W Dzibanché odkryto dwie platformy ozdobione modelowanymi w stiuku reliefami

Oryginalny artykuł: El INAH descubre tres fachadas con relieves alusivos a la dinastía Kaanu'l, en la Zona Arqueológica de Dzibanché 

Nowe ślady związane z potęgą Kaanu'l, jedną z dynastii Majów, która w czasach prekolumbijskich podbiła i nadzorowała liczne państewka na ziemiach zajmowanych obecnie przez Meksyk, Belize i Gwatemalę, zostały odkryte na terenie stanowiska archeologicznego Dzibanché (stan Quintana Roo, Meksyk). Są to dwie platformy, których fasady zostały bogato ozdobione modelowanymi w stiuku reliefami.

Fragment jednego z reliefów (fot. Gibran Huerta, INAH)

Odkrycie to było możliwe dzięki pracom badawczo-konserwatorskim, prowadzonym w ramach programu Promeza przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH). Platformy, jak wyjaśnia Sandra Balanzario Granados, odpowiadają dwóm pod-konstrukcjom, zlokalizowanym na zachód od Boiska do gry w piłkę II. Chociaż na pozostałości tych pod-konstrukcji natrafiono już wcześniej, to dopiero dzięki programowi Promeza można było poszerzyć zakres badań w Dzibanché i zidentyfikować jak dotąd trzy sceny z reliefami, dwie na jednej platformie i jedną na drugiej.

Modelowany w stiuku relief na nowo odkrytej platformie (fot. Gibran Huerta, INAH)

Pierwsza scena przedstawia dwóch opiekunów lub strażników ograniczających piedestał, na którym w czasach prekolumbijskich musiała być umieszczona rzeźba. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że piedestał ten zawiera glify nawiązujące do władcy z dynastii Kaanu'l.

Fragment jednego z nowo odkrytych reliefów (fot. Gibran Huerta, INAH)

Na drugiej scenie pojawiają się wizerunki osób, które zdaniem Alexandra Tokovinine, epigrafika i niezależnego współpracownika Promezy w Dzibanché, nawiązują do przodków, którzy pojawiają się  na nocnym niebie, z gwiazdami, wężami i innymi motywami typowymi dla ikonografii Majów i Teotihuacan. Również tutaj brak centralnej rzeźby, dlatego nie wyklucza się, że dwa brakujące wizerunki zostały usunięte wieki temu przez mieszkańców miasta.

Scena przedstawiona na jednym z nowo odkrytych reliefów (fot. Gibran Huerta, INAH)

Tymczasem trzecia scena przedstawia zbiór mitologicznych zwierząt powiązanych z konstelacjami.

Scena przedstawiająca mitologiczne zwierzęta (fot. Gibran Huerta, INAH)

Wspólną cechą wszystkich trzech scen są przedstawienia splecionych ze sobą węży. Patrzymy zatem na obrazy, za pomocą których władcy Dzibanché starali się potwierdzić swoje pochodzenie lub rodowód. Należy też pamiętać, że władcy Majów byli postrzegani jako przedstawiciele bogów na Ziemi.

Jedna ze scen przedstawionych na reliefach (fot. Gibran Huerta, INAH)

Władcy Kaanu'l zamieszkiwali Dzibanché we wczesnym i późnym okresie klasycznym, w latach 250-650. Później dynastia podzieliła się na dwie grupy, z których jedna pozostała w Dzibanché, a druga osiedliła się w Calakmul. Odkryte platformy i stiukowe reliefy pochodzą z wczesnego okresu klasycznego (lata 500-600), co zbiega się ze szczytem rozwoju tego ośrodka. Obecnie prowadzone są prace konserwatorskie reliefów, których wymiary wynoszą średnio 3 metry długości i 1,6 metra wysokości. Jest to bardzo żmudna praca, która rozpoczęła się w grudniu 2023 roku i potrwa do grudnia 2024 roku. Na reliefach zachowały się pozostałości kolorów: czerwonego, niebieskiego, żółtego i czarnego.

Pozostałości oryginalnych kolorów na jednym z reliefów (fot. Gibran Huerta, INAH)

Nie wiadomo jeszcze, czy reliefy zostaną w przyszłości udostępnione zwiedzającym. Obecnie są przygotowywane modele fotogrametryczne, które mają pozwolić na stworzenie replik fasad i pokazanie ich publiczności na wypadek, gdyby zdecydowano zakryć oryginalne. 

Zachowany fragment inskrypcji (fot. Gibran Huerta, INAH)

Dzięki programowi Promeza na terenie Dzibanché przeprowadzono też renowację i konsolidację architektoniczną Budowli E1 (Świątynia Sowy), Budowli E2 (Świątynia Kormoranów) i Małego Akropolu, a także prowadzono wykopaliska w kompleksach Tutil i Lamay.