Nowe odkrycia w Palenque, mieście Majów

Oryginalne artykuły: Resguarda INAH el entierro de una mujer prehispánica descubierto en la Zona Arqueológica de Palenque, Descubren en Palenque una cabeza estucada del joven dios del maíz, vinculada a un depósito ritual

Na terenie majańskiego miasta Palenque (stan Chiapas, Meksyk), specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli wymodelowaną w stiuku głowę młodego boga kukurydzy. Chociaż znalezisko zostało zarejestrowane już w lipcu 2021 roku, to dopiero teraz oficjalnie poinformował o nim kierujący wykopaliskami w Palenque archeolog Arnoldo González Cruz. Na rzeźbę natrafiono podczas usuwania wypełnienia z korytarza łączącego pomieszczenia Domu B z sąsiednim Domem F w Pałacu. Najpierw w otoczonym ścianami zagłębieniu, spod warstwy ziemi wyłonił się nos i na wpół otwarte usta boga kukurydzy, a w miarę postępu prac okazało się, że rzeźba stanowi część bogatego depozytu ofiarnego złożonego w przestrzeni pełniącej rolę sadzawki ze ścianami i posadzką ze stiuku, mającej około 1 m szerokości i 3 m długości. Tym samym takie umieszczenie głowy boga kukurydzy nawiązywałoby do jego wkroczenia do wodnego świata podziemnego i tym samym do mitu o jego narodzinach, śmierci i odrodzeniu.

Zdjęcie przedstawia fragment Pałacu w Palenque z zaznaczonym miejscem
odkrycia wyjątkowego depozytu ofiarnego (fot. Projekt Archeologiczny Palenque, INAH)

Wymodelowana w stiuku głowa na długość 45 cm, maksymalną szerokość 16 cm i wysokość 22 cm. Została ułożona na linii wschód-zachód, co również mogło symbolizować odrodzenie się boga kukurydzy wraz z pierwszymi promieniami słońca. Rzeźba została umieszczona na talerzu na trójnogu i z zamierzenia miała być przedstawiona jako odcięta głowa, gdyż podobne wizerunki bóstwa kukurydzy pojawiają się na naczyniach ceramicznych z późnego okresu klasycznego, na wazie z Tikal z wczesnego okresu klasycznego oraz w Kodeksach Drezdeńskim i Madryckim. 

Wymodelowana w stiuku głowa boga kukurydzy (fot. Gibran Huerta, INAH)

Biorąc pod uwagę typ talerza na trójnogu, jest on datowany na lata 700-850. Arnoldo González Cruz uważa, że początkowo sadzawka służyła jako lustro wody, w którym odbijał się wszechświat i była prawdopodobnie wykorzystywana podczas odprawianych nocą rytuałów. Mogły one rozpocząć się w czasach, gdy władzę w Palenque sprawował K'inich Janaab Pakal I (lata 615-683) i były kontynuowane przez jego synów Kan Bahlam II (684-702) i K'an Joy Chitam II (702-711) oraz wnuka Ahkal Mo' Nahb' III (721-736). Później, być może za panowania tego ostatniego, symbolicznie zamknięto tę przestrzeń, rozbijając fragment stiukowej posadzki i usuwając część wypełnienia konstrukcyjnego, umieszczając w tym miejscu pozostałości roślinne, w tym nasiona, szczątki różnych zwierząt, muszle, fragmenty obrobionych kości, ceramiki i trzech miniaturowych figurek antropomorficznych, 120 kawałków obsydianowych ostrzy, paciorki z kamienia o zielonej barwie i z muszli. Wszystko przykryto wapienną płytą o długości 85 cm, szerokości 60 cm i grubości 4 cm. Po rytualnym stłuczeniu talerza, jedną z jego części pozostawiono w specjalnie przygotowanym otworze w płycie, gdzie na warstwie fragmentów ceramiki i małych kamyków ułożono głowę boga kukurydzy. Ostatecznie miejsce przysypano ziemią i otoczono kamiennymi ścianami.

Depozyt ofiarny po usunięciu warstwy ziemi (fot. Projekt Archeologiczny Palenque, INAH)

Natomiast w innej części Palenque archeolodzy z INAH odkryli grób kobiety, której ciało złożono w specjalnie przygotowanym zagłębieniu otoczonym i przykrytym kamiennymi blokami. Jak podaje Arnoldo González Cruz, czaszka kobiety wykazuje typową dla Majów deformację, a niektóre zęby są inkrustowane jadeitem, co może świadczyć o statusie społecznym zmarłej. Grób ma 2,20 m długości i 60 cm szerokości. 

Wygląd grobu w momencie jego odkrycia (fot. Arnoldo Gonzalez Cruz, INAH)

W miejscu, gdzie natrafiono na pochówek prawdopodobnie znajdowały się platformy z budowlami wzniesionymi z materiałów nietrwałych. Położone jest ono na wschód od centrum dawnego Palenque, skąd można było dostać się do głównych części miasta z Boiskiem do gry w piłkę, Wielkim Placem, Pałacem i Świątynią Inskrypcji. 

Szczątki kobiety złozonej w grobie (fot. Arnoldo Gonzalez Cruz, INAH)

Wstępne badania wskazują, że grób pochodzi z lat 750-850, ale bardziej precyzyjną datę będzie można ustalić dopiero po przeprowadzeniu dokładnych analiz szczątków kostnych. Przy zmarłej znaleziono dwa niemal kompletne naczynia ceramiczne i jedno zachowane jedynie we fragmentach.