Broń Mexików (Azteków)

Oryginalny artykuł: Mexica Weaponry (English), Las armas de los mexicas (espanol)

Nasza wiedza o broni Mexików (czyt. Meszików), zwanych potocznie Aztekami, obejmuje nie tylko różne rodzaje broni ofensywnej i defensywnej, ale także techniki walki i organizację jednostek wojskowych.

Dwa rodzaje broni defensywnej były szczególnie popularne: ichahuipilli oraz bawełniany kubrak (dublet) pokryty warstwą soli, noszony generalnie jako kamizelka pod mundurami Rycerzy Orła i Jaguara oraz innych grup militarnych. Innym popularnym elementem uzbrojenia były tarcze, czyli chimalli, wytwarzane w wielu odmianach, zarówno w wersji bojowej, jak i ozdobnej jako insygnia militarne stosowane w ceremoniach religijnych. Wiele dyskusji toczy się wokół użycia hełmów: czy były one stosowane w walce, czy służyły tylko celom reprezentacyjnym. Bogato zdobione stroje starożytnych meksykańskich wojowników z ogromną ilością pięknych piór byłyby niepraktyczne w walce wręcz, ale z pewnością miały głęboką symbolikę religijną. 

Reprodukcja azteckiej tarczy chimalli
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Jeśli chodzi o broń defensywną, dzieli się ją na broń do walki na dystans i do walki wręcz. W grupie pierwszej, najbardziej znany jest átlatl, czyli miotacz strzał o zasięgu do 120 m. Łuk i strzały często były noszone nie w kołczanie, ale w ręku, choć funkcjonalność takiego rozwiązania jest kontrowersyjna, szczególnie jeśli wojownik niósł dodatkowo tarczę. Używano także procy z włókien kaktusa, którą ciskano kamienie z dużą precyzją i siłą, oraz tlazonctectli, czyli proste, drewniane włócznie, które choć ciskane wyłącznie siłą ramienia, we wprawnym ręku mogły okazać się zabójcze.

Kamienna rzeźba przedstawiająca głowę azteckiego wojownika-orła
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Wśród broni ofensywnej krótkiego zasięgu najpopularniejszy był macuahuitl, który składał się z drzewca dł. 70-80 cm nabitego 6-8 małymi, pryzmatycznymi ostrzami z obsydianu. Broń ta mogła zadawać poważne rany, ale biorąc pod uwagę nietrwałość ostrzy praktyczne zastosowanie tej broni jest dyskusyjne. Włócznia teputzopilli była podobna do macuahuitl, ale miała do 2 m długości, i także była wykończona pryzmatycznymi ostrzami z obsydianu, którymi można było dźgać przeciwnika. Jednak najbardziej starożytna z broni do walki wręcz to quauhololli, rodzaj drewnianej maczugi zwieńczonej kulą, która mogła rozbić ludzką czaszkę.

Wojownicy azteccy przedstawieni na tzw. Kamieniu Tizoka
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Źródła, z których czerpiemy wiedzę o broni Mexików, są różnorodne, choć nadal niekompletne. Przede wszystkim mamy różne, nieraz sprzeczne opisy broni używanej przez starożytnych Meksykanów pozostawione przez hiszpańskich kronikarzy. Następnie bogata ikonografia manuskryptów piktograficznych, czyli azteckich kodeksów (książek), to bodaj najbardziej wiarygodne źródło informacji na temat systemów uzbrojenia Mexików, np. organizacji i współpracy ofensywy i defensywy. Kamienne rzeźby i inne dzieła sztuki to kolejne ważne, choć trudne do interpretacji źródło informacji: mimo wielkiej ilości dostępnych artefaktów, ich bogata symbolika często utrudnia zrozumienie praktycznego zastosowania broni. Mamy także pewną ilość znalezisk archeologicznych, choć te rozrzucone po muzeach na całym świecie pozbawione są swojego kontekstu archeologicznego, więc często trudne do interpretacji.

Wojownik aztecki (Muzeum Templo Mayor w mieście Meksyk)

Czytaj też: Wojownicy strzegący wzgórza Monte Tlaloc