Majański chultun w mieście Campeche

Oryginalny artykuł: Arqueologos exploran un chultun en el barrio de San Francisco, Campeche

W mieście Campeche (Meksyk), na jednej z ulic w dzielnicy Św. Franciszka, przypadkowo natrafiono na chultun - zbiornik służący do gromadzenia wody deszczowej. Badania, które przeprowadzili archeolodzy Heber Ojeda Mas i Carlos Cervera Díaz (z Centrum Narodowego Instytutu Antropologii i Historii w Campeche) wykazały, że chultun pochodzi z czasów prekolumbijskich i został zbudowany przez dawnych Majów. Jednocześnie odkrycie to dowodzi, że przed przybyciem Hiszpanów, w miejscu tym znajdowało się miasto Majów. Nawet jeśli nie było tam wielkich piramid, to z pewnością wznosiły się platformy z domami mieszkalnymi, w pobliżu których Majowie budowali zbiorniki na wodę. 

Chultun odkryty w mieście Campeche (for. Centrum INAH-Campeche)

2000 lat temu religia i polityka doprowadziły do konfliktu społecznego w Dolinie Oaxaca

Oryginalny artykuł: Religion and politics led to social tension and conflict 2000 years ago

Przez wiele lat uważano, że religia odgrywała znaczącą rolę w łączeniu się wczesnych społeczeństw w większe państewka. Jednak Arthur A. Joyce (profesor antropologii z University of Colorado) i dr Sarah Barber (z University of Central Florida), prowadzący badania na terenie kilku meksykańskich stanowisk archeologicznych, znaleźli dowody, które zaprzeczają tym przekonaniom i pokazują, że często wpływ religii dawał wprost przeciwne efekty. Zdaniem Sarah Barber, chociaż obecnie nie dzielimy wspólnych przekonań religijnych, to w przeszłości ludzie postępowali zgodnie ze swymi wierzeniami i owe działania pociągały za sobą konkretne konsekwencje. Rozważając procesy polityczne, należy uwzględniać wierzenia religijne. Nawet we współczesnych czasach znajdujemy liczne przykłady powiązań polityki i religii, które prowadzą do konfliktów.

Monte Alban, stan Oaxaca, Meksyk

Mieszkańcy Teotihuacan przetrzymywali zwierzęta drapieżne w niewoli

Oryginalny artykuł: Early captive carnivore remains found in ancient Mexican ruins

Od dawna uczeni interesują się sposobem, w jaki przedstawiciele dawnych cywilizacji postępowali z dzikimi zwierzętami. W starożytnym Rzymie wykorzystywano je podczas walk gladiatorów, a w starożytnym Egipcie – mumifikowano. A jak wyglądała sytuacja w Mezoameryce? Do tej pory, dzięki zapiskom hiszpańskich kronikarzy było wiadomo, że w XIV wieku, władca Mexików – Moctezuma – miał własny ogród zoologiczny w Tenochtitlan. Najnowsze badania, które przeprowadzili antropolodzy: Nawa Sugiyama (ze Smithsonian Institution w Waszyngtonie) oraz Andrew D. Somerville i Margaret J. Schoeninger (z  University of California w San Diego), dostarczają nowych dowodów pochodzących z  Teotihuacan, które w okresie od I do VI w. n.e. było największym miastem Mezoameryki. Wyniki badań, opublikowane w PLOS ONE świadczą, że zwierzęta drapieżne były łapane i przetrzymywane w niewoli już około 1000 lat wcześniej.

Malowidło z Teotihuacan, przedstawiającę pumę

Podczas prac wykopaliskowych, prowadzonych w Piramidzie Słońca i Piramidzie Księżyca w latach 1998-2004, natrafiono na liczne depozyty ofiarne, zawierające różne przedmioty oraz szczątki ludzi i zwierząt. Wspomniani uczeni postanowili przeprowadzić badania szkieletów 194 zwierząt, gdyż stanowią one świadectwo jednych z najwcześniejszych w Mezoameryce ofiar składanych ze zwierząt. Szczególną uwagę zwrócili na szczątki wilków, orłów, jaguarów i pum.

Rekonstrukcja szczątków zwierząt i ludzi, znalezionych w Piramidzie Księżyca w Teotihuacan
(autorzy ilustracji: G. Pereira i N. Sugiyama)

Skąd mieszkańcy Chaco Canyon sprowadzali drewno do budowy domów?

Oryginalny artykuł: Unexpected wood source for Chaco Canyon great houses

Najnowsze badania, przeprowadzone w Laboratory of Tree-Ring Research w University of Arizona dowodzą, że drewno wykorzystywane przez Indian Pueblo do budowy “wielkich domów” w Chaco Canyon (stan Nowy Meksyk, USA) pochodziło z dwóch różnych obszarów górskich. Gatunki tych drzew nie rosły w okolicy, a zatem drewno transportowano z odległych rejonów. W latach 850-1140, na terenie Chaco Canyon około 240 000 drzew zostało użytych przy wznoszeniu masywnych budowli, z których część miała pięć pięter i setki pomieszczeń. Domy te należą do największych budowli prekolumbijskich w Ameryce Północnej. Christopher Guiterman, doktorant z University of Arizona podkreśla, że nawet zwykły obserwator może zobaczyć setki drewnianych belek wystających ze ścian, a zatem domy budowane były nie tylko z kamienia, ale i z drewna. Guiterman, wykorzystując metody dendrologiczne, postanowił zatem sprawdzić, skąd pochodziło drewno. Christopher Guiterman i dwóch emerytowanych profesorów, Thomas Swetnam i Jeffrey Dean, opisują wyniki swych badań w artykule  Eleventh-Century Shift in Timber Procurement Areas for the Great Houses of Chaco Canyon, w nowym wydaniu Proceedings of the National Academy of Sciences.

Domy w Chetro Ketl, zbudowane w X-XI w., należą do największych w Chaco Canyon
(źródło fot.: National Park Service)

Jaskinia Mamuta w Huehuetenango (Gwatemala)

Oryginalny artykuł: La Cueva del Mamut en Huehuetenango

W gwatemalskiej wiosce Chivacabé, położonej 11 kilometrów od gminy La Mesilla (Huehuetenango), znajduje się Prehistoryczny Park Łowców-zbieraczy Ttzi’kab’b’e, którego największą atrakcją jest Cueva del Mamut (“Jaskinia Mamuta”). Miejsce to zostało odkryte przypadkowo w 1976 roku, kiedy to właściciele terenu postanowili wykopać studnię. Natrafiono wówczas na kilka skamieniałych szczątków, należących przypuszczalnie do mamuta i powiadomiono lokalne władze.

Skamieniałe szczątki prehistorycznej fauny znalezione w rejonie Huehuetenango
(źródło fot. mcd.gob.gt)

El Niño i kultury prekolumbijskiego Peru

Oryginalny artykuł: Antiguos peruanos se adaptaron a El Nino

Świadectwa zachowane w dolinach Virú, Moche i Chicama pozwoliły grupie peruwiańskich i zagranicznych archeologów nie tylko ustalić okresy chronologiczne poszczególnych kultur, które zamieszkiwały te ziemie północnego wybrzeża. Dostarczyły również informacji na temat zjawiska El Niño i o tym, jak radzili sobie z nim mieszkańcy prekolumbijskiego Peru. Ari Caramanica, archeolog z Uniwersytetu Harvarda, uczestnicząca w projekcie obejmującym rejony Valle Medio de Chicama, Mocán, Complejo Laguna i Tres Cruces, w wywiadzie dla peruwiańskiego dziennika „El Comercio”, opowiedziała o rezultatach prowadzonych badań. Zjawisko El Niño pojawiło się na północnym wybrzeżu co najmniej 15 tysięcy lat temu. Badania wykazują jednak, że jego częstotliwość wzrosła około 5000 r. p.n.e., czyli 7 tysięcy lat temu.

Ari Caramanica z Uniwersytetu Harvarda (fot. El Comercio)

Miasta Majów: Xlapak (stan Jukatan, Meksyk)

Stanowisko archeologiczne Xlapak leży w niewielkiej odległości od Uxmal, Sayil i Labna. To majańskie miasto znalazło się na trasie wędrówki dwóch wielkich podróżników, Johna Lloyda Stephensa i Fryderyka Catherwooda. W czasach, gdy przemierzali oni ziemie Jukatanu, tamtejsza ludność określała wszystkie ruiny dawnych miast Majów słowem xlapak, pochodzącym od xlap-pahk, oznaczającego po prostu „stare mury”. Obecnie nazwa ta dotyczy już tylko tego jednego stanowiska.

Pałac w Xlapak - widok od strony północnej

Symbolika reliefów z dziedzińca świątyni boga Huitzilopochtli

Oryginalny artykuł: El piso con relieves de la Plaza Gamio vinculado al mito del nacimiento de Huitzilopochtli

Kilka lat temu, na Placu Manuela Gamio, w stolicy Meksyku, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli posadzkę z płyt wykonanych z kamienia tezontle. Zachowało się na nich 16 reliefów o tematyce wojennej i 10 wizerunków wijących się węży. Zdaniem archeologów prowadzących prace w ramach Projektu PAU, posadzka stanowiła część dziedzińca, który graniczył ze świątynią boga Huitzilopochtli, gdzie w czasach rządów Moctezumy Ilhuicamina (lata 1440-1460 n.e.), Mexikowie przypuszczalnie kremowali ciała wojowników poległych w walce.

Posadzka z reliefami (fot. Héctor Montaño, INAH)

Archeolog Lorena Vázquez Vallín uważa, że przestrzeń ta wyróżniała się szczególną symboliką i reprezentowała Coaxalpan, jedno z miejsc związanych z mitem o narodzinach boga Huitzilopochtli. Badaczka przypomniała, że kronikarze Hernando Alvarado Tezozómoc i Diego Durán opisywali procesje Tenoczków, którzy przemierzali ulice dawnego Tenochtitlan przy wtórze pieśni i wśród okrzyków rozpaczy. Docierali ostatecznie do dziedzińca przy Świątyni Hutzilopochtli, gdzie tańce i muzyka stanowiły preludium do ceremonii spalenia zwłok wojowników poległych w walce. Zdaniem Vázquez Vallín, reliefy wyrzeźbione na posadzce, podobnie jak pieśni, modły czy palenie kadzideł, miały związek z odprawianymi rytuałami.

Płyta z wijącym się wężem (fot. Héctor Montaño, INAH)

Problemy dawnych mieszkańców Florydy

Oryginalny artykuł: Ancient Floridians knew how to cope with rising seas, archaeologists find

W 2012 roku, kiedy okazało się, że wznoszący się poziom morza w okolicach Cedar Key na Florydzie zaczął zmywać z powierzchni ziemi dawne, indiańskie pochówki, wezwano na pomoc archeologów. Zabrali się oni za wykopywanie pozostałych grobów i zbieranie kości zanim wszystko zniknęłoby w wodach Zatoki Meksykańskiej. Ken Sassaman z University of Florida odkrył wówczas zaskakującą rzecz. Okazało się bowiem, że w 32 przypadkach mieli do czynienia z powtórnym pogrzebaniem zmarłych. Początkowo ich szczątki musiały być złożone w innym miejscu, a później przeniesione. Sassaman przekazał, że dokonali tego dawni mieszkańcy Florydy, gdyż mieli do czynienia z tym samym problemem, z którym do dziś boryka się ta nisko położona część Stanów Zjednoczonych. Coraz wyższe fale kruszą linię brzegową i zmuszają mieszkańców do dokonywania trudnych wyborów na przyszłość.

Archeolodzy pracujący nad ocaleniem pochówków w rejonie Cedar Key (fot. Ken Sassaman)

Tunel na terenie Templo Mayor może prowadzić do grobów władców Mexików

Oryginalny artykuł: Revelan hallazgos durante La Primera Mesa Redonda de Tenochtitlan

Na terenie dawnego Tenochtitlan, archeolodzy odkryli wąski korytarz, który prowadzi do wnętrza okrągłej platformy, znanej jako Cuauhxicalco i kończy się dwoma bocznymi pomieszczeniami, w których - zgodnie ze źródłami historycznymi - mogą znajdować się groby władców Mexików. Dr Leonardo López Luján - kierujący pracami Projektu Templo Mayor (PTM) podczas ostatnich pięciu sezonów wykopaliskowych - przekazał, że tunel ma długość 8.38 m, szerokość 45 cm i 1,5 m wysokości.

Tunel prowadzący do Cuauhxicalco (fot. PTM-INAH)