Archeolodzy odkryli najstarszą znaną warzelnię soli Majów

Oryginalny artykuł: Archaeologists excavate earliest known ancient Maya salt works

Zespół archeologów z Lousiana State University (Baton Rouge, USA) i University of Texas (Tyler, USA) odkrył w południowym Belize najstarszą ze znanych warzelni soli Majów. Pracami kierowała Heather McKillop (z LSU), która jako pierwsza już wcześniej natrafiła na zachowane pod dnem morskim pozostałości drewnianych budowli i związane z nimi artefakty, w tym drewniane wiosło Majów znalezione w 2004 roku. Elizabeth Sills (z University of Texas) rozpoczęła współpracę z Heather McKillop jako magistrantka i kontynuowała ją jako doktorantka na LSU. Od czasu pierwszych odkryć w Belize archeolodzy natrafili na „kuchnie solne”, w których gotowano wodę morską w garnkach nad ogniem w celu uzyskania soli, a także pozostałości domów z drewnianych pali, krytych strzechą. Wszystkie były bardzo dobrze zachowane w płytkich lagunach przybrzeżnych. Od 2004 roku zespół badawczy zmapował aż 70 podwodnych stanowisk z 4042 drewnianymi palami. 

Mapka przedstawia nowo odkrytą warzelnię soli w Jay-yi Nah (źródło ilustracji: czasopismo Antiquity)

W 2023 roku badacze powrócili do Belize, aby kontynuować wykopaliska, tym razem w miejscu znanym jako Jay-yi Nah. Nie znaleziono tam rozbitych garnków, tak powszechnych w innych warzelniach soli, ale natrafiono na kilka fragmentów ceramiki, przypominających te znalezione wcześniej w Wild Cane Cay. Heather McKillop postanowiła wówczas ponownie zbadać Jay-yi Nah pod kątem drewnianych pali i artefaktów zachowanych na dnie morza. Po zakończeniu wykopalisk McKillop zatrzymała się w pobliskim mieście, aby zbadać zebrane w Jay-yi Nah przedmioty, które kontrastowały z tymi z innych pobliskich podwodnych stanowisk, sprowadzających ceramikę, obsydian i wysokiej jakości krzemień.

Fragmenty ceramiki znalezione w Jay-yi Nah (fot. czasopismo Antiquity)

Jak podaje Heather McKillop, na początku było to zagadkowe, ale datowanie radiowęglowe drewnianych pali znalezionych w Jay-yi Nah wskazywało na wczesny okres klasyczny, lata 250–600 i tym samym rozwiązało tajemnicę. Jay-yi Nah okazało się znacznie starsze niż inne podwodne stanowiska. Dzięki swoim odkryciom badacze ustalili, że Jay-yi Nah rozwinęło się jako lokalne przedsiębiorstwo, bez zewnętrznych powiązań handlowych, które pojawiły w późnym okresie klasycznym (w latach 650–800), kiedy populacja Majów zamieszkujących w głębi lądu osiągnęła swój szczyt z dużym zapotrzebowaniem na sól. Jay-yi Nah zaczynało jako mała osada produkująca sól, powiązana z pobliską społecznością w Wild Cane Cay, która również wytwarzała sól we wczesnym okresie klasycznym. Liczne ości rybne zachowane w osadach beztlenowych w Wild Cane Cay sugerują, że wytwarzana tam sól służyła do solenia ryb w celu późniejszego spożycia lub handlu.

Zaznaczanie badanych obszarów (fot. Elizabeth Sills, czasopismo Antiquity)

Więcej o warzelniach soli w Belize można przeczytać w postach: „Badania warzelni soli w Ek Way Nal (Belize)”, „Czy Majowie pracujący w warzelniach soli mieszkali przy nich na stałe?”