W kulturach prekolumbijskich każdy metal używany do produkcji biżuterii miał znaczenie mistyczne, związane z jego transformacją, trwałością i regeneracją i zakorzenione w starożytnych poglądach na temat pochodzenia wszechświata. Każdy projekt był związany z magicznymi siłami, które mogły być przekazane osobie noszącej biżuterię poprzez rytuały i ceremonie. Popularnym rodzajem biżuterii były małe dzwoneczki przedstawiające zwierzęta, rośliny, bogów i mityczne istoty.
Obecnie najważniejszym źródłem informacji na temat prekolumbijskiej produkcji biżuterii jest aztecki Kodeks Florentyński, skompilowany pomiędzy 1548 a 1561 przez miejscowych rzemieślników dla zakonnika imieniem Bernardino de Sahagún. Prostota materiałów wymienionych w tym dokumencie (glina, węgiel drzewny, wosk pszczeli, kadzidło z kopalu, rurki) przywodzi na myśl pytanie, czy azteccy złotnicy znali jakiś sekret, który pozwalał im tworzyć tak kunsztowną i delikatną biżuterię, którą dziś można odtworzyć wyłącznie przy użyciu najnowocześniejszych technologii.
Metoda wytapianych modeli, zwana także metodą traconego wosku, została opracowana w północnej części Ameryki Płd, Kolumbii, Peru i Kostaryce i rozprzestrzeniła się na całą Mezoamerykę między 800 a 600 r. p.n.e. Jest to bardzo złożona technika produkcji biżuterii i błąd na dowolnym w kilku etapów ma wpływ na jakość produktu końcowego. Biżuteria wykonana tą techniką ma większy rozmiar, wzór i fakturę niż biżuteria produkowana innymi metodami.
Metoda wytapianych modeli (metoda traconego wosku):
Etap 1: Mieszanie wosku pszczelego z kadzidłem z kopalu. Według Kodeksu Florentyńskiego surowcem do produkcji biżuterii w czasach prekolumbijskich był wosk pszczeli i biały kopal. Współcześnie ustalono, że wystarczy 1% dodatek białego kopalu do wosku pszczelego, aby uzyskać pożądaną plastyczność, elastyczność i konsystencję.
Etap 2: Formowanie rdzenia z gliny i węgla drzewnego. Aby produkt końcowy był pusty w środku, należy przygotować rdzeń z gliny (60%) i węgla drzewnego (40%).
Etap 3: Tworzenie projektu w wosku. Po przygotowaniu mieszaniny wosku pszczelego i kadzidła z kopalu, nitki wosku owija się wokół rdzenia z gliny i węgla drzewnego .
Etap 4: Wykonanie glinianej formy.
Krok 1: Półpłynną mieszaninę pyłu węglowego (50 %) i gliny (50 %) nakłada się na powierzchnię gotowych wzorów woskowych.
Krok 2: Półpłynną mieszaninę o tym samym składzie nakłada się na wierzch, aby utworzyć formę.
Krok 3: Formy pozostawia się do wyschnięcia na 2-4 dni.
Etap 5: Wkładanie kanału odlewniczego. Po wysuszeniu form do każdego projektu dodawano woskowe kanały odlewnicze o kształcie cylindrycznym. Nie stosowano kanałów wentylacyjnych.
Etap 6: Formowanie lejka odlewniczego. Następnie robiono lejek z węgla drzewnego i gliny i mocowano go dookoła kanału odlewniczego, aby skierować metal do środka.
Etap 7: Usunięcie wosku i wypalanie formy. Po wysuszeniu formy wkładano do pieca na 2 godziny, aby wosk w środku się rozpuścił, a glina wypaliła.
Etap 7: Odlewanie metalu. Używany metal to na przykład mieszanka miedzi i brązu (miedź z 5% cyny). Metal był topiony w tyglu w kształcie łyżki, zrobionym z takich samych materiałów co formy. Tygiel i metal umieszczano w glinianym piecu, do którego nadmuchiwano powietrze przez kilka rur, dzięki czemu wzrastała temperatura. Kiedy metal się stopił, wlewano go do formy, którą potem otwierano, aby ocenić jakość produktu końcowego.
| Mistecki pektorał w formie tarczy ze strzałami, pochodzący z Yanhuitlan (stan Oaxaca, Meksyk). Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk A Mixtec pectoral in the shape of a shield with arrows from Yanhuitlan, Oaxaca, Mexico. Museo Nacional de Antropologia, Mexico City |
 |
| Figurka z metalu wyłowiona ze Świętego Cenote w Chichen Itza (Jukatan, Meksyk). Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk A metal figurine found in the Sacred Cenote in Chichen Itza, Yucatan, Mexico. Museo Nacional de Antropologia, Mexico City |
