Projekt renowacji kamiennych mozaik w Kabah

Oryginalny artykuł: Reconocen proyecto de restauración de los mosaicos de piedra de la Zona Arqueológica de Kabah, con Premio INAH 

Projekt renowacji i konserwacji kamiennych masek na Budowli 2C6, znanej jako Codz Pop w mieście Majów Kabah został wyróżniony specjalną nagrodą przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii. Jak podaje kierująca projektem Natalia Hernández Tangarife (z Centrum INAH Yucatán), w pracach brało udział 37 osób, w okresie od lipca 2022 roku do czerwca 2023 roku. Prace te stanowiły część szerzej zakrojonych działań, które obejmowały stanowiska Kabah, Sayil, Labna, Xlapak, Oxkintok, Chacmultun i jaskinię Loltun, w ramach programu Promeza, związanego z budową trasy pociągu przez ziemie Majów. 

Wygląd pałacu Codz Pop po zakończeniu renowacji (fot. Cuauhtemoc Moreno Cabrero)

Architekturę tych miast określaną stylem Puuc charakteryzują misternie rzeźbione kamienne mozaiki pokrywające fasady pałaców i świątyń. Spośród nich wyróżnia się Codz Pop, którego zachodnia ściana o długości 53 metrów i wysokości 7 metrów wykazywała różny stopień zniszczenia, wynikający z upływu czasu i jego wystawienia na czynniki środowiska. Fasada ta ma 125 kompletnych masek rozmieszczonych na ścianach i fryzie. Część północna ma 26 masek, a południowa 10. Cała konstrukcja ma w sumie 5400 kawałków starannie rzeźbionego kamienia. Jeśli chodzi o interpretację ikonograficzną to na przestrzeni lat uważano, że maski były powiązane z różnymi bóstwami: bogiem Itzamnaaj, bogiem deszczu Chaakiem, a ostatnio zaproponowano, że mogą nawiązywać do świętej góry Witz. Każda maska składa się z 34 rzeźbionych części, które tworzą kaskady masek pokrywających całe ściany.

Prace restauratorskie w Codz Pop (fot. Cuauhtemoc Moreno Cabrero)

Pałac Codz Pop od momentu swego odkrycia pod koniec XIX wieku podlegał różnym procesom badawczym, ale głównie skupiano się na odbudowie fragmentów zawalonych ścian. Tym razem skoncentrowano się wyłącznie na kamiennych mozaikach, których stan zachowania jest bardzo delikatny i wykazuje różne stopnie zniszczenia, w tym te dokonane przez porosty, grzyby i glony żerujące na podłożu kamiennym. Zaobserwowano też ubytki materiału, pęknięcia, dezintegrację i erozję, a także zawilgocenie, krystalizację soli na powierzchniach i uszkodzenia antropogeniczne, prawdopodobnie będące następstwem wcześniejszych interwencji. Działania konserwatorskie obejmowały identyfikację oryginalnych sztukaterii i polichromii oraz spoin łączących mozaiki.

Prace w Codz Pop (fot. Cuauhtemoc Moreno Cabrero)

Ponadto przeprowadzono interwencje architektoniczne, które polegały na reintegracji zawalonych gzymsów chroniących maski przed bezpośrednimi opadami deszczu, a także na wymianie betonowych nadproży na drewniane, które poprzez zastosowanie odpowiednich materiałów nadają pałacowi autentyczności. Natalia Hernández Tangarife dodała, że na mozaikach zachowały się niewielkie ślady oryginalnych polichromii, w tym pociągnięcia pędzla w kolorze czerwonym, ochrowym i czarnym.