Miasta Majów: Dzibilchaltún (stan Jukatan, Meksyk)

Położone na północy Jukatanu Dzibilchaltún było jednym z ważniejszych miast w tym rejonie. Pierwsze wykopaliska, w latach 1956-65, podjęli uczeni z Middle American Research Institute w Tulane, przy finansowym wsparciu National Geographic Society. Natomiast od roku 1993 prace prowadzili archeolodzy meksykańscy.

Widok na Plac Centralny w Dzibilchaltún 

Dzibilchaltún należy do najdłużej zamieszkiwanych majańskich miast, od V wieku p.n.e. aż do czasów kolonialnych, choć jego największy rozkwit przypadł na lata 600-1000 n.e. Na terenie Dzibilchaltún zachowało się dwanaście dróg sacbé o długości od 25 metrów do 1 kilometra. Sacbé 1 prowadzi do tak zwanej Świątyni Siedmiu Lalek. Cały kompleks obejmuje jednak aż osiem budowli, z których pięć powstało wokół wewnętrznego dziedzińca. W centrum wznosi się ołtarz z gładką stelą.

Sacbé 1 prowadząca do Świątyni Siedmiu Lalek

Świątynia Siedmiu Lalek ma schody z czterech stron, skierowane na cztery punkty kardynalne. Niegdyś pomalowana była przypuszczalnie na biało i ozdobiona fryzem z ośmioma maszkaronami, przeplatającymi się wężami, glifami i piórami, wymodelowanymi w stiuku. Niestety dekoracje nie przetrwały do dnia dzisiejszego. Nazwa świątyni nawiązuje do siedmiu glinianych figurek odnalezionych przez archeologów na niewielkim wewnętrznym ołtarzu wzniesionym w okresie postklasycznym. Budowla ta ma wejścia z obu stron, co jest rzadko spotykane w architekturze Majów. Wejścia te miały jednak szczególne znaczenie dla obserwacji astronomicznych, gdyż promienie słońca przenikają przez nie podczas równonocy wiosennej i jesiennej, natomiast światło księżyca w pełni – pomiędzy 22 marca a 20 kwietnia.

Świątynia Siedmiu Lalek

Z położonej po wschodniej stronie Świątyni Siedmiu Lalek, droga sacbé prowadzi na Plac Centralny, gdzie wzniesiono najważniejsze budowle o charakterze ceremonialnym i administracyjnym oraz rezydencje elity. Serce miasta powstało wokół cenote Xlacah, jednej z największych i najgłębszych studni na półwyspie Jukatan.

Widok na Sacbé 1 prowadzącą do Placu Centralnego

Najpotężniejszą konstrukcją przy Placu Centralnym jest – usytuowana po stronie południowej – Budowla 44, długości 134 metrów i szerokości 26 metrów. Wznosi się ona na tarasowej platformie, z szerokimi schodami od strony północnej. Miała trzy rozległe wewnętrzne pomieszczenia, do których prowadziło aż 35 wejść. Mogła pełnić zarówno funkcję mieszkalną, jak i administracyjną. Uczeni sugerują, że mogła też stanowić dom wspólnoty, określany przez Majów jako popol naah. W czasach kolonialnych, na Placu Centralnym wzniesiono otwartą kaplicę, obejmującą prezbiterium, zakrystię i długą nawę przykrytą niegdyś dachem z liści palmowych. W kaplicy odprawiano msze, co świadczy, że Dzibilchaltún pozostawało dla miejscowej ludności ważnym miejscem nawet po konkwiście hiszpańskiej.

Plac Centralny w Dzibilchaltún  z Budowlą 44 w głębi..
Na pierwszym planie kaplica z czasów kolonialnych. 

Poza tym przy placu znajduje się piramida z centralnymi schodami, gdzie znaleziono trzy połamane stele. W najlepszym stanie zachowały się Stele 9 i 19, przedstawiające miejscowych władców ze sceptrami ozdobionymi wizerunkiem boga K’awiil. Północną część zajmują Budowle 36, 37 i 39.

Widok na Budowle 36, 37 i 39

Kolejną grupę architektoniczną stanowi zespół wokół Budowli 38, która jest jedną z najstarszych na terenie miasta. Niegdyś pokryta była warstwa stiuku i pomalowana.

Budowla 38

W tej części miasta archeolodzy znaleźli wiele naczyń ceramicznych i grobowce.

Rekonstrukcja jednego z grobowców znalezionych na terenie Dzibilchaltún
(El Gran Museo del Mundo Maya, Merida, Meksyk)  

W pewnej odległości od głównego placu zachowały się pozostałości Budowli 57, wzniesionej z wielkich bloków kamiennych i z pozornym łukiem, charakterystycznym dla architektury Majów.

Budowla 57

Na terenie Dzibilchaltún archeolodzy natrafili też na bardzo dużo niskich platform, na których wznosiło się niegdyś około 2000 domów zbudowanych z materiałów nietrwałych.

Waza ceramiczna znaleziona na terenie Dzibilchaltún
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)