O czym pisali Majowie: Nadproże 14 z Yaxchilan

To przepiękne nadproże zdobi północno-zachodnie wejście do Budowli 20 w Yaxchilan. Wyrzeźbione zostało w bloku wapienia o wymiarach 80x80 cm i głębokości reliefu do 1,9 cm. Jego treść jest nieco enigmatyczna, niewątpliwie przestawia dwie postaci – kobiety i mężczyzny oraz głowę i rękę trzeciej postaci, wyłaniającej się z rozwartej paszczy węża wizji.

Nadproże 14 z Yaxchilan (fot. Wikimedia Commons)

Główny tekst identyfikujący datę i rodzaj wydarzenia, które upamiętnia inskrypcja, znajduje się u dołu po środku.

	Dnia 4 Imix 4 Mol (1 lipca 741 w kalendarzu gregoriańskim)
	przywołany został K’awiil (patrz także Nadproże 25)
	który jest duchem opiekuńczym głównej bohaterki tekstu. (Glif way ‘duch opiekuńczy’ przedstawia ludzką twarz, której lewą połowę przykrywa skóra jaguara, rys. Montgomery).
	Postać po lewej to kobieta, co widać po długiej spódnicy – Pani Chak Joloom. Nosi ona 3 ważne tytuły: Tytuł “odwróconej wazy” o nieznanym odczycie i znaczeniu, związany głównie z kobietami. (Patrz także Nadproże 15 z Yaxchilan) Pani Sahal, który umiemy odczytać, ale znaczenie nie jest do końca jasne – był to tytuł używany przez elity zarządzające drugorzędnymi ośrodkami. Oraz tytuł oznaczający “matka króla”, chociaż – o ile nam wiadomo – jej syn – przyszły król Itzamnaaj Bahlam IV – urodzi się 11 lat później.
	Postać po prawej to mężczyzna o imieniu Chak Joloom, brat Pani Chak Joloom. Chak Joloom, Sahal (patrz także Nadproże 16)

Pani Chak Joloom trzyma w rękach przedmioty używane w czasie rytualnej samoofiary z krwi: w prawej dłoni ma perforator służący do upuszczania krwi, w lewej miskę ze zwojami papieru skropionego świętą krwią osoby składającej ofiarę. Z dymu pochodzącego ze spalonej krwi wynurza się wąż wizji, który prawdopodobnie miał przemówić do obecnych, aby doradzić im w sprawie przyszłych wydarzeń.  (patrz także Nadproże 15 i Nadproże 25)

Nie jest jasne, kim jest osoba wyłaniająca się z paszczy węża wizji. Jeśli tekst glificzny powyżej jej głowy, odnosi się do tej postaci, to byłaby to być może nieznana nam z innych źródeł kobieta z Yaxchilan - Pani Yaxlaj. Natomiast ten fragment tekstu może się także odnosić do Pani Chak Joloom i wtedy jego znaczenie jest jeszcze bardziej enigmatyczne.

Tak więc Nadproże 14 z Yaxchilan to kolejna inskrypcja przestawiająca rytuały odprawiane przez majańskie elity w w celu zapewnienia pomyślności i dobrobytu swojemu królestwu. Rok 741 to przedostatni rok rządów króla Itzamnaaj Bahlam III-ego, po którym nastąpi 10 lat bezkrólewia, a następnie w 752 r.  na tron wstąpi król Yaxuun Bahlam IV. Pani Chak Joloom będzie jego małżonką i matką następcy - Itzamnaaj Bahlam IV-ego. Natomiast jej brat, Sahal Chak Joloom najprawdopodobniej będzie regentem młodego Itzamnaaja, który odziedziczy tron jako nastolatek. Retrospektywne wspomnienie ceremonii wywołania węża wizji prze małżonkę i szwagra mogło mieć znaczenie dla uprawomocnienia władzy z trudem zdobytej przez króla Yaxuun Bahlama IV-ego, w czym być może pomogła mu rodzina Joloom.

Bibliografia:

• Corpus of Maya Hieroglyhic Inscriptions. Yaxchilan Lintel 14.
• Martin, Simon, Nikolai Grube. Chronicle of the Maya Kings and Queens. Thames&Hudson 2008.