Różnorodność zwierząt w rytualnych depozytach w Pałacu w Palenque

Oryginalny artykuł: Reconocen variedad animal en los depósitos rituales de El Palacio de Palenque

Specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zdołali odzyskać setki szczątków zwierząt, kilkanaście nasion, półtora kilograma węgla drzewnego, bardzo małe paciorki wykonane z muszelek i innych materiałów, a nawet milimetrowe fragmenty zielonego kamienia, które stanowiły część rytualnych depozytów złożonych w Pałacu w Palenque. Jak podkreśla Carlos Miguel Varela Scherrer, prowadzący prace w ramach Projektu Archeologicznego Palenque, jest to znacząca ilość pozostałości archeozoologicznych, które mogły pozostać niezauważone, a są bardzo ważne, gdyż pozwalają zidentyfikować poszczególne gatunki. 

Jeden z depozytów rytualnych odkryty w Pałacu w Palenque (fot. Projekt Archeologiczny Palenque)

3800 lat temu tsunami zniszczyło dawne osady na chilijskim wybrzeżu

Oryginalny artykuł: A tsunami wiped out ancient communities in the Atacama Desert 3,800 years ago

Na podstawie badania osadów geologicznych i pozostałości archeologicznych międzynarodowa grupa uczonych (z Chile, Australii, Wielkiej Brytanii, Francji, Brazylii i Hiszpanii) ustaliła, że około 3800 lat temu potężne trzęsienie ziemi i tsunami zniszczyły osady wspólnot zamieszkujących tereny wzdłuż wybrzeża chilijskiej pustyni Atacama. Rozbite ściany i przewrócone kamienie świadczą o nieszczęściu, które dotknęło ośrodek Zapatero. Ludność żyjąca wzdłuż wybrzeża pustyni Atacama 5700-4000 lat temu, budowała małe kamienne domy na ogromnych stosach muszli. Zazwyczaj domy te przylegały do siebie, otwierając się na wewnętrzne patia. Zmarłych chowano pod podłogami domów. Jednak kamienie i zaprawa zawiodły w obliczu potęgi oceanu. Jak podaje Diego Salazar (z Universidad de Chile, Santiago), jeden z domów w Zapatero jest całkowicie zniszczony, a kamienie z jego ścian runęły w głąb lądu, jakby uderzyła w nie gigantyczna fala. W przypadku innego, kamienie zostały rozrzucone w kierunku morza, dokładnie tak, jak można by się spodziewać po silnych prądach związanych z tsunami. W trzecim domu podłogi pokryte są warstwą rozmytego piasku, na którym zachowały się pozostałości morskich alg i kolców szkarłupni, zmieszane z kawałkami skał, muszli i osadów wyrwanych z ziemi.

Stanowisko archeologiczne Zapatero (źródło ilustracji: Salazar et al., Science Advances)

Kalendarz rytualny mógł być używany przez Majów już w III w. p.n.e.

Oryginalny artykuł: Earliest evidence of a Maya sacred calendar found in Guatemala

Już wiele lat temu wykopaliska archeologiczne na terenie majańskiego ośrodka San Bartolo (Gwatemala) odsłoniły ważne malowidła ścienne pochodzące z późnego okresu preklasycznego (lata 400 p.n.e. - 200 n.e.) i przedstawiające sceny, które nawiązują do mitologii Majów. Natrafiono na nie w kompleksie architektonicznym nazwanym Las Pinturas, który przechodził aż siedem faz konstrukcyjnych, podczas których każda wcześniejsza budowla była całkowicie zakrywana przez kolejną. Podczas wykopalisk związanych z trzecią fazą, określaną jako Sub-V i datowaną na lata 300-200 p.n.e. odkryto liczne kawałki wapiennego tynku pochodzącego z budowli Ixbalamque. W latach 2005-2010 znaleziono w sumie 249 takich fragmentów z zachowanymi na nich malowanymi lub rytymi wzorami. Wiele z nich leżało wśród gruzu, błota i ziemi, stanowiących materiał pokrywający tę budowlę. Jednak 94 fragmenty z elementami ikonograficznymi i tekstami glificznymi zostało zebranych bezpośrednio na platformie budowli Ixbalamque. W latach 2012-2018 przeprowadzono w laboratorium dokładne analizy i prace konserwatorskie wszystkich odzyskanych fragmentów. Obecnie David Stuart (University of Texas, Austin, USA), Heather Hurst i Boris Beltrán (Skidmore College, Saratoga Springs, USA) oraz niezależny badacz William Saturno opublikowali wyniki swych prac.

Trzecia faza konstrukcyjna kompleksu architektonicznego Las Pinturas w San Bartolo.
W górnym prawym roku fragment tynku z zachowaną datą z kalendarza rytualnego
(rysunek: Heather Hurst, fot.: Karl Taube, Proyecto Regional Arqueologico San Bartolo-Xultun)

Archeolodzy odkopali w Kostaryce kolejne kamienne kule

Oryginalny artykuł: Archaeologists excavate giant stone spheres in Costa Rica

W ramach szerszego projektu związanego z ochroną zabytków, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH, Meksyk) i Narodowego Muzeum Kostaryki natrafili na małej wyspie Isla del Caño i w delcie rzeki Diquis w Kostaryce na sześć kolejnych gigantycznych kamiennych kul. Już wcześniej odkryto tam ponad 300 tego typu kul, będących dziełem kultury Diquís. Kultura Diquís pojawiła się w dolinie rzeki Rio Grande de Térraba, gdzie ustanowiła złożone systemy społeczne, ekonomiczne i polityczne, aby rządzić swoim społeczeństwem. 

Jedna z gigantycznych kamiennych kul odkopanych w Kostaryce (fot. INAH)

Jak efekt światła i cienia na Piramidzie Nisz w El Tajín mógł być związany z opuszczeniem miasta

Oryginalny artykuł: Fenómeno solar del Edificio de los Nichos, en El Tajín, estaría asociado con el colapso de la ciudad prehispánica

Już wiele lat temu zauważono efekt światła i cienia na Piramidzie Nisz w El Tajín (stan Veracruz, Meksyk) (post: "Efekt światła i cienia na Piramidzie Nisz w El Tajín"). Obecnie archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) uważają, że ów fenomen mógł być w jakiś sposób związany z upadkiem tego miasta. W X wieku zmiany klimatyczne miały swe konsekwencje nie tylko w Europie, ale i w Mezoameryce, gdzie wzrost temperatury wywoływał powodzie, które mogły przyczynić się nawet do opuszczania dużych ośrodków. Tak stało się w przypadku El Tajín. Badacze INAH połączyli informacje o dawnym klimacie, dane archeologiczne zebrane in situ i rezultaty trwających ponad 11 lat badań z wykorzystaniem technologii LiDAR, aby dowiedzieć się, co doprowadziło do upadku El Tajín. Patricia Castillo Peña z Centrum INAH Veracruz i dyrektorka stanowiska archeologicznego El Tajín wysunęła hipotezę na temat tego, jak tak ważne miasto, również z rytualnego punktu widzenia, zostało pozbawione możliwości funkcjonowania, a jego  mieszkańcy przestali wznosić prośby do bogów podczas ceremonii, które odprawiano przede wszystkich w dwóch najważniejszych budowlach: Piramidzie Nisz i Południowym Boisku do Gry w Piłkę. Obie konstrukcje są nie tylko najbardziej monumentalne w El Tajín, ale również najpóźniejsze, gdyż pochodzą z lat 800-1100. Jak zaznacza Patricia Castillo Peña, biorąc pod uwagę, że były miejscem kontaktowania się z bóstwami związanymi ze słońcem, wodą i wiatrem, musiały zostać wzniesione w poszukiwaniu równowagi w zaburzonym środowisku naturalnym. 

Efekt światła i cienia na Piramidzie Nisz w El Tajin (fot. INAH)

Eksperci INAH biorą udział w eksploracji miasta Majów zatopionego w jeziorze Atitlán (Gwatemala)

Oryginalny artykuł: Colabora INAH en la exploración de una ciudad maya sumergida en el lago Atitlán, en Guatemala

W późnym okresie preklasycznym (lata 400 p.n.e. - 250 n.e.) na wyspie na jeziorze Atitlán w Gwatemali wznosiło się miasto Majów ze świątyniami, domami, placami i stelami. W pewnym momencie jednak wyspa została pochłonięta przez wody, a pozostałości dawnego miasta zachowały się na głębokości 12-20 metrów. Już wcześniej prace prowadzili tam archeolodzy z Gwatemali, ale obecnie to zatopione stanowisko stało się celem badań ekspertów nie tylko z Gwatemali, ale i z Meksyku, Belgii, Francji, Hiszpanii i Argentyny.

Pozostałości dawnego miasta Majów zatopione w jeziorze Atitlan (fot. INAH)

Badania DNA rzucają więcej światła na korzenie Majów

Oryginalny artykuł: The Maya—and the maize that sustained them—had surprising southern roots, ancient DNA suggests

Grupa naukowców z wielu uczelni głównie z USA, ale również z Wielkiej Brytanii, Austrii i Belize przeprowadziła nowe badania, dzięki którym dowiedzieliśmy się więcej na temat Majów, rozprzestrzeniania się kukurydzy jako głównego pożywienia i migracji ludności z południa na północ. Archeolog Jaime Awe (z Belize Institute of Archaeology, Belmopan, Belize i Northern Arizona University, USA) od dawna zastanawiał się, w jaki sposób Majowie byli spokrewnieni z łowcami-zbieraczami i wczesnymi rolnikami, dzięki którym kukurydza, maniok i chili dotarły na tereny dzisiejszego Meksyku, Belize i Gwatemali. Jednak gorący i wilgotny klimat nie sprzyjał dobremu zachowaniu dawnych szkieletów i możliwości pobrania z nich próbek DNA. Punktem przełomowym dla badań okazały się groby odkryte w dwóch schroniskach skalnych, Mayahak Cab Pek i Saki Tzul w rezerwacie przyrody Bladen, w Maya Mountains, w południowo-zachodnim Belize. Od 2014 r. archeolog Keith Prufer (z University of New Mexico, Albuquerque, USA) i biolog Said Gutierrez (z Ya'axché Conservation Trust, Belize) wraz z kolegami odkopali tam ponad 85 ludzkich szkieletów.

Prace wykopaliskowe w schroniskach skalnych w Maya Mountains, Belize (fot. Erin E. Ray)