Nietypowy plan majańskiego miasta Nixtun Ch'ich' (Peten, Gwatemala)

Oryginalny artykuł: Early Urban Planning: Ancient Mayan City Built on Grid

O ruinach majańskiego miasta Nixtun-Ch'ich' (Petén, Gwatemala) od dawna wiedzieli okoliczni mieszkańcy. W 1995 roku Timothy Pugh, profesor z Queens College w Nowym Jorku, rozpoczął tam prace wykopaliskowe, koncentrując się głównie na pozostałościach budowli ze stosunkowo późnego okresu zamieszkania. Podczas badań zdołano jednak przygotować mapę, która pokazała jak wyglądało miasto znacznie wcześniej. Nixtun-Ch'ich'  rozwijało się bowiem już w latach 600 – 300 p.n.e., kiedy to inne miasta Majów w tym rejonie dopiero zaczynały powstawać. Najbardziej zaskakujące okazało się zaplanowanie miasta, gdyż zastosowano tam jedyny w swoim rodzaju plan oparty na wzorze siatki, którego nie spotykamy w żadnym innym mieście Majów i który jedynie przypomina plan odległego Teotihuacan, choć nic nie mogło łączyć tych dwóch ośrodków. Timothy Pugh podkreśla, że takie zaprojektowanie miasta świadczy o potędze miejscowego władcy.

Mapa Nixtun Ch'ich' (z archiwum Timothy Pugha)

Na podstawie map i wykopalisk, Timothy Pugh ustalił, że główna droga ceremonialna miasta biegnie wzdłuż linii wschód-zachód, z odchyleniem zaledwie 3 stopni od kierunku wschodu. Przy trasie tej wzniesiono w linii prostej około piętnastu budowli, wśród nich piramidy z płaskimi wierzchołkami, osiągające wysokość 30 metrów. Stopnie prowadziły do świątyń zbudowanych na szczycie każdej z tych piramid. Na końcu drogi ceremonialnej, na wschodnim krańcu miasta, znajduje się kompleks triadyczny (obejmujący trzy świątynie wzniesione na wspólnej platformie: główną i dwie boczne, mniejszych rozmiarów i zwrócone do siebie), typowy dla majańskich miast z okresu preklasycznego. Część rezydencjalna Nixtun-Ch'ich'  zajmuje obszar ciągnący się z północy na południe i również wpisuje się w zaprojektowany plan miasta. Timothy Pugh podkreśla, że zorientowanie miasta skierowanego na wschód mogło służyć śledzeniu ruchu słońca i odgrywać dużą rolę ze względów religijnych. Podczas przeprowadzonych wykopalisk, archeolodzy zauważyli, że wiele budowli ozdobiono błyszczącą, białą wyprawą wapienną i zdaniem Pugha było to „bardzo lśniące miasto”. W celach obronnych zostało otoczone murem z ziemi i kamienia.

Pozostałości lśniącej wyprawy wapiennej na jednej z budowli
w Nixtun Ch'ich' (fot. Evelyn Chan)

Timothy Pugh zastanawia się, czy mieszkańcy Nixtun-Ch'ich'  mogli czuć się szczęśliwi w tak zaplanowanym mieście. Wiadomo, że inne majańskie ośrodki wyglądały zupełnie inaczej. Miały co prawda również drogi, ale i rozległe place, przez co przestrzeń była bardziej otwarta i mniej kontrolowana.

Archeolodzy są szczególnie wdzięczni właścicielom terenu, na którym znajdują się ruiny Nixtun-Ch'ich'. Tamtejsi hodowcy bydła strzegą bowiem tego miejsca przez rabusiami, a także sieją szybko rosnące trawy, która nie tylko służą jako pasza dla bydła, ale jednocześnie chronią ten obszar przed erozją.

Czytaj też: Majański "Dom Rady" w Nixtun Ch'ich' (Peten, Gwatemala)