Szczątki małpy czepiaka dostarczają nowych danych na temat relacji Teotihuacan z Majami

Oryginalny artykuł: 1,700-year-old spider monkey remains point to earliest evidence of primate captivity, translocation and gift diplomacy

Archeolodzy, którzy w 2018 roku odkryli w jednym z depozytów ofiarnych w kompleksie na Placu Kolumn w Teotihuacan szczątki kostne małpy opublikowali obecnie wyniki dokładnych analiz tego kompletnego szkieletu należącego do małpy czepiaka. Badaniami kierowała Nawa Sugiyama (z University of California w Riverside, USA). Naukowcy zastosowali różne metody, aby dowiedzieć się więcej na temat znalezionej małpy. Była to samica, która w momencie śmierci miała od pięciu do ośmiu lat. Analizy dwóch zębów, górnych i dolnych kłów wskazują, że w niewoli w Teotihuacan małpa była karmiona głównie kukurydzą. Z kolei chemiczna analiza kości, która daje wgląd w dietę i informacje o środowisku pokazuje, że małpa została schwytana i przetransportowana przed trzecim rokiem życia i spędziła co najmniej dwa lata w niewoli, a przed przybyciem do Teotihuacan żyła w wilgotnym środowisku, żywiąc się głównie roślinami i korzeniami. Małpa czepiak jest najwcześniejszym w Mezoameryce świadectwem przetrzymywania w niewoli ssaków naczelnych. 

Szkielet małpy czepiaka znaleziony w depozycie w Teotihuacan
(fot. Nawa Sugiyama, UC Riverside)

Badania kamienia nazębnego ofiar pochowanych w jaskini w Belize

Oryginalny artykuł: Maya sacrifice victims found with mysterious blue string in their teeth

Ponad 15 lat temu odkryto w Belize jaskinię, którą nazwano „Midnight Terror” ze względu na znalezione tam szczątki ponad stu osób złożonych przez Majów w ofierze bogu deszczu ponad tysiąc lat temu. Jaskinia była wykorzystywana jako miejsce pochówków w latach 250-925. Archeolodzy z California State University w Los Angeles prowadzili tam badania przez trzy lata i zebrali 10 000 kości należących do co najmniej 118 osób, z których wiele miało ślady urazów zadanych w momencie śmierci.

Wejście do jaskini "Midnight Terror" w Belize 
(fot. California State University, Los Angeles)

Ślady substancji psychoaktywnych w głowie-trofeum i mumiach kultury Nazca

Oryginalny artykuł: Nazca child ingested psychoactive cactus just before ceremonial death in ancient Peru

Dagmara Socha (z Ośrodka Badań Andyjskich Uniwersytetu Warszawskiego), Marzena Sykutera (z Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy) i Giuseppe Orefici (z Centro Italiano Studi e Ricerche Archeologiche Precolombiane di Brescia, Włochy) przeprowadzili analizy próbek włosów pobranych z czterech głów-trofeów (jednej należącej do dziecka i trzech do osób dorosłych) oraz z 18 mumii (zarówno osób dorosłych, jak i dzieci) pochodzących z kultury Nazca. Wszystkie one zostały pochowane w pobliżu południowego wybrzeża Peru, gdzie zostały wykopane w ramach Projektu Nazca, długofalowego programu archeologicznego, który rozpoczął się w 1982 roku. Badania toksykologiczne wykazały, że wielu zmarłych zażyło przed śmiercią jakieś rośliny o właściwościach psychoaktywnych lub pobudzających, w tym liście koki (zawierające kokainę), kaktusy San Pedro (zawierające meskalinę), a także Banisteriopsis caapi, główny składnik halucynogennego napoju ayahuasca (zawierającego harminę i harmalinę, dwa związki stosowane obecnie w antydepresantach). 

Głowy-trofea, których włosy poddano badaniom (fot. Dagmara Socha) 

Nie wszystkie papugi były sprowadzane przez dawnych mieszkańców południowo-zachodniej Ameryki Północnej

Oryginalny artykuł: Old bone links lost American parrot to ancient Indigenous bird trade 

Na terenie różnych stanowisk archeologicznych w południowo-zachodniej Ameryce Północnej, datowanych na VII lub VIII wiek od lat natrafiano na szczątki papug w grobach i na śmietniskach. Niezależnie od ich stanu zachowania zazwyczaj zakładano, że papugi były sprowadzane z innych ziem. Głównym powodem takiego podejścia był fakt, że najczęściej znajdowane tam papugi ary żyją w lasach deszczowych i na sawannach, a zatem musiały dotrzeć w wyniku wymiany handlowej ze społecznościami zamieszkującymi Meksyk. Jednak nowe badania, które przeprowadził John Moretti (z University of Texas w Austin, USA) pokazują, że część szczątków należy do papug grubodziobych, żyjących niegdyś na tych ziemiach.

Papuga grubodzioba (fot. U.S. Fish, Wildlife Service)

Rezultaty badań dawnego DNA ujawniają migracje w Ameryce

Oryginalny artykuł: La migración de hace 1.500 años de Uruguay a Panamá y otros sorprendentes hallazgos de un estudio sobre genomas antiguos de América

Badania przeprowadzone przez naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Brazylii rzucają nowe światło na złożony proces migracji na kontynencie amerykańskim. Jak podaje brazylijski archeolog André Luiz Campelo dos Santos (obecnie badacz na Florida Atlantic University, USA), pobrano próbki DNA z zębów sprzed około 1000 lat znalezionych na terenie dwóch stanowisk archeologicznych w Pernambuco (Brazylia): Pedra do Tubarão i Alcobaça oraz z zębów pochodzących sprzed około 1500 lat z Urugwaju, udostępnionych przez tamtejszych uczonych. Uzyskanie próbek DNA pozwoliło na sekwencjonowanie kompletnych genomów. Genomy z Urugwaju i północno-wschodniej Brazylii zostały również porównane z innymi z wielu miejsc na kontynencie, w tym ze Stanów Zjednoczonych, południowo-wschodniej Brazylii i Panamy, w przypadku których rezultaty przeprowadzonych prac zostały już wcześniej opublikowane przez innych badaczy.

Szczątki ludzkie znalezione na terenie stanowiska archeologicznego Alcobaça w Brazylii
(fot.  A.L. Campelo dos Santos)

Wykopaliska w Hacjendzie Metepec mogą pomóc w wyjaśnieniu upadku Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Search for clues may explain collapse of ancient city in Mexico

Teotihuacan, jedno z największych miast Ameryki prekolumbijskiej upadło w połowie VI wieku. Wiadomo, że centrum miasta zostało spalone, choć nie ma wśród badaczy całkowitej zgodności co do tego, czy za upadek byli odpowiedzialni najeźdźcy z zewnątrz czy też wewnętrzne niesnaski. Międzynarodowy zespół archeologów, chcąc znaleźć odpowiedź na te pytania rozpoczął wykopaliska na przedmieściach Teotihuacan, w miejscu znanym obecnie jako Hacjenda Metepec. Projekt potrwa cztery lata i kierują nim Andrew Somerville z Iowa State University (USA) i Marion Forest z Centre d’études mexicaines et centraméricaines (CEMCA, Francja) obecnie przebywająca w Arizona State University (USA). Wcześniejsze badania wykazały, że po wspomnianym pożarze populacja Teotihuacan spadła o 70-80%. Jednak wkrótce po upadku miasta liczba ludności zamieszkująca tereny Hacjendy Metepec wzrosła z 800-1500 do około 3000-4000. 

Prace na terenie Hacjendy Metepec (fot. Andrew Somerville)

Odkrycia na terenie nekropolii w Castillo de Huarmey (Peru)

Oryginalny artykuł: New discoveries at the royal necropolis in Castillo de Huarmey

W lutym bieżącego roku, na terenie nekropolii kultury Wari, w Castillo de Huarmey (w pobliżu dzisiejszego miasta Huarmey, region Ancash, Peru), archeolodzy prowadzący wykopaliska w ramach projektu kierowanego przez Miłosza Giersza z Uniwersytetu Warszawskiego odkryli siedem pochodzących sprzed 1300 lat pochówków rzemieślników, którzy należeli do elity i pracowali na dworze władców Wari. Szczątki należą do czterech dorosłych osób, w tym dwóch kobiet i dwóch mężczyzn, oraz trojga nastolatków. Chociaż odkrycia dokonano kilka miesięcy temu, to dopiero we wrześniu ukazała się oficjalna informacja na ten temat. 

Nekropolia w Castillo de Huarmey (fot. Miłosz Giersz)

Technologia LiDAR ujawnia prawdziwe rozmiary Calakmul

Oryginalny artykuł: Oculto por la selva, estudio LiDAR revela el denso asentamiento urbano de Calakmul, en Campeche

Jako część specjalnego programu koordynowanego przez Ministerstwo Kultury w Meksyku, za pośrednictwem Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) oraz w ramach Projektu Archeologicznego Bajo Laberinto wykorzystano technologię LiDAR na obszarze 95 kilometrów kwadratowych Rezerwatu Biosfery Calakmul (stan Campeche, Meksyk). Wyniki badań wykazały ogromne rozmiary Calakmul, będącego w latach 635-850 stolicą potężnego królestwa Kanu’l, dominującego na Nizinach Majów. Uzyskane obrazy pokazują liczne budowle ukryte pod gęstą warstwą roślinności.

Obraz Calakmul uzyskany dzięki technologii LiDAR (fot. INAH)