Oryginalny artykuł: Largest Ancient Dam Built by Maya in Central America, Science Daily, 16.07.2012
W prekolumbijskim, majańskim mieście Tikal zidentyfikowano nowe elementy krajobrazu miejskiego, w tym największą starożytną tamę zbudowaną przez Majów w Ameryce Środkowej: dł. 80 m, wys. 10 m, pojemność 75 mln litrów, zbudowana z ciosanego kamienia, gruzu i ziemi.
Publikacja na temat wykorzystania ziemi i zasobów wodnych w starożytnym Tikal w północnej Gwatemali ma się ukazać w tym tygodniu w Proceedings of the National Academy of Sciences pod tytułem "Water and Sustainable Land Use at the Ancient Tropical City of Tikal, Guatemala. Badania te rzucają nowe światło na to, jak Majowie chronili zasoby naturalne, z których korzystało ludne, wysoko zorganizowane spoleczeństwo przez 1500 lat mimo takich problemów środowiskowych jak okresowe susze.
Najnowsze odkrycia obejmują takie elementy jak:
- Największa starożytna tama zbudowana przez Majów w Ameryce Środkowej
- Jak woda była prawdopodobnie uwalniana ze zbiornika
- Szczegóły budowy koferdamu, koniecznego do pogłębienia największego zbiornika w Tikal
- Obecność naturalnych źródeł związanych z pierwszym osadnictwem w Tikal
- Zastosowanie filtracji piaskowej do oczyszczania wody spływającej do zbiorników
- "Rozdzielnia", która sezonowo regulowała uzupełnianie i spuszczanie wody
- Najgłębszy na nizinach majańskich odcinek kanału wykutego w skale
Jednym z celów badań było zrozumienie, jak około roku 700 n.e. Majowie utrzymywali 60-80-tys. populację w Tikal i przypuszczalnie 5 mln na nizinach majańskich. Jest to więcej niż obecnie, a jednak jakoś przez 1500 lat miasto utrzymywało bardzo liczną populację.
Zbieranie i magazynowanie wody jest sprawą kluczową w środowisku, gdzie opady są sezonowe, a długotrwałe susze nie są rzadkością. Używając jedynie narzędzi i technologii z epoki kamienia łupanego władcy Tikal zbudowali skomplikowany i trwały system zarzadzania dostępnymi zasobami. Zabudowa miejska została zintegrowana z otoczeniem: ogromne place, drogi, budynki i kanały tworzyły system zbierania i magazynowania wody. W Tikal zbierano dosłownie każdą kroplę wody, która spadała na brukowane i/lub tynkowane powierzchnie i odprowadzano ją do przygotowanych zbiorników. Brukowane place miejskie, dziedzińce i kanały były budowane na skos, aby wodę z opadów skierować do zbiorników. Zidentyfikowana tzw. Tama Pałacowa została zbudowana w okresie klasycznym (250-800 n.e.), aby gromadzić wodę z licznych brukowanych powierzchni w dzielnicy centralnej. Dodatkowo szczyt Tamy Pałacowej służył jako droga łącząca części miasta i jest w takim charakterze używany do dziś. Tama grawitacyjna w Tikal to największe osiągnięcie hydrauliczno-architektoniczne w świecie Majów. W całej Mezoameryce ustępuje wielkością tylko ogromnej Tamie Purron w meksykańskiej dolinie Tehuacan między 250-400 r. n.e.
Drugie odkrycie to "oczyszczalnie", czyli filtry piaskowe, które oczyszczały wodę, zanim wpadła do zbiornika. Podkłady filtrujące wypełnione były piaskiem kwarcowym, który nie występuje w rejonie Tikal. Był on sprowadzany z miejsc odległych o 30 km, co musiało być żmudnym zadaniem. Świadczy to o wielkiej wadze, jaką przywiązywano do wody i zarządzania zasobami wodnymi.
Tego typu systemy zbiorników i kanalizacji, niezwykle poręczne i trwałe, pomagały Tikal i innym miastom przetrwać okresy suszy. Zdaniem paleoetnobotanika Davida Lentza z pewnością miały także wpływ na dostępność żywności, paliwa, roślin leczniczych i innych artykułów pierszej potrzeby. Miały bezpośredni wpływ na to, ilu ludzi można było wykarmić i na wzrost zaludnienia. W związku z tym, istotne jest, by zrozumieć organizację kanałów i zbiorników, które przechowywały wodę w sezonie suchym i zapobiegały powodziom w porze deszczowej. Skuteczne rozwiązania pozwoliły Tikal utrzymywać stosunkowo wysokie zaludnienie przez kilka stuleci.
System zbiorników był w dużej mierze zależny od opadów atmosferycznych. Z początkiem IX wieku n.e. długotrwałe susze spowodowały jednak spadek poziomu opadów i brak wody zachwiał systemem społecznym. Mogło się to przyczynić do opustoszenia miasta.
Tikal, Plac Główny z widokiem na Akropol Północny
Tikal Main Plaza facing the North Acropolis
--------------------
Czytaj także: Cenote - droga do zaświatów, Sakbe - majańska autostrada, Czemu Majowie upadli?, Bogowie w ikonografii El Mirador
--------------------
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz