Oryginalny artykuł, zdjęcia i mapa: Archaeologists Investigate Secrets of Maya Collapse in Belize. Popular Archaeology 31.01.2013.
W tropikalnym lesie północnozachodniego Belize leżą ruiny średniej wielkości majańskiego centrum ceremonialnego znanego dziś jako "Blue Creek". Chociaż jest zdecydowanie mniejsze od bardziej znanych stanowisk takich jak Tikal, Calakmul czy Copan, również miało centralną dzielnicę z monumentalnymi budynkami publicznymi, choć jego rozmiar nie daje świadectwa bogactwu jego dawnych mieszkańców. O tym bogactwie świadczy natomiast odkrycie w Blue Creek piątego największego majańskiego depozytu jadeitu - mocnego, trwałego i pięknego kamienia, cenionego przez majańskie elity jako towar luksusowy.
Naukowcy z Maya Research Center (MRP), amerykańskiej organizacji badawczej, od wielu lat badają Blue Creek, aby zrozumieć, dlaczego tak zamożne miasto kwitło w warunkach, które wielu badaczy określiłoby jako stosunkowo skromne.
Według Thomasa Guderjana, szefa MRP i pracownika University of Texas at Tyler, szczegółowe badania ujawniły, ze bogactwo Blue Creek pochodziło z dwóch źródeł. Pierwsze z nich to najbogatsze i najlepsze w Ameryce Środkowej gleby rolnicze, drugi składnik jego sukcesu ekonomicznego to łatwy dostęp do innych rynków dzięki handlowi.
 |
| Naczynie wydobyte na stanowisku Blue Creek (fot. MRP) |
Ponad połowa z 150 km2 należących do Blue Creek była uprawiana przy zastosowaniu kilku systemów rolniczych, w tym nienawadnianych upraw górskich na dużą skalę, nizinnych pól meliorowanych oraz przydomowych ogródków. Taka struktura oraz intensywność powodowała powstawanie dużej nadwyżki produktów rolnych, które mogły być przedmiotem handlu.
Ponadto Blue Creek jest idealnie położone w krytycznym punkcie wodnych szlaków handlowych. Guderjan uważa, że majańskie łodzie handlowe pełne artykułów spożywczych i innych dóbr przemierzały Jukatan docierając do jego wnętrza drogami rzecznymi.
Blue Creek leży w górnym biegu rzeki Rio Hondo, najbardziej na północ wysuniętej rzeki wpadającej do Morza Karaibskiego, do którego łodzie pełne towarów mogły dotrzeć w zaledwie 3 dni. Następnie towar był przeładowywany na większe łodzie i wysyłany na północ do miast, które miały mniejszy potencjał rolniczy i większe ryzyko nieurodzaju z powodu pogody. Natomiast łodzie płynące z Morza Karaibskiego w głąb lądu zatrzymywały się w Blue Creek, żeby przeładować towar, skąd był transportowany drogą lądową to takich miast jak Tikal czy Uaxactun w rejonie Petén. W Blue Creek odkryto doki wraz z wyposażeniem, podobnie jak w Hohmul położonym w dolnym biegu rzeki.
Jednak poszukiwanie klucza do sukcesu Blue Creek to tylko jeden z celów MRP. Podobnie jak inne majańskie ośrodki, Blue Creek ewoluował przez szereg lat: od skromnych początków, przez okres szczytowy, aż do upadku, dopisując kolejny rozdział do zjawiska zwanego z angielska "Maya collapse", o którym tak wiele napisano w literaturze o cywilizacji Majów. Według Guderjana pod koniec klasyku (800-1000 n.e.) struktury polityczne Blue Creek uległy dramatycznej przemianie. Nagle ustała działalność budowlana w centrum miasta oraz w przyległych dzielnicach mieszkalnych, takich jak Kin Tan. Ostatecznie pod koniec klasyku budowle sakralne - zarówno w centrum miasta jak i w elitarnych dzielnicach rezydencjalnych - zostają porzucone.
Pytania związane z okresem schyłkowym leżą w centrum zainteresowań MRP. Badacze zbadali i w najbliższej przyszłości będą nadal badać kilka innych stanowisk w północnozachodnim Belize. Pracują nad dużą bazą danych, która zostanie wykorzystana - między innymi - do zebrania dodatkowych wskazówek na temat schyłku klasycznej kultury Majów. W 2008 rozpoczęło się mapowanie oraz wykopaliska na nowych monumentalnych stanowiskach takich jak Nojol Nah, Xnoha czy Grey Fox na zachód od Blue Creek.
MRP prowadzi także program dla studentów i ochotników, którzy chcą uczestniczyć w wykopaliskach. Więcej informacji na stronie MRP.
--------------------
Czytaj także: - - - - - -
--------------------
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz