Nowe dane na temat zamieszkiwania przybrzeżnych terenów meksykańskiego stanu Nayarit

Oryginalny artykuł: Rescate arqueológico revela nuevos datos sobre la ocupación prehispánica en la zona nuclear costera Aztatlán de Nayarit

Niedawne prace archeologiczne prowadzone przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) na środkowym wybrzeżu stanu Nayarit pozwoliły na zebranie istotnych danych na temat zamieszkiwania tego regionu w czasach prekolumbijskich i kolejnych etapów kulturowych, które następowały na żyznych ziemiach położonych między rzekami San Pedro i Grande de Santiago, gdzie cyklicznie letnie powodzie w naturalny sposób użyźniały gleby otaczające główne koryta rzek, co miało znaczący wpływ na wysoką produktywność. Dzięki pochodzącym z I połowy XVI wieku zapiskom hiszpańskich żołnierzy uczestniczących w podboju tej części Meksyku wiadomo, że były to obszary znane z uprawy roli i niekiedy można tam było uzyskać rocznie nawet trzy zbiory kukurydzy. Wykopaliska były związane z budową wtórnej sieci dystrybucyjnej Sekcji „B” Kanału Stulecia na środkowym wybrzeżu Nayarit, na południe od wzgórza Cerro de Coamiles, w strefie znanej lokalnie jako „Las Tinajas”, gdzie zachowały się co najmniej dwa ważne zespoły architektoniczne z czasów prekolumbijskich. 

Wzgórze Cerro de Coamiles widziane z "Las Tinajas" (fot. Mauricio Garduño, INAH)

Odpowiedzialny za prace archeologiczne Mauricio Garduño Ambriz przekazał, że budowle te miały przeznaczenie ceremonialne i pochodzą z okresu postklasycznego, z czasów apogeum i największej ekspansji terytorialnej kultury Aztatlán (z lat 850/900-1350). Obserwacje przeprowadzone w kompleksie „Las Tinajas” w dniu równonocy wiosennej potwierdziły, że jeden z tamtejszych zespołów budowli został zorientowany astronomicznie, gdyż słońce w zenicie pojawia się nad „Las Tinajas” dokładnie 21 marca. Świadczy to o znaczeniu kultu Słońca dla przedstawicieli kultury Aztatlán w okresie postklasycznym. Równonoc wiosenna oznaczała dla nich początek głównych rytuałów przejścia lub odnowy, związanych z końcem pory suchej i początkiem pory deszczowej, które przypada w okresie pomiędzy równonocą wiosenną a przesileniem letnim. Celem tych ceremonii były prośby o nadejście deszczowych chmur, niezbędnych do uzyskania dobrych zbiorów.

Porośnięte roślinnością pozostałości kompleksu budowli zorientowanego astronomicznie
(fot. Mauricio Garduño, INAH)

Prace archeologiczne pozwoliły też odsłonić nieprzerwany okres osadnictwa w tym regionie. Zdołano zidentyfikować różne artefakty, w tym fragmenty naczyń ceramicznych, figurki i kawałki obsydianu, wskazujące na co najmniej pięć faz zamieszkiwania, obejmujących 1300 lat, od początku naszej ery do połowy XIV wieku. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że po raz pierwszy w rejonie Coamlies natrafiono na ślady osadnictwa z końcowego okresu formatywnego (lata 100 p.n.e. - 250 n.e.), co stanowi najstarszy zarejestrowany do tej pory dowód stałego zasiedlenia północno-zachodnich nizin obecnego stanu Nayarit przez grupy rolników. Z wczesnego okresu klasycznego (lata 250-500), tak zwanej fazy kulturowej Gavilán, zachowały się również liczne fragmenty naczyń i figurek.

Materiał archeologiczny pochodzący z fazy kulturowej Gavilan (lata 250-500)
(fot. Mauricio Garduño, INAH)

Większość pozostałości archeologicznych znalezionych podczas wykopalisk w „Las Tinajas” pochodzi jednak z fazy kulturowej Amapa (lata 500-800/850), kiedy na północno-zachodnim wybrzeżu nastąpił znaczny wzrost demograficzny i pojawiła się wyraźna hierarchia społeczna, co zbiegło się z rozszerzeniem wymiany towarów między ośrodkami w strefie przybrzeżnej Aztatlán i tymi położonymi w głębi lądu. 

Materiał archeologiczny pochodzący z fazy kulturowej Amapa (lata 500-800/850)
(fot. Mauricio Garduño, INAH)

Zebrany materiał archeologiczny związany jest głównie z czynnościami domowymi, z przygotowywaniem i spożywaniem żywności. Poza fragmentami naczyń natrafiono też na kości zwierząt (jeleni, żółwi i przypuszczalnie indyka) i ości ryb ze śladami gotowania. Dalsze badania pozwolą zrekonstruować, choćby częściowo, dietę dawnych mieszkańców „Las Tinajas”. Poza tym znaleziono miedzianą grzechotkę, okrągłą zawieszkę i plakietkę prawdopodobnie z jadeitu pochodzącego ze złóż w dolinie rzeki Motagua w Gwatemali, choć musi to jeszcze zostać potwierdzone przez dokładne analizy laboratoryjne.