Miasta Majów: Joya de Cerén (Salwador)

Stanowisko archeologiczne Joya de Cerén znajduje się w odległości 35 kilometrów na zachód od San Salvador. Miejsce to odkryto w 1976 roku zupełnie przypadkowo, podczas budowy silosów do magazynowania ziarna. Pierwsze prace wykopaliskowe podjęto jednak dopiero dwa lata później. Odkopanie ruin Joya de Cerén, pokrytych grubą warstwą lawy wulkanicznej, stało się dla archeologów nie lada wyzwaniem, ale z drugiej strony stanowiło prawdziwy klejnot. Stąd też wzięła się współczesna nazwa miasta gdyż „joya” znaczy właśnie „klejnot”. „Cerén” natomiast jest nazwiskiem właścicieli hacjendy, na terenie której znajdowały się ruiny.

Jedna z budowli w Joya de Cerén

Joya de Cerén powstała w okresie preklasycznym jako niewielka wioska na brzegu rzeki Nexapa, zwanej obecnie Río Sucio. Być może była w jakimś stopniu uzależniona od znacznie silniejszego sąsiada – miasta San Andrés, z którym dokonywała wymiany towarów. Około 600 roku n.e. spokojne życie mieszkańców zostało jednak zakłócone erupcją wulkanu Loma Caldera, wznoszącego się w odległości jednego kilometra. Zdaniem wulkanologów, szczególnie Dana Millera, kiedy wypływająca z krateru gorąca lawa napotkała na swej drodze zimne wody rzek, nastąpiła eksplozja, a mieszanina popiołu wulkanicznego i gorącej pary o temperaturze około 100 stopni Celsjusza dotarła w kilka minut do miasta, które pogrążyło się w ciemności. Budowle i pola uprawne pokryła warstwa popiołu o grubości około 20-30 centymetrów. Później nastąpiło jeszcze kolejno trzynaście faz erupcji, grzebiąc ostatecznie Joya de Cerén pod warstwą popiołu i lawy o grubości 4 – 6 metrów.

Pozostałości dawnego domostwa w Joya de Cerén

Erupcja wulkanu Loma Caldera została jednak poprzedzona niezbyt silnym trzęsieniem ziemi, które stało się ostrzeżeniem dla mieszkańców Joya de Cerén. Zdołali oni w porę opuścić swe domostwa. Część ludności znalazła przypuszczalnie schronienie w pobliskim San Andrés. Podczas prac wykopaliskowych na terenie Joya de Cerén archeolodzy natrafili na budowle o najróżniejszym przeznaczeniu oraz na liczne przedmioty codziennego użytku, pozostawione w popłochu przez swych właścicieli.

Jedna z budowli w Joya de Cerén

Budowla 3 jest największa i pełniła przypuszczalnie funkcję domu wspólnoty. Znajdują się w niej dwa duże wewnętrzne pomieszczenia, z których jedno ma boczne ławy. Archeolodzy natrafili tam na wielkie dzbany, w których przechowywano prawdopodobnie napój alkoholowy – chih – otrzymywany z poddanej procesowi fermentacji kukurydzy. Mogło to być zatem miejsce uroczystości publicznych lub spotkań miejscowych przywódców.

Budowla 3

Budowla 12 stanowiła zdaniem archeologów dom miejscowego szamana, o czym świadczą znalezione tam przedmioty i pomieszczenie z ograniczonym dostępem. W jednej ze ścian zachowało się okno z otworami w formie rombów, które zapewniało wentylację i oświetlenie pomieszczenia.

Budowla 12

Wzniesiona w pobliżu Budowla 10 mogła natomiast pełnić funkcję religijną i stanowić miejsce ceremonii. Ściany budowli pomalowane były niegdyś na biało i pokryte dekoracjami w kolorze czerwonym. Tutaj też zachowały się pozostałości dawnych kolumn.

Budowla 10

Mieszkańcy Joya de Cerén mieli swoją łaźnię parową, która służyła zarówno celom zdrowotnym, jak i rytualnym. Wewnątrz znajduje się szeroka ława, mogąca pomieścić 10 – 12 osób. W łaźni znaleziono drewno opałowe i duże dzbany na wodę.

Łaźnia parowa

Przykładem typowego domu mieszkalnego może być Budowla 1, wzniesiona na platformie i niegdyś pokryta dachem z liści palmowych. Obejmuje ona dwa pomieszczenia, z ławą do spania w jednym z nich. Domy takie były ozdobione pilastrami i kolumnami.

Budowla 1

W domostwach archeolodzy znaleźli wiele naczyń ceramicznych służących do gotowania i przechowywania żywności oraz misy i wazy, w których podawano posiłki.

Drobne naczynia ceramiczne znalezione w Joya de Cerén

Dzban znaleziony w Joya de Cerén

Na terenie miasta odkryto też dawne magazyny, wypełnione naczyniami ceramicznymi i koszami z kukurydzą, fasolą, chile i ziarnami kakaowca, a także narzędziami. Magazyny takie, wznoszone na glinianych platformach, miały dachy z liści palmowych i znajdowały się w odległości kilku metrów od domów mieszkalnych.

Pozostałości dawnego magazynu

W 1993 roku Joya de Cerén została wpisana na listę światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Fragment rzeźby znalezionej w Joya de Cerén

Zobacz też: ceramikę znalezioną w Joya de Cerén w: Fotogaleria: Ceramika Majów - część 1
oraz kadzielnice z Joya de Cerén w: Fotogaleria: Kadzielnice