Kaktus z El Paraíso (Peru)

Oryginalny artykuł: Arqueologos hallan un cactus de 4000 anos de antiguedad

Podczas prac wykopaliskowych, prowadzonych na terenie kompleksu archeologicznego El Paraíso (Peru), natrafiono na nietypowy depozyt ofiarny, zawierający kaktus liczący 4000 lat. Kaktus o długości około 30 centymetrów zachował się w doskonałym stanie i nadal ma kilka kolców. Jak wyjaśniają badacze, przypuszczalnie chodzi o gatunek kaktusa o właściwościach halucynogennych, znanego pod nazwą San Pedro (Echinopsis pachanoi). Dayanna Carbonel zaznaczyła, że po raz pierwszy znaleziono kaktus w kontekście archeologicznym, a umieszczenie kaktusa wśród darów ofiarnych dowodzi jego znaczenia dla dawnych mieszkańców. Santiago Morales uważa, że kaktus mógł być wykorzystywany podczas rytuałów, gdyż znajdował się w pomieszczeniu przylegającym do sali ceremonialnej.

Kaktus znaleziony w El Paraíso (fot. EFE)

Eksperci z Uniwersytetu Harvarda badają DNA "Damy z Cao"

Oryginalny artykuł: Expertos de Universidad de Harvard estudian ADN de Dama de Cao

Specjaliści z Uniwersytetu Harvarda (USA) rozpoczęli badania DNA słynnej “Damy z Cao”. Jak poinformował archeolog Régulo Franco Jordán, odpowiedzialny za kompleks El Brujo, analizy obejmą też sześć osób, które towarzyszyły zmarłej. Próbki znajdują się już w laboratorium w USA, a rezultaty badań zostaną ogłoszone w 2017 roku. Eksperci zamierzają stwierdzić, czy istniały jakieś bezpośrednie więzi pomiędzy osobami, których szczątki znaleziono w grobie, a zatem Damą z Cao, kapłanami (głównym i pomocniczym), młodymi kobietami złożonymi w ofierze i strażnikiem. Dzięki obecnej, zaawansowanej technologii, na podstawie DNA można ustalić pochodzenie zarówno ze strony matki, jak i ojca, dzięki czemu badania są bardziej kompletne.

Zachowane szczątki Damy z Cao (fot. Andina)

Odsłanianie manuskryptu ukrytego pod Kodeksem Selden

Oryginalny artykuł: Hidden ancient Mexican manuscript discovered

Kodeks Selden, znany też jako Kodeks Añute, jest jednym z pięciu kodeksów misteckich (wraz z Kodeksami: Bodley, Nuttall, Vindobonensis i Colombino-Becker), które przetrwały do naszych czasów. Chociaż Kodeks Selden został ukończony około 1556 roku, to jednak uważany jest za dokument prekolumbijski, gdyż nie dopatrzono się w nim żadnych wpływów hiszpańskich. Nie wiadomo, jak manuskrypt trafił w XVII wieku do rąk angielskiego prawnika Johna Seldena, który interesował się historią i posiadał już wówczas spory zbiór dawnych dokumentów, również z rejonu Mezoameryki, jak Kodeks Mendoza i tak zwany Rollo Selden. Po śmierci kolekcjonera, Kodeks Selden został przekazany do Bodleian Libraries w Oxfordzie (Anglia), gdzie przechowywany jest do chwili obecnej. Kodeks Selden stanowi złożoną w harmonijkę wstęgę o długości pięciu metrów, wykonaną ze skóry jelenia i pokrytą warstwą wyprawy wapiennej. Namalowane żywymi kolorami sceny pokrywają tylko jedną stronę manuskryptu, co juz dawno temu zaintrygowało uczonych, gdyż pozostałe kodeksy misteckie obejmowały zarówno awers, jak i rewers. Podejrzewano, że Kodeks Selden może zawierać wcześniejszy dokument, który został zakryty, a zatem może być palimpsestem. Przypuszczenie to zostało ostatecznie potwierdzone przez najnowsze badania, które prowadzą: Ludo Snijders z Leiden University (Holandia), David Howell z Bodleian Libraries (Oxford, Anglia) i Tim Zaman z University of Delft (Holandia).

Jedna ze stron Kodeksu Selden (The Bodleian Library, Oxford)

Kadzie do nixtamalizacji w Tehuacán Viejo

Oryginalny artykuł: Hallan posible evidencia de nixtamalizacion prehispanica en Tehuacan Viejo

W kompleksie ceremonialnym na terenie stanowiska archeologicznego Tehuacán Viejo (stan Puebla, Meksyk), archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli cztery niewielkie kadzie z okresu postklasycznego (z lat 1000-1350 n.e.), które mogą stanowić świadectwo prekolumbijskiej nixtamalizacji, czyli specjalnego przygotowywania masy kukurydzianej, używanej do wyrobu tortilli. Noemí Castillo Tejero, od ponad 20 lat prowadząca prace w rejonie Tehuacán przekazała, że kadzie znajdują się w dwóch z czterech kompleksów architektonicznych: jedna w Budowli V w Grupie III, a trzy pozostałe w Grupie I, z czego jedna w Budowli XI i dwie w Budowli X.

Jedna z kadzi odkrytych w Tehuacán Viejo (fot. Noemi Castillo Trejo)

Nowy pogląd na temat zasiedlania Ameryki

Oryginalny artykuł: Theory on how humans populated America is unviable, study finds

Zgodnie z najczęściej przyjmowanymi hipotezami, pierwsi ludzie, którzy dotarli do Ameryki Północnej przez pomost lądowy pomiędzy Syberią a Alaską, musieli poczekać, aż lodowce pokrywające ziemie obecnej Kanady zaczną ustępować, dzięki czemu powstało przejście pozwalające na kontynuowanie wędrówki na południe. Najnowsze badania, których wyniki opublikowano w czasopiśmie Nature obalają te przypuszczenia. Eske Willerslev z Centrum Geogenetyki Uniwersytetu w Kopenhadze wykorzystał próbki dawnego DNA, aby przekonać się o tym, jakie zmiany następowały w ekosystemie w okresie ustępowania lodowców. Międzynarodowa grupa uczonych zdołała ustalić, kiedy i jak pojawiły się flora i fauna, które umożliwiły przejście. Badacze podkreślają, że o ile ludzie mogli wędrować tym korytarzem około 12 600 lat temu, to jednak wcześniej było to niemożliwe ze względów biologicznych, gdyż brakowało najważniejszych środków do przetrwania takich, jak drewno na opał i narzędzia, a przede wszystkim zwierzyny, która była tak istotna dla łowców-zbieraczy. Jak podkreśla Eske Willerslev, chociaż przejście istniało już ponad 13 000 lat temu, to trudno byłoby je wykorzystać. Oznaczałoby to, że pierwsi ludzie, którzy pojawili się na południu znacznie wcześniej, musieli dotrzeć tam inną drogą, prawdopodobnie  wzdłuż wybrzeża Oceanu Spokojnego.

Mapa migracji. Brązowa strzałka pokazuje trasę sugerowaną wcześniej.
Żółta strzałka pokazuje trasę ustaloną przez zespół Willersleva

Badania artefaktów z grobu "Czerwonej Królowej" w Palenque

Oryginalny artykuł: Nuevos estudios indagan en el origen del ajuar de la Reina Roja

W 1994 roku, w Świątyni XIII w Palenque odkryto grób “Czerwonej Królowej”, której przydomek pochodzi od warstwy cynobru pokrywającej jej szczątki. Ustalenie tożsamości kobiety przez lata stanowiło przedmiot badań. Arnoldo González Cruz, kierujący projektem archeologicznym w Palenque jest przekonany, że była to Ix Tz’akbu Ajaw, żona króla K’inich Janahb Pakal. Znaleziona w grobie ceramika datowana jest na lata 660-683 n.e., co pozostaje zgodne z informacją o śmierci Ix Tzk’akbu Ajaw w 672 r. n.e., upamiętnionej w tekście wyrzeźbionym na panelu w Świątyni Inskrypcji. Poza tym, szczególne nakrycie głowy pochowanej kobiety przypomina to, w którym została ona przedstawiona na zabytkach w Palenque. Zgodnie z inskrypcjami, Ix Tz’akbu Ajaw pochodziła z ośrodka sprzymierzonego z Palenque i znanego jako Uxte’k’uh, choć do dnia dzisiejszego nie udało się zidentyfikować tego miejsca na mapie archeologicznej ziem Majów. Być może do ustalenia miejsca pochodzenia „Czerwonej Królowej” przyczynią się najnowsze badania, oparte na technice mikroskopii elektronowej i archeologii eksperymentalnej, którym poddano wyprawę grobową, co pozwoliło odtworzyć proces wykonania poszczególnych artefaktów i porównania go z innymi przedmiotami z ziem Majów.

Maska z malachitu i diadem z jadeitu z grobu "Czerwonej Królowej"
(fot. Héctor Montaño, INAH) 

Odkrycia na wzgórzu Cerro Pacífico (Peru)

Oryginalny artykuł: Los Olivos: hallan vestigios de 6-mil anos durante excavaciones arqueologicas

Od kwietnia bieżącego roku, na wzgórzu znanym jako Cerro Pacífico, w dystrykcie Los Olivos (Peru), prowadzone są prace wykopaliskowe którymi kieruje archeolog Luís Ángel Flores Blanco. Na wzgórzu odkryto zawiniątko grobowe ze szczątkami ssaka z rodziny wielbłądowatych. Datowania, przeprowadzone w laboratoriach w USA i w Japonii dowodzą, że zawiniątko pochodzi sprzed niemal 6 000 lat.

Szczątki ssaka z rodziny wielbłądowatych, odkryte na wzgórzu Cerro Pacífico (fot. Peru21)

Nowe spojrzenie na społeczeństwo Cahokii

Oryginalny artykuł: Studies provide new insight on Cahokia

Najnowsze badania podają w wątpliwość wcześniejszą interpretację ważnego grobowca w Kopcu 72 w Cahokii, prekolumbijskim mieście leżącym w pobliżu obecnego Saint Louis, w stanie Illinois (USA). Okazuje się bowiem, że „paciorkowy pochówek” (nazwany tak ze względu na około 20 000 paciorków z muszli, znalezionych w jego wnętrzu)) nie służył – jak  do tej pory sądzono – podkreśleniu męskiej władzy, lecz zawiera szczątki zarówno mężczyzn, jak i kobiet o wysokim statusie społecznym. Wyniki analiz, przeprowadzonych przez uczonych z University of Illinois i ich współpracowników z innych ośrodków, zostały opublikowane w czasopiśmie American Antiquity. W pracach brali udział, między innymi:  Thomas Emerson, Kristin Hedman i Eve Hargrave z Illinois State Archaeological Survey, Dawn Cobb z Illinois State Museum Society i Andrew Thompson z University of Cincinnati College of Medicine.

"Paciorkowy pochówek" w Kopcu 72 w Cahokii (autorka ilustracji: Julie McMahon)

Mezoamerykańska gra w piłkę

W piłkę grano na obszarze całej Mezoameryki, skąd dotarła zarówno na ziemie obecnej Arizony (USA), zamieszkiwane przez przedstawicieli kultury Hohokam, jak i na wyspy Morza Karaibskiego (Haiti, Dominikanę i Portoryko), gdzie po raz pierwszy zobaczyli ją Hiszpanie. Do chwili obecnej, na terenie Mezoameryki zarejestrowano około 1600 boisk do gr w piłkę, znajdujących się na niemal 1300 stanowiskach archeologicznych z czasów prekolumbijskich. Najstarsze boisko, zbudowane w latach 1400-1250 p.n.e. odkryto w Paso de la Amada, ośrodku położonym na wybrzeżu Oceanu Spokojnego, w stanie Chiapas (Meksyk). Figurki przedstawiające postacie graczy pojawiły się również już w okresie preklasycznym, przede wszystkim w San Lorenzo (stan Veracruz, Meksyk), datowane na lata 1500-1100 p.n.e., a także w Tlatilco i Tlapacoya (Dolina Meksyku) oraz w El Opeño (stan Michoacán, Meksyk), pochodzące z lat 1500-900 p.n.e.

Figurki graczy w piłkę z El Opeño (stan Michoacán, Meksyk), pochodzące z okresu preklasycznego (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Figurki graczy z Ticomán (stan Puebla, Meksyk), pochodzące z późnego okresu preklasycznego (Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Boiska do gry miały kształt zbliżony do dużej litery I lub – bardziej obrazowo – do podwójnej litery T. Płytę boiska, po obu stronach, ograniczały mury zdobione niekiedy rzeźbami, fryzami lub nawet niewielkimi świątyniami.

Boisko do gry w piłkę, przedstawione w misteckim Kodeksie Colombino
(kopia w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Boiska różniły się rozmiarami. Najstarsze boisko w Paso de la Amada miało długość 80 metrów. Największe boiska Majów znajdują się w Chichén Itzá (stan Jukatan, Meksyk) – o długości 168 metrów i w Nixtun-Ch’ich’ (Peten, Gwatemala) – o długości 135 metrów.

Boisko do gry w piłkę w Chichén Itzá (stan Jukatan, Meksyk)