Substancje stosowane przez Majów przy inkrustacji zębów mogły zapobiegać infekcjom

Oryginalny artykuł: Ancient Maya tooth sealant glued gemstones in place—and may have prevented tooth decay

Wiadomo, że przedstawiciele majańskiej elity mieli zwyczaj dekorowania swych zębów cennymi kamieniami, szczególnie jadeitem i pirytem. W szkliwie zębów i w zębinie wywiercano niewielkie otwory, dopasowywano kamienie i umieszczano je na warstwie substancji lepiącej, która okazała się wyjątkowo trwała. Ponad połowa tak zmodyfikowanych zębów znalezionych podczas wykopalisk archeologicznych nadal zachowuje te inkrustacje nietknięte. Nowe analizy sugerują, że stosowana przez Majów substancja mogła mieć własności terapeutyczne, które zapobiegały infekcjom. Wcześniejsze badania wykazały obecność materiału nieorganicznego podobnego do cementu oraz hydroksyapatytu, minerału pozyskiwanego z zębów i kości. Mogły one wzmocnić mieszaninę, ale prawdopodobnie nie byłyby wystarczająco kleiste i tym samym nie zdołałyby utrzymać kamieni w miejscu. Natura składnika wiążącego pozostawała przez długi czas tajemnicą. 

Fragment czaszki Majów z zębami inkrustowanymi jadeitem

Gloria Hernández Bolio (z Instituto Politécnico Nacional w Meksyku) i jej współpracownicy  przeanalizowali substancję uszczelniającą pobraną z ośmiu zębów znalezionych w pochówkach na ziemiach Majów. Wykorzystali dwie techniki, z których jedna wyróżnia grupy związków organicznych na podstawie ilości pochłanianego przez nie światła, a druga rozdziela mieszaniny chemiczne za pomocą ciepła. Każda próbka zawierała składnik wiążący, żywicę roślinną lub gumę, które były stosowane od czasów starożytnych ze względu na ich właściwości wodoodporne i klejopodobne. Analiza statystyczna wykazała, że wykorzystywane przez Majów uszczelniacze można podzielić na cztery grupy, co świadczy o praktykach lokalnych i nieco odrębnych recepturach. Jak podkreśla Gloria Hernández Bolio, poszczególne mieszaniny były dobrze przemyślane i każdy składnik miał określone zadanie. 

Pojedyncze zęby Majów inkrustowane jadeitem i pirytem

Większość próbek zawierała składniki znalezione w drzewach sosnowych, które zgodnie z badaniami innych uczonych mogą zwalczać bakterie powodujące próchnicę. W przypadku dwóch zębów natrafiono na obecność sclareolide, związku występującego w szałwii i mającego właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Z kolei uszczelniacze z odległego regionu Copán (Honduras) zawierały olejki eteryczne z mięty, których składniki mają działanie przeciwzapalne. Gloria Hernández Bolio, której dziadek wywodzi się bezpośrednio od Majów z Jukatanu podkreśla, że obecnie Majowie nadal używają tych roślin do celów leczniczych, więc ich przodkowie również mogli być świadomi ich działania. Vera Tiesler (z Universidad Autónoma de Yucatán) zaznacza, że higiena jamy ustnej była ważna dla Majów. Jako przykład podaje króla Palenque, K’inich Janaab Pakal, który zmarł w 683 r., w wieku 80 lat z prawie wszystkimi zębami i bez śladów próchnicy.