sobota, 30 listopada 2019

Wyniki badań artefaktów z groty Balamku na Jukatanie

Oryginalny artykuł: En la cueva de Balamku en Yucatan pudo usarse humo de pino para ofrendar a los dioses

W marcu bieżącego roku, Guillermo de Anda poinformował o odkryciu groty Balamkú, położonej w odległości 2,7 km od Piramidy Kukulkana (znanej też pod nazwą El Castillo) w Chichén Itzá, mieście Majów na Jukatanie (post: "Projekt GAM odsłania tajemnice jaskini w rejonie Chichen Itza"). W jaskini znaleziono siedem depozytów ofiarnych z setkami artefaktów, w tym naczynia ceramiczne, miniaturowe żarna i aż dwieście kadzielnic. Obecnie badacze przedstawili wyniki analiz zwęglonego materiału organicznego zachowanego we wnętrzu kadzielnic.

Jeden z depozytów ofiarnych w grocie Balamku
(fot. Karla Ortega, Projekt GAM)

środa, 27 listopada 2019

W Huaca El Toro (Peru) odkryto świątynię sprzed 3000 lat

Oryginalny artykuł: Este es el ultimo descubrimiento arqueologico en Lambayeque: un templo con mas de tres mil anos de antiguedad

Podczas prac wykopaliskowych prowadzonych od września do listopada bieżącego roku w Huaca El Toro, w dystrykcie Oyotún (region Lambayeque, Peru), archeolodzy odkryli pozostałości dawnej świątyni, pochodzącej sprzed 3000 lat. Jest to jedyna tak ogromna budowla zachowana w tym rejonie. Jak podaje archeolog Walter Alva z Museo Tumbas Reales de Sipan, świątynię wzniesiono w miejscu zwanym tinkuy, gdzie rzeki Nanchoc i Udima łączą się, tworząc rzekę Zaña. Dla dawnych kultur miało ono charakter sakralny i idealnie nadawało się na sanktuarium związane z kultem wody i żyznością.

Pozostałości dawnej świątyni w Huaca El Toro (fot. Museo Tumbas Reales de Sipan)

sobota, 23 listopada 2019

Odkryto 143 nowe geoglify na Pampa Nasca

Oryginalny artykuł: 143 New Geoglyphs Discovered on the Nasca Pampa and Surrounding Area

Grupa badaczy, którą kieruje profesor antropologii kulturowej i archeologii Masato Sakai z Uniwersytetu Yamagata (Japonia) odkryła na terenie Pampa Nasca (Peru) 143 nowe geoglify, przedstawiające wizerunki ludzi, zwierząt i innych istot. Geoglify zostały zidentyfikowane dzięki pracom prowadzonym w terenie w ostatnich latach (post: "Tajemnicze linie Nazca nadal fascynują uczonych") i na podstawie szczegółowego przeanalizowania danych w latach 2018-2019. 

Geoglify odkryte na Pampa Nasca (fot. Yamagata University)

środa, 20 listopada 2019

Zaskakujące pochówki niemowląt w Salango (Ekwador)

Oryginalny artykuł: Two infants were buried wearing helmets made from kids' skulls

Na terenie stanowiska archeologicznego Salango, dawnego kompleksu rytualnego kultury Guangala, położonego na centralnym wybrzeżu Ekwadoru, podczas wykopalisk prowadzonych w latach 2014-2016 odkryto jedenaście pochówków. Obecnie Sara Juengst i Abigail Bythell (z University of North Carolina w Charlotte, USA) oraz Richard Lunniss i Juan José Ortiz Aguilu (z Universidad Técnica de Manabí w Ekwadorze) opublikowali wyniki swych badań w czasopiśmie Latin American Antiquity. Na szczególną uwagę zasługują szczątki dwóch niemowląt, których główki zostały przykryte – niczym hełmami –  czaszkami innych dzieci, co stanowi jedyne tego typu znalezisko.

Główka niemowlęcia przykryta hełmem z czaszki starszego dziecka (fot. Sara Juengst)

poniedziałek, 18 listopada 2019

Mija 60 lat od odkrycia groty Balamkanche

Oryginalny artykuł: Evocaran descubrimiento de Balamkanche en Coloquio dedicado a la arqueologia del Gran Acuifero Maya

Grota i cenote Balamkanché były po raz pierwszy badane przez specjalistów w 1959 roku. W ekspedycji, którą kierował wówczas amerykański archeolog Wyllys Andrews IV brali udział, między innymi, William Folan, George Stuart i Alfredo Barrera Vázquez. Wyprawa ta oficjalnie zapoczątkowała badania majańskich jaskiń.

Grota Balamkanche (fot. Karla Ortega)

środa, 13 listopada 2019

Taniec Latających Ludzi

Danza de los Voladores („Taniec Latających Ludzi”) to ceremonia sięgająca czasów prekolumbijskich, która w 2009 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO pod nazwą Ceremonia Ritual de Voladores. W najnowszym wydaniu specjalnym czasopisma Arqueología Mexicana, jego wydawca Enrique Vela zebrał dotyczące tego rytuału informacje, pochodzące zarówno z czasów kolonialnych, jak i z prac opublikowanych przez współczesnych badaczy. Taniec nie ustał wraz z konkwistą hiszpańską i wprowadzeniem wiary chrześcijańskiej, choć w niektórych regionach władze kościelne zabraniały go ze względu na pogańskie korzenie. Jednak z czasem, gdy rytualne znaczenie tańca powoli ulegało zapomnieniu, ceremonię kontynuowano i traktowano raczej jako widowisko towarzyszące różnym okazjom, a i dziś przeznaczane jest niekiedy specjalnie dla turystów, gdyż można podziwiać je, na przykład, na placu przy Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk lub przy wejściu na teren stanowiska archeologicznego El Tajin (stan Veracruz, Meksyk).

Danza de los Voladores przed wejściem na teren stanowiska
archeologicznego El Tajin (stan Veracruz, Meksyk)

piątek, 8 listopada 2019

Prace wykopaliskowe na terenie X'baatun, majańskiego miasta na Jukatanie

Oryginalny artykuł: Espanoles rescatan X'baatun, una antigua ciudad maya en el corazon de Yucatan

Grupa hiszpańskich archeologów z Barcelony, Madrytu i Santander, za zgodą i pod nadzorem Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) prowadzi prace wykopaliskowe na terenie dawnego miasta Majów – X’baatun, które położone jest na terenie parku ekoturystycznego Oxhuatz w Tekal de Venagas, w odległości 70 kilometrów od Izamal (stan Jukatan, Meksyk). Nie należy mylić go z noszącym taką samą nazwę cenote w rejonie San Antonio Mulix, w gminie Uman. Jak wyjaśnia Alfredo Barrera Rubio z Centrum INAH-Yucatan, nie jest to nowe odkrycie, gdyż ruiny miasta X’baatun zostały zarejestrowane po raz pierwszy w latach 80. XX wieku, kiedy przygotowywano Atlas Archeologiczny Jukatanu, a w 2000 roku sporządzono szkic X’baatun.

Ruiny majańskiego miasta X'baatun
(źródło fot. EFE)

poniedziałek, 4 listopada 2019

Magia wielobarwnych ptasich piór

Wrześniowy numer czasopisma Arqueología Mexicana został poświęcony wykorzystywaniu wielobarwnych ptasich piór, wysoko cenionych przez wszystkie kultury Mezoameryki. Ze względu na swą delikatność i nietrwałość, do dzisiejszych czasów przetrwało niewiele artefaktów ozdobionych piórami i większość informacji opiera się na scenach zachowanych na rzeźbionych zabytkach, na malowidłach ściennych i ceramice oraz na zapiskach kronikarzy z okresu kolonialnego. Kolorowe ptasie pióra zdobiły stroje, nakrycia głów, wachlarze, tarcze wojowników czy sztandary. Były też atrybutami niektórych bóstw. Dekorowano nimi miejsca, w których odprawiano rytuały, płacono nimi daniny, stanowiły też przedmiot wymiany towarowej i często były sprowadzane z odległych regionów. Jednak używanie ozdób z piór było ograniczone i wiązało się ze statusem społecznym i pełnionymi funkcjami, a sama obróbka ptasich piór wymagała wyspecjalizowanych rzemieślników.

  
Dwie zrekonstruowane tarcze Mexików, zwane chimalli, ozdobione ptasimi piórami,
znajdujące się w kolekcji Narodowego Muzeum Antropologii w mieście Meksyk

Jak podkreśla Laura Filloy Nadal (z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii w Meksyku), w przypadku ozdób uważanych za przedmioty zbytkowne dominowały pióra w kolorze zielonym, niebieskim, czerwonym, pomarańczowym, żółtym, różowym i fioletowym, choć zdarzały się również białe, brązowe i czarne. Często łączono pióra z innymi materiałami, które odbijały światło, jak polerowane kamienie, perły, muszle, złoto i srebro. To właśnie połysk i paleta barw miały wyrażać bogactwo. W miarę poruszania się, ptasie pióra błyszczały i zmieniały odcienie, a wykonane z nich artefakty zdawały się nabierać życia, dzięki czemu kultury prekolumbijskie uważały, że pióra kryły w sobie boskie moce.

Na malowidłach w majańskim mieście Bonampak przedstawiono tancerzy,
których stroje są bogato zdobione piórami kwezala, poruszającymi się podczas tańca
(replika malowideł w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)