sobota, 26 lutego 2022

Jeden z posągów Moai powróci na Wyspę Wielkanocną

Oryginalny artykuł: Chile museum to return Easter Island 'head'

Museo Nacional de Historia Natural w Santiago, stolicy Chile, zwróci ludności Rapa Nui ogromny kamienny posąg zabrany z Wyspy Wielkanocnej 150 lat temu. Monolit jest jednym z setek Moai, wyrzeźbionych z bazaltu ponad 1000 lat temu i stanowiących obecnie  największą atrakcją turystyczną wyspy. Posąg, nazwany Moai Tau, waży 715 kg i został przetransportowany na ląd w 1870 roku przez chilijską marynarkę wojenną, pokonując 3700 km przez Pacyfik. Osiem lat później wystawiono go we wspomnianym powyżej muzeum.

Posąg Moai Tau, który powróci na Wyspę Wielkanocną (źródło fot. Phys.org)

wtorek, 22 lutego 2022

Jak ustalono przyczynę śmierci rybaka sprzed 5000 lat

Oryginalny artykuł: Enhanced forensic test confirms Neolithic fisherman died by drowning

Dawne społeczności zamieszkujące tereny przybrzeżne zawsze były narażone na liczne zagrożenia związane z życiem w takich środowisku. Wiele problemów, z jakimi borykały się te populacje zostało zarejestrowanych i zinterpretowanych na podstawie ich szczątków szkieletowych, ale wykazanie, że przyczyną śmierci było utonięcie w słonej wodzie nie jest łatwe i jako takie było zazwyczaj ignorowane albo odrzucane. Obecnie zespół badaczy, którym kierował prof. James Goff (z University of Southampton, Wielka Brytania), zastosował metody kryminalistyczne w celu ustalenia, że mężczyzna pochowany 5000 lat temu w zbiorowym grobie na wybrzeżu północnego Chile zmarł w wyniku utonięcia w oceanie. 

Szczątki rybaka pochowanego w zbiorowym grobie na północnym wybrzeżu Chile
(fot. Pedro Andrade)

piątek, 18 lutego 2022

Kolejne odkrycia w Cajamarquilla (Peru)

Oryginalny artykuł: Ancient mummies of children, likely sacrificed, unearthed in Peru

W listopadzie 2021 roku, na terenie stanowiska archeologicznego Cajamarquilla (położonego około 24 kilometrów od Limy) archeolodzy odkryli przewiązaną sznurami mumię mężczyzny z rękoma zakrywającymi twarz (post: "W Cajamarquilla (Peru) znaleziono osobliwą mumię"). Prace były kontynuowane i obecnie natrafiono w tym samym grobowcu na sześć mumii dzieci, które zostały złożone w ofierze i prawdopodobnie miały towarzyszyć pochowanemu mężczyźnie w drodze w zaświaty.

Grobowiec, w którym znaleziono mumie dzieci (fot. EFE)

poniedziałek, 14 lutego 2022

Czy spadające fragmenty komety mogły przyczynić się do upadku kultury Hopewell?

Oryginalny artykuł: Did comet's fiery destruction lead to downfall of ancient Hopewell?

Zdaniem naukowców z University of Cincinnati (USA), do gwałtownego upadku kultury Hopewell około 1500 lat temu mogły przyczynić się spadające fragmenty przelatującej w pobliżu Ziemi komety, co doprowadziło do eksplozji na znacznym obszarze Ameryki Północnej. Zniszczyła ona lasy i osady rdzennych Amerykanów. Badacze znaleźli świadectwa takiego wydarzenia w 11 ośrodkach kultury Hopewell położonych w trzech stanach rozciągających się w dolinie rzeki Ohio. Datowania metodami radiowęglową i typologiczną wskazują, że miało to miejsce w latach 252-383 n.e. i objęło obszar o powierzchni niemal 24 000 kilometrów kwadratowych. Ten przedział czasu zbiega się też z okresem, kiedy to chińscy astronomowie odnotowali w pobliżu Ziemi 69 komet. Zjawisko to zostało również zaobserwowane przez rdzennych Amerykanów.

Stanowiska archeologiczne związane z kulturą Hopewell, w których prowadzono badania
(autor ilustracji: Kenneth Tankersley)

czwartek, 10 lutego 2022

Rytuał nawlekania ludzkich kręgów na trzcinowe paliki

Oryginalny artykuł: 'Threaded bone' rituals in ancient Peru restored dignity after looting of indigenous graves

Różne sposoby pośmiertnego traktowania ludzkich szczątków zostały udokumentowane w wielu regionach świata, w tym w Ameryce Południowej. Międzynarodowy zespół badaczy (z University of East Anglia w Wielkiej Brytanii, Universidad de Caklas w Kolumbii oraz Pennsylvania State University i Colorado State University w USA) zwrócił uwagę na znalezione w grobowcach w Dolinie Chincha (Peru) trzcinowe paliki z nawleczonymi na nie ludzkimi kręgami, datowanymi na lata 1450-1650. Okres ten obejmuje czasy rządów Inków i początek europejskiej kolonizacji. Zdaniem uczonych, rytuał nawlekania kręgów mógł stanowić reakcję rdzennych mieszkańców tego regionu na plądrowanie i niszczenie grobów ich przodków w okresie kolonialnym.

Mapka przedstawiająca położenie Doliny Chincha w południowym Peru (autor: J.L. Bongers)

niedziela, 6 lutego 2022

Odkryto miejsca uprawy kakaowca w północnej części Półwyspu Jukatan

Oryginalny artykuł: Researchers discover locations of ancient Maya sacred groves of cacao trees

Ziarna kakaowca były szczególne ważne dla Majów, gdyż służyły nie tylko do przygotowywania napojów, którymi raczyli się przedstawiciele elity, ale stanowiły też przedmiot wymiany handlowej z innymi kulturami Mezoameryki, a hiszpańscy kronikarze podają, że były również używane jako waluta. Z tego powodu uprawa kakaowca była nadzorowana przez władców Majów. Do tej pory nie zdołano jednak ustalić dokładnego położenia miejsc uprawy kakaowca w północnej części Półwyspu Jukatan. Grupa amerykańskich i meksykańskich badaczy (z Brigham Young University, University of California w Riverside, University of Miami, State University of New York, Kent State University, Universidad Nacional Autónoma de Mexico, Instituto Nacional de Antropologia e Historia oraz Cultural Heritage and Archeology in the Maya Area institution) postanowiła zatem poszukać w tym regionie miejsc, które mogły być przez Majów wykorzystywane do uprawy kakaowca, zapewniając idealne do tego warunki, czyli połączenie wilgotności, cienia i braku wiatru. Ponieważ stosunkowo suchy klimat Jukatanu nie sprzyja uprawie kakaowca, badacze przyjrzeli się bliżej licznym wapiennym zapadliskom terenu typowym dla tego regionu i charakteryzujących się mikroklimatem oraz warunkami, które byłyby odpowiednie dla takich upraw. 

Pozostałości kamiennych schodów w jednym z zapadlisk w rejonie Coba (stan Quintana Roo, Meksyk)
(fot. Richard Terry)

środa, 2 lutego 2022

Przedstawiciele kultury Wari mieszali piwo ze środkami halucynogennymi

Oryginalny artykuł: Ancient Andean leaders may have mixed hallucinogen with their beer

Matthew E. Biwer (z Dickinson College, Carlisle, USA), Willy Yépez Álvarez i Justin Jennings (z Royal Ontario Museum, Toronto, Kanada) oraz Stefanie L. Bautista (z University of Rochester, Nowy York, USA) opublikowali rezultaty prac wykopaliskowych prowadzonych na terenie stanowiska archeologicznego Quilcapampa (departament Arequipa, Peru), ośrodka kultury Wari założonego w połowie IX wieku i opuszczonego kilkadziesiąt lat później. Natrafili tam na dół wypełniony ogromną ilością pestek i łodyg rośliny Schinus molle (Schinus peruwiański), określanej też jako molle lub peruwiański pieprz. W pobliżu znaleziono nasiona rośliny Anadenanthera colubrina, nazywanej powszechnie vilca, zawierającej substancje halucynogenne i dobrze znanej w kulturach andyjskich. Chociaż wiadomo, że w prekolumbijskim Peru spożywano głównie produkowane z kukurydzy piwo zwane chicha, to analizy chemiczne zawartości dawnych naczyń wykazały, że w ośrodkach kultury Wari również wytwarzano piwo z owoców Schinus molle. Zdaniem badaczy, piwo mieszano z nasionami vilca i jest to pierwsze świadectwo dodawania substancji halucynogennych do alkoholu.

Mapka pokazująca położenie stanowiska archeologicznego Quilcapampa (źródło: Antiquity)