblo z ośrodków w rejonie
Kotliny San Juan, gdzie mieszkańcy Aztec
Ruin korzystali z pobliskich złóż, a ludność z Salmon Ruin zazwyczaj sprowadzała turkus z ziem zachodnich.
Natomiast do Eagle’s Watch (w południowym Utah) i do Doliny Moapa (w
południowej Nevadzie) turkus docierał zarówno z pobliskich złóż, jak i z bardzo daleka, gdyż z terenów obecnych stanów Kolorado i Nowy Meksyk. Najnowsze odkrycia świadczą, że handel różnymi dobrami,
w tym turkusem prowadzono w obu kierunkach.
 |
| Mapa przedstawiająca szklaki handlu turkusem w południowo-zachodniej części obecnych Stanów Zjednoczonych (autorzy: Sharon Hull et al.) |
Zespół Sharon Hull zamierza w
przyszłości zwiększyć obszar swoich badań nad szlakami handlowymi, które mogły
prowadzić przez południowo-zachodnie ziemie obecnych Stanów Zjednoczonych i w
poszukiwaniu grup ludności równie zainteresowanych turkusem i włączonych w
rozległą sieć handlową. Uczeni chcą też wykorzystać nową technikę do ustalenia
geologicznego pochodzenia turkusu, z którego wykonano artefakty znalezione na
terenie Meksyku, Chile i Argentyny.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz