Zrównoważone praktyki rolnicze w zachodniej części Nizin Majów

Oryginalny artykuł: Were the ancient Maya an agricultural cautionary tale? Maybe not, new study suggests 

Wiele osób uważa, że zmiany klimatyczne i degradacja środowiska przyczyniły się do upadku cywilizacji Majów, ale nowe badania, którymi kierowali Andrew Scherer (z Brown University, Providence, USA) i Charles Golden (z Brandeis University, Waltham, USA) pokazują, że niektóre królestwa Majów przez stulecia stosowały zrównoważone praktyki rolnicze i uzyskiwały wysokie plony. Wykorzystując drony i technologię LiDAR oraz prowadząc prace w terenie, skupiono się na niedużym obszarze w zachodniej części Nizin Majów, położonym przy dzisiejszej granicy Meksyku z Gwatemalą. Początkowo uczeni nie zamierzali obalić długo utrzymujących się poglądów dotyczących rolniczych praktyk Majów, a jedynie chcieli dowiedzieć więcej na temat infrastruktury tego stosunkowo słabo zbadanego regionu, pokrytego gęstą roślinnością tropikalną. Warto podkreślić, że dopiero w 2019 roku Andrew Scherer i jego współpracownicy odkryli królestwo Sak Tz'i', którego archeolodzy poszukiwali od dziesięcioleci (post: Uczeni zdołali ustalić położenie miasta Majów znanego jako Sak Tz'i').

Mapka z zaznaczonym prostokątnym obszarem, na którym prowadzono badania
(ilustracja: Andrew Scherer, Brown University)

Badania prowadzono na prostokątnym kawałku terenu, gdzie znajdują się trzy ośrodki Majów: Piedras Negras, La Mar i Sak Tz'i' (którego stolicą było Lacanjá Tzeltal). Pomimo iż miasta te położone są w stosunkowo niewielkiej odległości jedno od drugiego (około 24 km), to różniły się liczebnością populacji. We wszystkich rządzili władcy z tytułem ajaw, ale jedynie w największym królestwie – Piedras Negras – na tronie zasiadał k'uhul ajaw („boski władca”). La Mar i Sak Tz'i' nie były zatem równorzędnymi ośrodkami. Podczas gdy La Mar było liczniej zaludnione niż Lacanjá Tzeltal (stolica Sak Tz'i'), to Sak Tz'i' było bardziej niezależne, często zmieniało przymierza i nigdy nie było podporządkowane innym królestwom, a zatem miało większą autonomię polityczną. Jednak, dzięki przeprowadzonym badaniom wiadomo, że pomimo różnic te trzy ośrodki wykazywały jedno główne podobieństwo: rolnictwo, które dawało nadwyżkę żywności.

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR pokazuje zagęszczenie budowli
na terenie objętym badaniami (ilustracja: Brown University)

Jak podkreśla Andrew Scherer, na tym obszarze ze stosunkowo niską gęstością zaludnienia widoczne są świadectwa długoterminowej infrastruktury rolniczej, co dowodzi, że pola uprawne nie powstały w późnej fazie jako ostatnia szansa na zwiększenie plonów, ale tamtejsi mieszkańcy pomyśleli o wszystkim z wyprzedzeniem. We wszystkich trzech ośrodkach widoczne są znaki tak zwanej „intensyfikacji rolnictwa”, która polegała na modyfikacji krajobrazu w celu uzyskania większych plonów i ich przewidywania. LiDAR wykazał w całym tym regionie rozległe tarasy przeznaczane pod uprawy i kanały irygacyjne, co sugeruje, że miasta Majów nie tylko były przygotowane na wzrost populacji, ale prawdopodobnie każdego roku odnotowywały nadwyżki żywności. Świadczyłoby to o tym, że w późnym okresie klasycznym, w latach 600-800, produkowano więcej żywności niż było to konieczne do konsumpcji. Prawdopodobnie uzyskane nadwyżki były sprzedawane na targowiskach nie tylko jako produkty, ale i w formie przygotowanych potraw, jak tamale i atole (kaszka kukurydziana), a także wykorzystywane do płacenia danin.