Templo de la Piedra Sagrada w Túcume jest unikatem w peruwiańskiej archeologii

Oryginalny artykuł: El templo de la Piedra Sagrada de Túcume es único en la arqueología peruana y mundial 

Archeolog i dyrektor Muzeum Túcume, Bernarda Delgado, podkreśla znaczenie książki o świątyni z okresu prekolumbijskiego, znanej jako Templo de la Piedra Sagrada na stanowisku archeologicznym Túcume, położonym w regionie Lambayeque. Jest to unikatowa budowla w peruwiańskiej archeologii, o czym świadczy książka „Túcume y el Templo de la Piedra Sagrada”, niedawno wydana przez Ministerstwo Kultury. Przedstawia ona wyniki ośmiu lat badań naukowych przeprowadzonych na terenie tego prekolumbijskiego stanowiska i pozwala przyjrzeć się jego fascynującej historii, architekturze religijnej i różnorodności darów ofiarnych związanych z tym miejscem. Bernarda Delgado Elias, która jest autorką jednego z rozdziałów podkreśla, że jej treść ujawnia nie tylko wyniki badań naukowych, ale przede wszystkim interdyscyplinarną analizę materiału zebranego podczas wykopalisk.

Stanowisko archeologiczne Tucume (źródło fot. Andina)

Jak dawne „kamienne kuchnie” przechowują sekrety kulinarne

Oryginalny artykuł: How ancient stone kitchens preserve food secrets 

Moździerz, tłuczek i deska do krojenia to współczesne wersje dawnych manos i metate znajdowanych na stanowiskach archeologicznych na całym świecie. Mano to ręczne narzędzie kamienne używane z metate do mielenia i rozdrabniania żywności pochodzącej z roślin i zwierząt. Metate to duży, płaski kawałek kamienia lub zagłębienie w podłożu skalnym. Te metate na podłożu skalnym, znane również jako metate na wolnym powietrzu, są szczególnie powszechne na stanowiskach archeologicznych, a najstarsze z nich pochodzą sprzed 15 500 lat. Teraz badacze z Natural History Museum of Utah wykorzystują nowe techniki, aby wydobyć mikroskopijne pozostałości roślinne zachowane w pęknięciach i szczelinach podłoża skalnego. Dzięki temu chcą dowiedzieć się więcej o ludziach, którzy je tam umieścili. Ich najnowsze odkrycia zostały opublikowane w czasopiśmie American Antiquity.

Lisbeth Louderback podczas wydobywania resztek roślin z metate na podłożu skalnym (fot. Stefania Wilks)

Ceramiczna butelka w formie ryby suche

Oryginalny artykuł: Cusco: declaran a botella suche de cerámica Patrimonio Cultural de la Nación

Ceramiczna butelka w formie ryby suche (Trichomycterus rivulatus) została uznana za Narodowe Dziedzictwo Kulturowe Peru wraz z 179 powiązanymi z nią elementami mineralnymi, ponieważ jest uważana za symbol andyjskiej tożsamości kulturowej. Przedmiot i znajdujące się w nim minerały pochodzą ze stanowiska Qowiqarana, położonego w Parku Archeologicznym Sacsayhuamán. Wzięto pod uwagę fakt, że naczynie to posiada szczególną wartość ze względu na jego znaczenie historyczne, technologiczne, społeczne i naukowe, stanowiąc świadectwo praktyk ceremonialnych Inków w okresie Późnego Horyzontu.

Ceramiczna butelka w formie ryby suche (źródło fot. Andina)

W Pałacu Inków w Oquendo odkryto grobowiec kultury Ychsma

Oryginalny artykuł: Hallazgo arqueológico en el Callao: descubren fardo funerario preinca de 800 años de antigüedad con cerámica y textiles de élite en el Palacio Inca de Oquendo

Kultura Ychsma, która rozwinęła się w dolinach Lurín i Rímac w latach 900-1470, odegrała fundamentalną rolę w prekolumbijskiej historii Limy i Callao. Jej przedstawiciele, zajmujący się rolnictwem, rybołówstwem i produkcją rzemieślniczą, stworzyli hierarchiczne społeczeństwo rządzone przez kastę kapłańską, której władza skupiała się w Pachacámac, głównym sanktuarium regionu. Terytorium tej kultury rozciągało się wzdłuż środkowego wybrzeża, aż do XV wieku, kiedy to Inkowie w ramach swojej ekspansji dotarli na ten obszar. Aneksja tego terytorium do Tawantinsuyu nie nastąpiła na drodze wojny, lecz poprzez stopniową integrację. Władze Inków uszanowały znaczenie Pachacámac i pozwoliły, aby sanktuarium nadal pełniło funkcję ośrodka religijnego i politycznego, choć pod nadzorem Cuzco. Najnowsze badania archeologiczne w Callao dostarczyły nowych dowodów obecności kultury Ychsma. W ramach prowadzonego projektu w Pałacu Inków w Oquendo odkryto ciało owinięte w tkaninę, liczące 800–1000 lat. Jak podaje kierujący pracami Hugo Benavides szczątki należą do osoby mającej około 1,55 m wysokości, przy której złożono czarne naczynie ceramiczne ozdobione wężem, charakterystycznym elementem ikonografii Ychsma, co pozwoliło archeologom określić przynależność tej osoby do kultury Ychsma.

Szczątki osoby z kultury Ychsma znalezione przez archeologów (źródło fot. Infobae/Paula Elizalde)

W El Gigante (Honduras) natrafiono na początki uprawy awokado

Oryginalny artykuł: Avocado cultivation’s ancient origins hold lessons for a changing climate 

Chwalone za swoje właściwości zdrowotne skromne awokado jest certyfikowaną gwiazdą świata produktów rolnych. Nowe badania antropologów Amber VanDerwarker i Douglasa Kennetta z University of California w Santa Barbara wyjaśniają historię udomowienia awokado. Wyniki badań zostały opublikowane w Proceedings of National Academy of Sciences. Jak podaje Douglas Kennett, rdzenni rolnicy z dzisiejszego Hondurasu wybierali z czasem większe awokado z grubszą skórką, co sprawiało, że te odżywcze owoce były bardziej produktywne i łatwiejsze w transporcie. Te celowo wybrane cechy promowały ich powszechne stosowanie w Ameryce Środkowej i Południowej.

Zwiększanie się wielkości pestek awokado w miarę upływu czasu wskazuje na selekcję większych owoców (fot. Thomas Harper/University of California, Santa Barbara)