Badania kolejnej mumii z Llullaillaco odsłaniają sekrety Inków

Oryginalny artykuł: Drugs and alcohol in child victim reveal sacrificial secrets of the Incas

Archeolodzy starają się prześledzić życiową tragedię 13-letniej dziewczynki, przeznaczonej jako dar dla bogów i zamordowanej ponad 500 lat temu na szczycie świętej góry w Ameryce Południowej. Pionierskie analizy biochemiczne danych, uzyskanych z włosów dziewczynki, pozwoliły brytyjskim uczonym z Uniwersytetu w Bradford ustalić jakie potrawy i napoje spożywała ona w ostatnich latach swego życia. Prace prowadzone pod kierunkiem dr Andrew Wilsona wykazały, jak traktowano osoby przeznaczane do złożenia w ofierze. Okazuje się bowiem, ze dziewczynce podawano substancje stymulujące i alkohol Jej tragiczna historia mogła rozpocząć się w górzystym rejonie północno-zachodniej Argentyny, które to ziemie zostały podbite przez Inków w drugiej połowie XV wieku. Inkowie - podobnie jak wcześniejsze cywilizacje Ameryki Południowej – wierzyli, że żyzność i dostatek wymagały pomocy bogów, którym należało składać w ofierze ludzi. Takie przekonanie sprawiło, że Inkowie, na przestrzeni swych dziejów, złożyli w ofierze dziesiątki tysięcy osób. Co jakiś czas wybierano znaczną ilość dzieci, które wysyłano do stolicy imperium – Cuzco (Peru), gdzie dokonywano selekcji. Część osób dołączała do służby, wiele dziewcząt poślubiało przedstawicieli inkaskiej elity, a niektóre wybierano na przyszłe kapłanki. Jednak dzieci niemal idealne pod względem fizycznym, bez jakiejkolwiek skazy, przeznaczano na złożenie w ofierze.

Mumia dziewczynki znaleziona w Llullaillaco w 1999 roku
(fot. Johan Reinhard)

Szczątki kobiety z kultury Moche złożonej w ofierze w Peru

Oryginalny artykuł: Archaeologists find remains of sacrificed woman in Perun ruins

Około półtora miesiąca temu, w ruinach Cao Viejo, na terenie kompleksu archeologicznego El Brujo, leżącego w La Libertad (Peru), archeolodzy z Fundacji Wiese dokonali ciekawego odkrycia. Jak podaje kierujący pracami Régulo Franco Jordán, natrafiono na szczątki kobiety złożonej w ofierze. Było to dość nieoczekiwane bowiem do tej pory wierzono, że w kulturze Moche nie składano w ofierze kobiet. Przekonanie takie wysnuto w oparciu o malowidła i sztukę z Cao, gdzie przedstawiano jedynie mężczyzn jako osoby składane w ofierze. Znalezisko przyczyniło się zatem do nowego spojrzenia na preinkaską kulturę Moche, zamieszkującą suche, północne wybrzeże peruwiańskie.

Szczątki kobiety znalezionej w Cao Viejo (fotografia: Andina)

Régulo Franco Jordan dodaje, że kobieta została pochowana twarzą do ziemi, z głową skierowaną na zachód, w kierunku morza, z jedną ręką wyciągniętą i w dość nietypowej  pozie, w sposób jakiego nie znano do tej pory. W momencie śmierci kobieta miała około 17-19 lat i zdaniem Johna Terano, profesora z Tulane University, przypuszczalnie zgon nastąpił w wyniku wprowadzenia do organizmu jakiejś substancji toksycznej, gdyż nie ma żadnych śladów wskazujących na uduszenie ani innych obrażeń ciała.

Odkrycie pochówków i piramidy w Jáltipan (Veracruz, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Localizan 30 entierros prehispanicos y una piramide en Veracruz

W miejscowości Jáltipan, na południu stanu Veracruz, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na trzydzieści prekolumbijskich pochówków, którym towarzyszyły dary ofiarne, obejmujące jadeitowe paciorki, zwierciadła z pirytu oraz naczynia i figurki ceramiczne pochodzące zarówno z Teotihuacan, jak i z ziem Olmeków, Majów, Nahua, Popoluca i kultury Remojadas (centrum Veracruz), a także szczątki zwierząt: psów lub kojotów, jeleni, ryb i ptaków. Jak poinformował Alfredo Delgado – archeolog odpowiedzialny za prace na terenie Jáltipan – ogromne znaczenie ma też znalezienie wielu skamieniałych szczątków zwierząt, w tym prehistorycznego nosorożca karłowatego, megalodona (który wyginął ponad 10 000 lat temu) i rekina tygrysiego. Ogromne, skamieniałe kości i kły tych zwierząt musiały zostać przeniesione z ziem centralnego Meksyku.

Fragmenty figurek ceramicznych znalezionych w Jáltipan (fotografia INAH)

Miasta Majów: Ceibal (Gwatemala)

Ruiny Ceibal leżą nad Río de la Pasión, które to tereny stanowią od 1985 roku Park Archeologiczny. Najdawniejsze informacje o tym majańskim mieście pochodzą już z 1892 roku, kiedy to odkrył je Federico Arthés i nazwał Saxtanquiqui. Nieco później, w latach 1895 i 1905 dotarł tam badacz Teobert Maler, który przygotował raport, wykonał fotografie i zmienił nazwę miasta na Ceibal – Miejsce ceib – w związku z wielką ilością napotkanych tam owych gatunków drzew. Po Malerze przyjeżdżało do Ceibal wielu uczonych, między innymi Sylvanus Morley i Herbert Spinden, zainteresowanych zachowanymi inskrypcjami, a systematyczne prace badawcze prowadziło w latach 1963-1969 Muzeum Peabody Uniwersytetu Harvarda. W 1964 roku Ian Graham wykonał fotografie i rysunki stel. W 2009 roku natomiast podjęto wykopaliska w ramach Projektu Archeologicznego Ceibal Petexbatún

Park Archeologiczny Ceibal

Miasto rozpościera się na trzech wzgórzach, a poszczególne grupy budowli połączone są drogami sacbé. Wykopaliska archeologiczne pozwoliły ustalić, że Ceibal mogło być zamieszkane nawet już kilkaset lat przed naszą erą. Niektóre budowle i grobowce, w których znaleziono ceramikę oraz wyroby z jadeitu, muszli i obsydianu, pochodzą z lat 300-200 p.n.e. Na początku okresu klasycznego zmalała jednak liczba ludności i miasto pozostawało niemal opuszczone aż do polowy VII wieku n.e. Być może sytuacja taka została spowodowana wojnami. Ceibal, podobnie jak Aguateca, leżało nad brzegiem Río de la Pasión, łączącej się w swym biegu z Usumacintą, najpotężniejszą rzeką na ziemiach Majów, a co za tym idzie najważniejszą trasą handlową i komunikacyjną. Walka pomiędzy miastami o hegemonię była więc w pełni uzasadniona.

Pozostałości jednej z budowli mieszkalnych w Ceibal

Łowy dawnych Majów

Diego de Landa w swej Relación de las cosas de Yucatán pisze, że Majowie przygotowywali potrawy z warzyw i duszonego mięsa jeleni i ptaków, zarówno dzikich jak i udomowionych, oraz z ryb. Posiłki takie spożywano dopiero późnym popołudniem lub nawet wieczorem. Oczywiście najpierw trzeba było wyruszyć na łowy. O tym jak wyglądały polowania w świecie dawnych Majów i na jakie zwierzęta polowano, możemy dowiedzieć się dzięki scenom przedstawionym w Kodeksie Madryckim oraz wymalowanym na naczyniach ceramicznych.

Majański myśliwy z upolowanym jeleniem
(detal z talerza Majów w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Polowania na jelenie były zadaniem grupowym. Przed wyruszeniem na łowy myśliwi palili kadzidło swoim bogom. Być może malowali też ciała, gdyż jeden z zachowanych talerzy ceramicznych Majów przedstawia postacie myśliwych z ciałami pomalowanymi na czarno i z nakryciami głów w formie łba jelenia.

Myśliwy z pomalowanym ciałem i nakryciem głowy w formie łba jelenia
(detal z talerza Majów w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Petroglify z Narigua (stan Coahuila, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Habilitan Narigua, sitio con miles de grabados en piedra
Zobacz także: Fotografie INAH

Na południu stanu Coahuila, na terenie stanowiska archeologicznego Narigua, znaleziono około 500 kamieni z ośmioma tysiącami petroglifów wykonanych przypuszczalnie około sześciu tysięcy lat temu. Ryty naskalne znajdują się w różnych miejscach łańcucha górskiego i związane są z obozowiskami dawnych grup myśliwych-zbieraczy. Archeolodzy natrafili na pozostałości obrobionych kamieni i groty strzał, świadczące o wyrobie narzędzi przez koczowników. Jak wyjaśnia Gerardo Rivas – kierujący pracami konserwatorskimi w Narigua – obozowiska rozmieszczone były pod gołym niebem, w dwóch dolinach oddzielonych niewysokimi wzgórzami. Chaty wykonywane były z materiałów nietrwałych i przypuszczalnie łatwych do przenoszenia. Zachowały się jedynie ślady dawnych palenisk, które służyły nie tylko do przygotowywania posiłków, ale również do ogrzania się w zimne dni i noce.

Naskalne ryty w Narigua (fotografia INAH)

Mapa archeologiczna stanu Campeche

Oryginalny artykuł: Trazan mapa arqueologico de region maya poco conocida

W ramach Projektu Rozpoznania Archeologicznego, prowadzonego na południowo-wschodnich ziemiach stanu Campeche (Meksyk) zarejestrowano już około dwudziestu ośrodków Majów. Kierujący badaniami Ivan Šprajc i epigrafik projektu Nikolai Grube podkreślają, że wiedza o tej części Nizin Majów – choć leżącej w samym sercu ziem zamieszkiwanych przez jedną z najwspanialszych cywilizacji – była o wiele skromniejsza w porównaniu z sąsiednimi rejonami w gwatemalskim Petén czy północno-zachodnim Belize. Jeszcze około 15 lat temu tereny te z archeologicznego punktu widzenia były pełne białych plam. Obszar badawczy, na którym w latach 1996-2007 prowadzono prace wspierane przez Narodowy Instytut Archeologii i Historii (INAH) w Meksyku, obejmuje południowy sektor Biosfery Calakmul oraz tereny leżące na południe od miejscowości Xpuhil aż po granicę z Gwatemalą, a także ziemie graniczące ze stanem Quintana Roo i Belize.

Budowla 1-A w Cheyokolnah (fotografia INAH)

Więcej fotografii cegiełek z Comalcalco i przedmiotów "ekscentrycznych" Majów

Zostały uaktualnione dwie kolejne fotogalerie. W fotogalerii Cegiełki z Comalcalco są obecnie 32 zdjęcia, przedstawiające cegiełki z kolekcji w Museo Nacional de Antropología (miasto Meksyk), El Museo Maya de Cancún (Cancún, Meksyk) i muzeum na terenie stanowiska archeologicznego Comalcalco.

Zobacz: Fotogaleria: Cegiełki z Comalcalco

Cegiełka z Comalcalco
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

W fotogalerii Przedmioty „ekscentryczne” Majów zostało dodanych 21 fotografii z „ekscentrykami” z kolekcji w El Gran Museo del Mundo Maya de Mérida (Mérida, Meksyk), El Museo Maya de Cancún (Cancún, Meksyk) i Museo Arqueológico Santa Barbara (Flores, Gwatemala).

Zobacz: Fotogaleria: Przedmioty "ekscentryczne" Majów

Przedmioty "ekscentryczne" Majów
(Muzeum Archeologiczne Santa Barbara, Flores, Gwatemala)

Indianie Hopewell używali żelaza z meteorytów

Oryginalny artykuł: Brad Lepper Hopewell use of meteoritic iron. Ohio Archaeology Blog 30.06.2013.

Wśród egzotycznych materiałów używanych przez artystów kultury Hopewell było żelazo z dodatkiem niklu pochodzące z kosmosu. Artefakty z żelaza meteorytowego zostały znalezione w większości kopców kultury Hopewell, w tym Ater Mound, Harness Mound, Hopewell Mound Group, Mound City Group, Seip-Pricer Mound, Seip-Conjoined Mound, Fort Ancient i Turner Earthworks. Wśród nich były przedmioty ozdobne i ceremonialne, takie jak miedziane zausznice zdobione żelazem meteorytowym, zausznice wykonane całkowicie z żelaza meteorytowego, cylindryczne paciorki, guziki z różnych materiałów pokryte żelazem meteorytowym, puste w środku przedmioty w kształcie łódki, stożki, stożki łupkowe pokryte żelazem meteorytowym, fujarki, ozdoby głowy, a nawet ludzkie kości łokciowe i przedramienia ozdobione żelazem meteorytowym. 

Wizerunek ptaka wykonany z tłoczonej miedzi. Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku (fot. Wikimedia Commons)

Malowidła naskalne w Tennessee pokazują sposób myślenia starożytnych

Oryginalny artykuł: Matt Smith Ancient Tennessee cave paintings show deep thinking by natives. CNN 23.06.2013.

Galeria zdjęć: Images: Cave Art Reveals Prehistoric View of the Universe. Live Science 27.06.2013.

Pierwsi mieszkańcy Ameryki Północnej pozostawili po sobie wiele przykładów sztuki naskalnej - malowideł i rytów - w jaskiniach i na skałach płaskowyżu Cumberland. Po długoletnich badaniach Jan Simek, antropolog z Uniwersytetu Tennessee, stwierdził, że tworzą one całość i wspólnie pokazują, jak prehistoryczni mieszkańcy kontynentu postrzegali wszechświat i swoje miejsce we wszechświecie.

Badania Simka objęły obszar od Kentucky do północnej Alabamy. Większość malowideł ma od 500 do 900 lat, ale datowanie radiowęglowe wykazało, że jedno z malowideł w Tennessee zostało wykonane 6 tys. lat temu. co oznacza, że jest to najstarsze dzieło sztuki w Ameryce Północnej. 

Scena polowania sprzed 6 tysięcy lat (fot. Jan Simek / Antiguity Publications)

Miasta Majów: Chacmultún (stan Jukatan, Meksyk)

Ruiny miasta Chacmultún zostały odkryte w 1895 roku przez austriackiego badacza Teoberta Malera, który wykonał pierwsze fotografie budowli. W 1899 roku miejsce to odwiedził Edward Thompson, który wiele czasu spędził w Chichén Itzá, wydobywając przedmioty z tamtejszej świętej studni cenote. Zdołał sfotografować w Chacmultún niektóre konstrukcje oraz skopiować malowidła. Powrócił na teren ruin po kilku latach, aby sporządzić plac miasta. Okazało się wówczas, że rabusie zniszczyli sporoe budowli, a z malowideł ściennych zachowało się już niewiele.

Widok na ruiny Chacmultún

W późniejszym okresie, w latach 1998-2000, prace wykopaliskowe były prowadzone przez archeologów meksykańskich w ramach Projektu Chacmultún, którym kierował Carlos Pérez Álvarez.



Jedna z budowli w Chacmultún

Odkryto późnoklasyczną majańską wioskę w Salwadorze

Oryginalny artykuł: Juan Jose Dalton i Gerardo Arbaiza Ancient burial site unearthed in El Salvador. Gulf Times 3.07.2013.

W Salwadorze archeolodzy odkryli majański pochówek sprzed minimum 1200 lat, zawierający 6 kompletnych naczyń z późnego klasyku oraz ludzkie szczątki obok dwóch naczyń złożonych jako rytualna ofiara. Zdaniem Shione Shibaty, dyrektora działu archeologii Salwadorskiego Narodowego Biura ds. Dziedzictwa Kulturowego, odkrycie w Nuevo Lourdes w gminie Colon (ok. 20 km od stolicy kraju San Salvador) jest historycznie istotne, ponieważ pokazuje, że istniało tu majańskie osadnictwo i wyjaśnia fragment historii regionu.

Przedmioty znalezione w Nuevo Lourdes, późny okres klasyczny 600-900 n.e. (fot. Gulf Times)

Piramida zniszczona w El Paraiso w Peru

Oryginalny artykuł: Developers destroy ancient Peru pyramid. BBC News 3.07.2013.

Władze Peru podały, że starożytna piramida na najstarszym stanowisku archeologicznym w pobliżu stolicy kraju Limy została zniszczona. Dwie firmy zajmujące się obrotem nieruchomościami zostały oskarżone o zniszczenie 6-metrowej budowli, jednej z 12 piramid tworzących kompleks El Paraiso, liczący 4 tys. lat. 

Stanowisko leży kilkanaście kilometrów na północ od Limy i jest datowane na późny okres preceramiczny (3500-1800 p.n.e.). Zdaniem peruwiańskiego ministerstwa turystyki był to ośrodek religijny i administracyjny na długo przed cywilizacją inkaską. 

Rafael Varon, wiceminister dziedzictwa kulturowego, poinformował, że zniszczeń dokonano w weekend. Przy użyciu ciężkiego sprzętu robotnicy próbowali zniszczyć kolejne trzy piramidy, ale zostali powstrzymani przez świadków zdarzenia. Zarzuty karne zostały wysunięte w stosunku do dwóch firm.

Marco Guilen, dyrektor projektu archeologicznego w El Paraiso, powiedział agencji Associated Press, że ludzie, którzy zburzyli piramidę wyrządzili historii Peru nieodwracalną szkodę, ponieważ już się nie dowiemy, jak została zbudowana, jakich materiałów użyto i jak ludzie z niej korzystali. 

Część stanowiska El Paraiso oczyszczona przy pomocy ciężkiego sprzętu (fot. AFP)

Patrz także: Starożytna świątynia w El Paraiso w Peru - Majańska piramida Nohmul zniszczona przez robotników - Alert archeologiczny na stanowisku Chau Hiix w Belize

Co mumie mówią o prekolumbijskich palaczach?

Oryginalny artykuł: Joseph Castro Chilean Mummies Reveal Ancient Nicotine Habit. Live Science 28.06.2013.

Analiza włosów mumii z miasteczka San Pedro de Atacama w Chile wykazała, że mieszkańcy tego regionu regularnie używali nikotyny w latach 100 p.n.e.-1450 n.e. Ponadto zdaniem naukowców konsumpcja nikotyny dotyczyła całego społeczeństwa, niezależnie od statusu społecznego i zamożności. Hermann Niemeyer - współautor projektu i specjalista od chemii organicznej na Uniwersytecie Chilijskim w Santiago - uważa, że udało im się obalić dotychczasowy pogląd, że około 400 r. n.e. mieszkańcy San Pedro de Atacama palili tytoń w fajkach, a następnie stopniowo przeszli na wdychanie dimetylotryptaminy ze specjalnych tacek. 

Badacze przeanalizowali próbki włosów 56 mumii z okresu 100 r. p.n.e.-1450 r. n.e. (fot. Hermann M. Niemeyer)

Fotogaleria: Dekorowane noże ofiarne Mexików

Kliknij na zdjęcie aby powiększyć/click photos to enlarge

W licznych depozytach ofiarnych znalezionych przez archeologów na terenie dawnego Tenochtitlan, natrafiono na ostrza noży wykonane z krzemienia o różnych odcieniach. Udekorowano je w sposób przypominający twarz z dużymi oczyma i wystrzeżonymi zębami. Z tego powodu określane są w literaturze angielskojęzycznej jako knives-faces lub cuchillos-rostros w języku hiszpańskim.

   

Dekorowane ostrza noży ofiarnych

(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)