Nadproże 53 zostało znalezione w 1931 u stóp Budowli 55 w Yaxchilan, przełamane na pół, ale poza tym w dość dobrym stanie. Aby zapobiec dalszej erozji i niszczeniu zabytku sprzed ponad 1200 lat, w 1964 postanowiono je przenieść do Narodowego Muzeum Antropologii w mieście Meksyk, gdzie do dziś się znajduje.
Przedstawia króla Yaxchilan imieniem Itzamnaaj Bahlam III odprawiającego rytuał w towarzystwie Pani Uh Chan. Jest to jedno z dzieł zamówionych przez ich syna króla Yaxuun Bahlam IV, który objął rządy w 752 r. n.e. po 10-letnim bezkrólewiu i podjął energiczne działania mające na celu udowodnienie jego prawa do tronu (patrz także Nadproże 16 i Nadproże 17).
 |
| Nadproże 53 z Yaxchilan w Narodowym Muzeum Antropologii w m. Meksyk (fot. Wikimedia Commons) |
 |
Inskrypcja jest datowana na dzień 7 Ben 16 Mak, czyli 29 października 697, chociaż tak naprawdę powstała kilkadziesiąt lat później.
|
 |
Ukazuje królewski rytuał – taniec z berłem K’awiil: ak’taj ti … ‘on tańczy na/w/z [nieodczytane]’. Znaczenie tego rytuału nie jest do końca jasne.
|
 |
Berło K’awiil było symbolem władzy królewskiej. Przedstawia antropomorficzną figurkę boga K’awiil z płonącą pochodnią na czole oraz o charakterystycznym wygiętym do góry nosie i wężowej nodze.
|
 |
Głównym bohaterem wydarzenia jest król Itzamnaaj Bahlam III, zwany także Wielkim, który wstąpił na tron w październiku 681 r. i zasiadał na nim przez kolejne 60 lat.
Itzamnaaj Bahlam ("Tarcza" Jaguar)
|
Królewskie tytuły:
 |
Strażnik Aj (?)k - druga część tytułu to imię jeńca pojmanego przez władcę.
|
 | Pan Pięciu K’atunów, czyli osoba w wieku 79-99 lat. Na Nadprożu 24 i Nadprożu 25 król nosi tytuł Pana Czterech Katunów, czyli jeszcze nie rozpoczął piątego k'atuna życia. |
 | Podwójny glif-emblemat Yaxchilan: k’uhul kaaj ajaw ‘boski władca Kaaj’ k'uhul pa’chan ajaw ‘boski władca Pa'chan’ (podobny wariant na Nadprożu 26) |
 |
Królowi towarzyszy Pani Uh Chan, czasem uważana za jedną z jego małżonek, choć w istocie majańskie teksty mówią nam jedynie, że należała do majańskich elit (patrz tytuły) i była matką kolejnego króla Yaxuun Bahlam IV-ego.
Pani Uh Chan Lem? (ostatni człon imienia nie jest do końca odczytany)
 
Ix Aj Kuhuun (kapłanka) oraz Kaloomte’ (wysoki tytuł o nieznanym znaczeniu)
|
 | W rękach trzyma tzw. “święte zawiniątko”, zawierające być może przedmioty potrzebne do ceremonii (na przykład samoofiary z krwi – patrz Nadproże 15, Nadproże 17, Nadproże 24 i Nadproże 25). |
“Taniec był centralnym elementem większości rytuałów publicznych starożytnych Majów, podobnie jak to jest teraz u ich potomków na wyżynach Chiapas i Gwatemali. Tak jak niegdyś, taniec u współczesnych Majów jest częścią pełnych rozmachu widowisk: odgrywane wydarzenia tworzą pomost między mitologiczną przeszłością a polityczną teraźniejszością, porami roku, cyklami pokoleń rodzin i społeczności. […]Z ikonografii jasno wynika, że tańce te były wykonywane z użyciem przedmiotów obdarzonych siłą życiową. Berło K’awiil i berło z dwugłowym wężem to dwa najpopularniejsze i darzone największą czcią przedmioty obdarzone duszą, dzierżone przez majańskich władców. Święte zawiniątka zawierały przeróżne artefakty – rozmaite berła, kawałki krzemienia, ostrza do składania ofiary z krwi, dary z muszli, czerwonego pigmentu i jadeitu – wszystkie te rzeczy ucieleśniały ch’ulel [‘świętość’].”
Freidel et al. 1995[2001]: 260, 271
Literatura:
- Corpus of Maya Hieroglyhic Inscriptions. Lintel 53.
- Freidel, David, Linda Schele, Joy Parker. 1995[2001]. Maya Cosmos. Three Thousand Years on the Shaman’s Path. Harper.
- Helmke, Christophe. 2010. The Transferral and Inheritance of Ritual Privileges: a Classic Maya Case From Yaxchilan, Mexico. Wayeb Notes.
- Looper, Mathew G. 1991. Observations on the glyph for “Manikin”. Texas Notes 7.
- Martin, Simon, Nikolai Grube. 2008. Chronicle of the Maya Kings and Queens. Deciphering the Dynasties of the Ancient Maya. Thames&Hudson.
- Tate, Carolyn E. 1992. Yaxchilan: The Design of a Maya Ceremonial City. University of Texas Press.
- Tuszyńska, Boguchwała. 2009. Some notes on wives and concubines. Wayeb Notes.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz