Miasta Majów: Lamanai (Belize)

Na północy Belize, w dystrykcie Orange Walk znajduje się jeden z największych majańskich ośrodków w tym rejonie. To Lamanai, położone w tropikalnej dżungli, na brzegu laguny New River. Lamanai miało swój własny glif-emblemat, którym mogła poszczycić się większość znaczących królestw Majów. Musiało odgrywać ważną rolę, gdyż właśnie tędy wiódł szlak handlowy łączący wybrzeże Morza Karaibskiego z miastami usytuowanymi w głębi dżungli Petén.

 

Laguna New River

Pierwszą osobą, która w 1917 roku dotarła do ruin, był archeolog-amator Thomas Gann, brytyjski oficer i lekarz. Chociaż po nim odwiedzali to miejsce inni badacze, to jednak prawdziwe prace wykopaliskowe podjął dopiero w 1974 roku David Pendergast z Royal Ontario Museum w Kanadzie. Niestety, pozostawione bez nadzoru miasto było w latach 1920-1970 wielokrotnie rabowane i znaczna część wartościowych przedmiotów przepadła bezpowrotnie. W 1997 roku ruszył Projekt Archeologiczny Lamanai pod kierownictwem Elizabeth Graham, a w ostatnich latach Projekt Rozwoju Turystycznego z Jaime Awe i Claude Belanger na czele.

Nazwa miasta – choć poprawnie powinna brzmieć Lama’anayin (Zanurzony w wodzie krokodyl) – jest najprawdopodobniej oryginalna, gdyż pojawia się w zapiskach misjonarzy franciszkańskich z XVII wieku. Tłumaczyłaby poza tym liczne wizerunki krokodyli odnalezione na tych terenach. Na Budowli N9-56, zwanej Świątynią Masek, zachowała się wspaniała stiukowa rzeźba, która przedstawia głowę władcy wyłaniającą się z rozwartej paszczy krokodyla.



Maska krokodyla zdobiąca Budowlę N9-56

Świątynia Masek była wielokrotnie modyfikowana pomiędzy 200 r. p.n.e. a 1300 r. n.e. W budowli tej archeolodzy odnaleźli grobowce pary królewskiej, gdzie wśród licznych darów były między innymi przedmioty z jadeitu i muszli. 



Świątynia Masek (Budowla N9-56)

Lamanai było jednym z najdłużej zamieszkiwanych miast Majów, przypuszczalnie już od 900 r. p.n.e. i przetrwało aż do 1640 roku. Największy rozkwit Lamanai przypadł na koniec okresu preklasycznego i początek klasycznego, wówczas to powstawały budowle zarówno sakralne, jak i rezydencjalne.


Budowla N10-43 z widocznym po prawej stronie maszkaronem

Główna świątynia – Budowla N10-43 – liczy ponad 30 metrów wysokości i jest uważana za jedną z największych piramid preklasycznych zachowanych na ziemiach Majów. Była kilkakrotnie przebudowywana, po raz ostatni około 600 roku. Platforma świątyni została ozdobiona kamiennymi maszkaronami o wysokości czterech metrów. Podobne maszkarony możemy podziwiać na fasadzie Budowli N10-9, zwanej Świątynią Jaguara, drugiej co do wielkości piramidy w Lamanai.


Świątynia Jaguara (Budowla N10-9)



Jeden z maszkaronów zdobiących Świątynię Jaguara

W Lamanai nie zachowało się wiele inskrypcji. W 1974 roku znaleziono Stelę 1 i fragment Steli 2, a podczas wykopalisk w 1983 roku natrafiono jeszcze na osiem stel, z których tylko dwie były rzeźbione. Odnaleziono też dwa ołtarze, na których inskrypcje uległy niemal całkowitej erozji. W najlepszym stanie jest Stela 9, która leżała przy schodach prowadzących do Budowli N10-27. Stela przedstawia miejscowego władcę, zwanego „Dymiącą Muszlą”, trzymającego w ramionach laskę ceremonialną i noszącego tytuły k’uhul ajaw i elk’in kalomte’ . Inskrypcja upamiętnia ustawienie steli w dniu 9.9.12.0.0 7 Ajaw 3 Pop (10 marca 625 r.).


Budowla N10-27 ze Stelą 9 leżącą u jej podnóża