Niezwykłe pochówki w Huaca Santa Rosa (Peru)

Oryginalny artykuł: The secret chamber where ancient Peruvian priests sacrificed women

Podczas prac wykopaliskowych, kierowanych przez archeologa Edgara Bracamonte i prowadzonych na terenie Huaca Santa Rosa, w dystrykcie Pucalá (około 30 kilometrów od miasta Chiclayo, Peru), odkryto pozostałości niewielkiej świątyni sprzed 1200 lat, wzniesionej przez przedstawicieli kultury Lambayeque. Okazało się, że było to sekretne, ogrodzone miejsce, wykorzystywane do ceremonii, podczas których kapłani składali swym bogom ofiary z ludzi. Znajdują się tam platformy i przysypana ziemią centralna rampa, gdzie znaleziono liczne dary ofiarne. Najbardziej niezwykłe odkrycie stanowią jednak pochówki sześciu kobiet, umieszczone w różnych miejscach pod posadzką świątyni.

Platformy świątyni odkrytej w Huaca Santa Rosa (fot. CEN / Museo Tumbas Reales de Sipan)

Otoczona murem część świątyni, w której znaleziono szczątki kobiet
(fot. CEN / Museo Tumbas Reales de Sipan)

Odkrycie głównego boiska do gry w piłkę w Tenochtitlan

Oryginalny artykuł: Descubren restos de la principal cancha de juego de pelota de Tenochtitlan

W Centrum Historycznym miasta Meksyk, przy ulicy Gwatemala, na tym samym terenie gdzie w 2010 roku natrafiono na pozostałości Świątyni Ehecatla-Quetzalcoatla, azteckiego boga wiatru, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli północną część głównego boiska do gry w piłkę dawnego Tenochtitlan. Informacja ta została oficjalnie podana podczas konferencji “Pierwszego Okrągłego Stołu Tenochtitlan”, zorganizowanej przez INAH. Prace wykopaliskowe prowadzono w ramach Programu Archeologii Miejskiej (El Programa de Arqueología Urbana - PAU), którym kieruje archeolog Raúl Barrera Rodríguez.

Pozostałości głównego boiska do gry w piłkę w Tenochtitlan (fot. PAU-INAH)

Nowe odkrycia w El Paraíso (Peru)

Oryginalny artykuł: Descubren un nuevo entierro y pedazos de ceramica en El Paraiso

Cztery miesiące temu wznowiono prace na terenie El Paraíso, leżącego w San Martín de Porres, w dystrykcie Lima. Ten kompleks archeologiczny liczy 4200 lat, obejmuje około 41 hektarów i dwanaście struktur piramidalnych (huacas). Wykopaliska prowadzone są w ramach Projektu El Paraíso, którym kierują Joaquín Narváez (ze strony Ministerstwa Kultury w Peru) i Bernardino Ojeda (ze strony Museo Andrés del Castillo). Tym razem skupiono się na Budowlach I i IV. W Budowli I znaleziono niewielką figurkę ceramiczną i jak podkreśla Joaquin Narváez, ma to szczególne znaczenie, gdyż El Paraíso pochodzi z epoki preceramicznej, a zatem pojawienie się takiego drobnego przedmiotu dowodzi pierwszych prób wypalania ceramiki przez dawnych mieszkańców tego regionu.

Kompleks archeologiczny El Paraíso (źródło fot. EFE)

Malowidła naskalne w El Vallecito i przesilenie zimowe

Oryginalny artykuł: INAH identifica evento arqueoastronomico en pintura rupestre de El Vallecito

Badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), po przeprowadzeniu obserwacji i szczegółowych pomiarów pozycji słońca, zarejestrowali zjawisko o charakterze archeoastronomicznym, dostrzegalne - podczas równonocy jesiennej i przesilenia zimowego - na malowidle naskalnym, znanym jako El Hombre en el Cuadro (“Człowiek w ramce”), na terenie El Vallecito, w meksykańskim stanie Baja California (Kalifornia Dolna).

Malowidło El Hombre en el Cuadro w El Vallecito (fot. Centrum INAH - Baja California)

Zjawisko zauważył archeolog José Aguilar, współpracujący z Projektem Archeologicznym El Vallecito, prowadzonym przez Centrum INAH w Baja California i kierowanym przez Antonio Porcayo Michelini. W dniu przesilenia zimowego, około godziny 15.30, promień słońca pada na skałę i zaczyna przesuwać się w stronę malowidła, wykonanego cienką linią w kolorze czerwonym i przedstawiającego kwadrat z umieszczoną wewnątrz postacią ludzką. Następnie światło pada na dolną linię ramki i powoli zmierza w stronę lewej ręki postaci. Tuż przed godz. 16.00, promień świetlny dociera do prawej linii kwadratu i zmienia się w lśniący trójkąt, który przypomina wyglądem trójkątne ostrze, po czym zmniejsza się i znika.

Promień słońca w formie trójkątnego ostrza (fot. Centrum INAH - Baja California)

Majańscy skrybowie-malarze z Ek' Balam

Oryginalny artykuł: Ek Balam conto con escuelas de pintores-escribas

Majańskie miasto Ek’ Balam (stan Jukatan, Meksyk), stolica dawnego królestwa Talol, mogło poszczycić się własną grupą wysoko wykwalifikowanych skrybów-malarzy. Leticia Vargas de la Peña i Víctor R. Castillo Borges (archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii w Meksyku) oraz Alfonso Lacadena García-Gallo (specjalista z zakresu epigrafiki Majów, z Universidad Complutense w Madrycie) uważają, że miasto to wyróżniało się wyjątkową tradycją artystyczną, a tamtejsza szkoła skrybów-malarzy znacząco wpłynęła na rozwój tradycji malarskiej w regionie, szczególnie we wczesnym okresie w Chichén Itzá. Niektóre cechy epigraficzne, uważane za reprezentatywne w Chichén Itzá, mają swe pierwowzory w Ek’ Balam. Poza tym, widoczne są podobieństwa w technicznym przygotowywaniu barwników i wygładzaniu powierzchni wapiennych. María Luisa Vázquez de Ágredos dodała, że na podstawie badań z wykorzystaniem mikroskopii elektronowej ustalono, iż w obu ośrodkach stosowano glinę o tym samym składzie chemicznym, pochodzącą z okolicznych jaskiń. 

Detal z malowidła w Ek' Balam (fot. Leticia Vargas de la Peña)

Szkołę skrybów-malarzy z Ek’ Balam wyróżniały barwne malowidła ścienne i piękna kaligrafia. Inskrypcje glificzne i wizerunki postaci, wykonane delikatnymi pociągnięciami pędzla, zwłaszcza na kamieniach szczytowych, są wyjątkowe i niekiedy przypominają tradycję skrybów, którzy wykonywali kodeksy.

Kamień szczytowy 15 z komnaty grobowej Ukit Kan Le'k Tok'  (fot. Leticia Vargas de la Peña)

Archeolodzy powracają do "zaginionego miasta" w Hondurasie

Oryginalny artykuł: Excavation of Ancient Lost City Yields New Finds

W tym tygodniu hondurasko-amerykańska grupa archeologów, którą kieruje Chris Fisher z Colorado State University w Fort Collins, powróciła na teren „zaginionego miasta”, leżącego w głębi dżungli Mosquita, we wschodnim Hondurasie. Prekolumbijskie ruiny zostały zidentyfikowane w 2012 r., dzięki wykorzystaniu techniki LiDAR, a pierwsza ekspedycja dotarła tam w lutym 2015 roku, o czym również wspominałam na blogu (czytaj: "Tajemnicze miasto zagubione w dżungli Hondurasu"). Obecnie, na rozpoczęcie nowego sezonu wykopaliskowego przybył sam Prezydent Hondurasu, Juan Orlando Hernández., który osobiście wydobył z ziemi pierwszy z 52 artefaktów znalezionych w ubiegłym roku. Jest to wyrzeźbione z bazaltu naczynie, którego brzeg został ozdobiony wizerunkami dwóch zwierząt, jednym może być głowa sępa. Wszystkie wspomniane wyżej przedmioty zostały złożone około 500-800 lat temu w depozycie u podstawy piramidy ziemnej, w centralnej części miasta. Z ziemi wyłaniały się jedynie niewielkie fragmenty rzeźb, które archeolodzy dostrzegli rok temu. Pozostawili je nietknięte i pod ochroną wojska, a położenie tajemniczego miasta nie zostało ujawnione.

Prezydent Hondurasu (w białej koszuli) i Chris Fisher (po prawej)
podczas wydobywania jednego z artefaktów
(fot. David Yoder, National Geographic)

Pochodzenie osób złożonych w ofierze podczas poświęcania Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) w Tenochtitlan

Oryginalny artykuł: Investigacion enriquece conocimiento sobre el sacrificio humano en Tenochtitlan

Analiza ludzkich szczątków kostnych znalezionych na terenie Templo Mayor (Wielkiej Świątyni - Huey Teocalli) w Tenochtitlan wykazała, że nie wszystkie osoby złożone w ofierze podczas poświęcania świątyni były jeńcami wojennymi, jak podawały źródła historyczne. Archeolog Alan Barrera Huerta, na podstawie badań izotopów strontu w materiale kostnym z depozytów ofiarnych w Templo Mayor ustalił, że osoby te nie zostały złożone w ofierze w momencie swego przybycia do Tenochtitlan i pochodziły z różnych rejonów Mezoameryki: z Tuli (stan Hidalgo), Wyżyn Chiapas; Doliny Oaxaca, Półwyspu Jukatan i północnych ziem centralnego Meksyku. Badaniom zostały poddane szczątki kostne znalezione w depozytach ofiarnych, które umieszczono w związku z poświęcaniem poszczególnych faz konstrukcyjnych Huey Teocalli: IVa (lata 1440–1469 n.e.); IVb (lata 1469–1481 n.e.) i VII (lata 1502-1520 n.e.). Przeprowadzona analiza izotopu strontu pozwoliła określić miejsce pochodzenia osób dzięki śladom, jakie w tkance kostnej pozostawiają minerały typowe dla danego regionu. Jak podkreśla Barrera Huerta, minerały z gleby, w tym również stront, przedostają się do żywych organizmów drogą pokarmową i są wchłaniane przez układ kostny, co dostarcza informacji o możliwym miejscu pochodzenia danej osoby.

Czaszka z Depozytu Ofiarnego 64. Analiza wykazała, że złożona w ofierze osoba
pochodziła z Doliny Oaxaca lub Półwyspu Jukatan
(for. Alan Barrera / INAH)

Badania kipu z Incahuasi

Oryginalny artykuł: Untangling an accounting tool and an ancient Incan mystery

Pierwsze kipu znaleziono na terenie stanowiska archeologicznego Incahuasi już w 2013 roku. W późniejszym okresie natrafiono na kolejne, liczące 500 lat i zachowane w bardzo dobrym stanie ze względu na suchy klimat. Odkrycia te miały szczególne znaczenie, gdyż wcześniej archeologom udawało się znaleźć kipu jedynie w grobowcach, a w przypadku innych, przechowywanych obecnie w kolekcjach muzealnych lub prywatnych, nie zawsze jest znane miejsce ich pochodzenia i kontekst archeologiczny. Natomiast w Incahuasi, kipu znajdowały się w magazynie, w którym gromadzono produkty rolnicze, a zatem służyły do zachowania informacji na temat ilości fasoli, kukurydzy, chili czy orzeszków ziemnych. Wiadomo, że węzełki odnosiły się do liczby, a odpowiednie zestawienie węzełków i sznurków mogło wyrażać działania matematyczne, dodawanie i odejmowanie. Gary Urton (ekspert od kipu) i Alejandro Chu (archeolog kierujący wykopaliskami) uważają, że dokładne przeanalizowanie kipu i ich porównanie pozwoli ustalić, czy poszczególne kipu związane z kukurydzą, orzeszkami ziemnymi, chili czy fasolą wyróżniają się kolorami, rodzajem węzełka lub innymi cechami charakterystycznymi. Na tej podstawie można by opracować listę symboli, jakimi posługiwali się Inkowie.

Zwój splątanych kipu znalezionych w Incahuasi (fot. William Neuman / The New York Times)

Paleta barw na budowlach Majów w regionie Río Bec

Oryginalny artykuł: Identifican paleta cromatica maya en la region Rrio Bec

Specjaliści Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), w ramach projektu poświęconego konserwacji stanowisk archeologicznych w stanie Campeche (Meksyk), zidentyfikowali paletę barw wykorzystanych przez Majów na budowlach i fryzach w miastach Balamkú i Becán oraz na fasadach zoomorficznych budowli w Chicaná, Hormiguero i Becán. Przeprowadzone prace umożliwią zastosowanie odpowiednich technik konserwatorskich. Badaniami kierowały Diana Arano i Leticia Jiménez z Centrum INAH w Campeche. Grupa ekspertów ustaliła, że Majowie zastosowali różne odcienie kolorów: czerwonego, żółtego, niebieskiego, różowego, pomarańczowego, zielonego i czarnego. Podczas dwóch sezonów prac, w latach 2014-2015, pobrano również próbki warstw malarskich i zaprawy murarskiej w celu przeprowadzenia analizy składu chemicznego, dzięki której podczas prac restauratorskich zostaną wykorzystane materiały najbardziej zbliżone do oryginalnych.

Budowla II w Chicaná

Badacz Daniel Salazar wykonał rysunki fasad pięciu budowli i dwóch fryzów, a Diana Arano i Félix Camacho (konserwator zabytków z Centrum INAH w Campeche) przeprowadzili dokumentację kolorów w oparciu o ustalony system kolorów Munsella, z którym porównano pigmenty zachowane na stiuku. Na podstawie rysunków Salazara i rejestru ikonograficznego przygotowano obrazy cyfrowe, na których można dostrzec pozostałości barw użytych przez Majów do malowania elementów rzeźbiarskich budowli i fryzów w okresie klasycznym (lata 250-900 n.e.).

Specjaliści INAH porównują paletę majańskich barw z systemem kolorów Munsella (fot. INAH)

Fotogaleria: Styl Mezcala

Kultura Mezcala rozwijała się na ziemiach należących obecnie do stanu Guerrero, w południowo-zachodnim Meksyku. Początki tej kultury mogą sięgać lat 700-230 p.n.e. W początkowym okresie zaznaczały się tam silne wpływy Olmeków. W późniejszym czasie utrzymywano bliskie kontakty handlowe z potężnym Teotihuacan. Po upadku tej wielkiej metropolii zaznaczył się największy rozkwit kultury Mezcala, przypadający na lata 700-900 n.e. Jednak już od okresu preklasycznego pojawiła się w stanie Guerrero tradycja wyrabiania oryginalnych i bardzo charakterystycznych figurek antropomorficznych, miniaturowych modeli świątyń i masek, które to artefakty były szczególnie cenione przez przedstawicieli elity z różnych regionów Mezoameryki. W latach 40-tych XX wieku, Miguel Covarrubias wprowadził określenie „styl Mezcala”, odnoszący się do masek i figurek, niekiedy abstrakcyjnych, stylizowanych i z ledwie zaznaczonymi cechami fizycznymi postaci. Badacz ten zwrócił również uwagę na różne warianty stylu, nawiązującego początkowo do sztuki Olmeków, później do sztuki typowej dla Teotihuacan, a ostatecznie stanowiącego styl lokalny. Zainteresowanie przedmiotami w stylu Mezcala przetrwało setki lat i nawet w późnym okresie postklasycznym dziesiątki tego typu artefaktów składano w depozytach ofiarnych w Templo Mayor („Wielkiej Świątyni”) w Tenochtitlan.

kliknij na zdjęcie aby powiększyć / click on photos to enlarge

Museo de las piezas prehispánicas “Rufino Tamayo” (miasto Oaxaca, Meksyk)