INAH stara się o wpisanie obszaru na południe od Calakmul na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Orygnalny artykuł: Buscan inscripcion del sur de Calakmul en la lista del patrimonio mundial

Badania prowadzone przez ostatnich szesnaście lat pozwoliły zlokalizować w południowej części Rezerwatu Biosfery Calakmul około 50 prekolumbijskich ośrodków, zamieszkiwanych przez Majów w tym samym czasie, co Calakmul i Tikal. Są wśród nich zarówno znaczące miasta najwyższej rangi, jak i ośrodki średniej wielkości bądź bardzo małe. Wszystkie one rozwijały się przez dwa tysiące lat na Centralnych Nizinach Majów na Półwyspie Jukatan.

Rezerwat Biosfery Calakmul

Obecnie Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH), za pośrednictwem Dyrekcji Światowego Dziedzictwa i Krajowej Koordynacji Archeologii oraz we współpracy z Ministerstwem Środowiska i Zasobów Naturalnych (Semarnat), Krajową Komisją Chronionych Obszarów Przyrody (Conanp) i władzami stanu Campeche, starają się o wpisanie przez UNESCO południowych ziem Biosfery Calakmul na listę światowego dziedzictwa i uznanie ich za tak zwane „Dobro Mieszane” czyli obiekt kulturowo-przyrodniczy. Obszar ten obejmuje 330 tysięcy hektarów z 723 tysięcy, które zajmuje cały Rezerwat Biosfery.

Budowla 15-A w Champerico (fot. INAH)

Pedro Francisco Sánchez Nava, krajowy koordynator archeologii INAH przypomniał, że już od 1989 roku – na mocy dekretu federalnego – obszar Biosfery Calakmul jest uznawany za chroniony rezerwat przyrody. Obecnie jednak trwają starania o to, aby 48 stanowisk archeologicznych znajdujących się w tym rejonie, wraz z otaczającą je przyrodą, zostało również chronionych dekretem UNESCO. To środowisko naturalne przetrwało od czasów prekolumbijskich i ma niepowtarzalne znaczenie, gdyż to w nim żyli Majowie. W 2002 roku jedynie dawne miasto Majów – Calakmul – zostało wpisane przez UNESCO na listę światowego dziedzictwa.

Stela 18 z Oxpemul (fot. INAH)

Sánchez Nava podkreślił, że przy sporządzaniu dokumentu przekazanego do UNESCO, współpracował dr Ivan Šprajc, który poświęcił szesnaście lat na badania tego rejonu. Spośród 48 majańskich ośrodków, które wymienia się w zgłoszonym wniosku, znajduje się 13 uważanych za największe, 13 średnich rozmiarów, 8 mniejszych i 14 zupełnie małych. Podziału takiego dokonano na podstawie zajmowanego przez nie obszaru, złożoności architektonicznej, rozmiarów budowli i liczby zachowanych zabytków.

Ołtarz z Altar de los Reyes (fot. INAH) 

Ze swej strony, dr Ivan Šprajc zaznaczył w raporcie, że największe ośrodki, zlokalizowane w południowej części Biosfery Calakmul, charakteryzują się monumentalną architekturą, obejmującą budowle o charakterze ceremonialnym i administracyjnym, rozmieszczone wokół placów. Natrafiono tam na piramidy o wysokości ponad 20 metrów i ze świątyniami na szczycie oraz boiska do gry w piłkę. Do takich ośrodków należą: Altamira, Altar de los Reyes, Balakbal, Calakmul, Champerico, Dos Aguadas, El Gallinero, El Zacatal, La Muñeca, Los Hornos, Oxpemul, Uxul i Yaxnohcah.

Budowla V w Balakbal (fot. INAH)

Na terenie ośrodków średniej wielkości architektura jest mniej zróżnicowana lecz znalezione tam inskrypcje glificzne świadczą o znaczeniu tych miast w regionie. Należą do nich: Akalpetén, Candzibaactún, Cheyokolnah, Chicaanticaanal, Doble Plaza, El Diablón, El Laberinto, Las Tuchas Bravas, Los Tambores, Olvidado, Once de Mayo, Pared de los Reyes i Unachililbé.

Budowla 2 w Olvidado (fot. INAH)

W mniejszych miastach zachowało się niewiele budowli, gdyż stanowiły one prawdopodobnie jedynie ośrodki peryferyjne. Wśród nich znajdują się: Buenfil, Chanarturo, Dos Naciones, El Chismito, La Misteriosa Sur, La Retranca, Los Escalones i Marihuana. I pozostają jeszcze najmniejsze ośrodki, które w większości przypadków obejmują jedynie niewysokie pagórki kryjące pozostałości dawnych budowli mieszkalnych. Zlokalizowano czternaście takich miejsc: Aguada, Laberinto, Aguas Amargas, Cantera, Cerros de Yeso, Chilar, Chumbec, Dos Caobas, El Cerrón, Los Tamborcitos, Naachtún Noroeste, Piedra Rota, Puerto México i Villahermosa.

Relief przedstawiający gracza w piłkę, znaleziony w Mucaancah (fot. INAH)

Jak przekazał dr Šprajc, znaleziona na terenie wspominanych miast ceramika wskazuje na to, że obszar ten był zamieszkiwany co najmniej od połowy pierwszego tysiąclecia przed naszą erą. Ponieważ ceramika z tego okresu została znaleziona we wznoszonych już wówczas kamiennych budowlach i to w różnych miejscach, zatem jest możliwe, że już w owym czasie pojawiły się pierwsze oznaki organizacji społecznej i odpowiednio złożonego podziału terytorialnego. Jednak dopiero w późnym okresie preklasycznym (300 r. p.n.e. – 250 r. n.e.), w wyniku wzrostu demograficznego i stratyfikacji społecznej, powstały największe miasta. W okresie klasycznym (250 – 900 n.e.) liczba ośrodków na tych ziemiach znacząco wzrosła i podobnie jak w przypadku pozostałego obszaru Nizin Majów, osiągnęły one szczyt rozkwitu. Zachowana ceramika świadczy, że zarówno w okresie preklasycznym, jak i w okresie klasycznym miasta te były związane z rejonami Petén.