Specjaliści INAH ujawniają niespotykane dotąd praktyki deformacji czaszki w regionie Huasteca

Oryginalny artykuł: Especialistas del INAH revelan práctica de deformación craneal inédita en la Huasteca 

Czaszka mężczyzny w wieku ponad 40 lat, który urodził się, żył i zmarł w Sierra Madre Oriental w Okresie Klasycznym Mezoameryki (lata 400–900), jest pierwszym dowodem na to, że w mieście, które obecnie jest Strefą Archeologiczną Balcón de Montezuma, na północ od Tamaulipas (region Huasteca), deformacja czaszki była również praktyką kulturową. Tak zdefiniował to miejsce antropolog fizyczny Jesús Ernesto Velasco González, opierając się na niedawnych badaniach laboratoryjnych tego i innego okazu, odnalezionego w różnych okresach historii badań na tym stanowisku. Wyniki pochodzą z projektu „Nowe Eksploracje w Strefie Archeologicznej Balcón de Montezuma, od Okresu Formatywnego do Klasycznego w Sierra Madre Oriental”, opracowanego przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) za pośrednictwem Centrum INAH Tamaulipas, 30 lat po pierwszych badaniach archeologicznych w latach 90. XX wieku. Wykorzystując współczesne perspektywy i metodologie, Jesús Ernesto Velasco González i Carlos Vanueth Pérez Silva dążą do wyjaśnienia pochodzenia osady poprzez identyfikację najwcześniejszych etapów jej zamieszkiwania. Oprócz nowych wykopalisk archeologicznych naukowcy przejrzeli katalog materiałów, aby porównać istniejące już informacje z nowymi odkryciami, w tym badaniami szczątków kostnych człowieka. W rezultacie nie tylko po raz pierwszy zidentyfikowano celową deformację czaszki w tego typu miejscu, ale także wariant w stosunku do modeli rozpoznanych w Mezoameryce, którego do tej pory nie odnotowano w tym obszarze.

Stanowisko archeologiczne Balcon de Montezuma (fot. INAH)

Rzeźby moai z Wyspy Wielkanocnej zostały wykonane przez różne grupy rodzinne

Oryginalny artykuł: Los moái de la Isla de Pascua fueron tallados por diferentes grupos familiares que trabajaban las canteras de Rapa Nui de manera independiente 

Wysokiej rozdzielczości trójwymiarowe skanowanie głównego kompleksu kamieniołomu Rapa Nui ujawnia co najmniej 30 niezależnych stanowisk roboczych, co obala teorię scentralizowanej produkcji kolosalnych megalitów. Powolny proces geologiczny w kamieniołomie Rano Raraku, gdzie przez wieki tuf wulkaniczny formował posągi moai, został w końcu ujawniony w bezprecedensowy sposób. Kompleksowy model trójwymiarowy, wygenerowany na podstawie ponad jedenastu tysięcy fotografii, umożliwił precyzyjne odwzorowanie krajobrazu wyrzeźbionego przez dawny lud Rapa Nui. Rezultat, daleki od odkrycia monolitycznej fabryki zarządzanej przez jeden organ, odsłania złożoną mozaikę niezależnych warsztatów: co najmniej trzydzieści odrębnych obszarów roboczych, z których każdy ma swoją własną charakterystykę techniczną i własny związek ze skałą. To odkrycie archeologiczne potwierdza to, co sugerowały już wcześniejsze badania nad strukturą społeczną wyspy: powstanie prawie tysiąca udokumentowanych moai było efektem zdecentralizowanej sieci grup, prawdopodobnie rodzin lub klanów, które działały z dużą autonomią.

Widok z lotu ptaka na analizowany kamieniołom na Wyspie Wielkanocnej (źródło ilustracji: czasopismo PLOS one)

Jak sztuczna inteligencja pomaga odkrywać zagubione miasta Majów

Oryginalna publikacja: Evaluating Broadscale Deep Learning for Maya Settlement Detection in G-LiHT Lidar.

Przez dziesiątki lat z maczetami w dłoniach i kompasem w kieszeni archeolodzy przemierzali dżunglę szukając dawnych miast Majów, mierząc się z upałem, komarami i gęstą roślinnością. W ostatnich latach na scenę wkroczyły lidary – lasery zamontowane na samolotach, które potrafią „zajrzeć” przez korony drzew - i mapa ukrytych budowli zaczęła się zapełniać szybciej niż kiedykolwiek wcześniej. Teraz do repertuaru nowoczesnych technologii dołącza sztuczna inteligencja. 

W niniejszym badaniu przeanalizowano transekty z pomiarów satelitarnych G-LiHT Yucatan Regions Aerial Lidar Survey, południe i północ 2; transekty dwóch regionów połączono, aby stworzyć model Q2000: A (południe) i C (północ 2) (żródło ilustracji: czasopismo Journal of Archaeological Method and Theory)

Najstarsze malowidła jaskiniowe w Ameryce przekazywały przesłanie przez 4000 lat

Oryginalny artykuł: Las pinturas rupestres más antiguas de América transmitieron un mensaje durante 4000 años e influyeron las cosmologías de las civilizaciones mesoamericanas 

Naukowcy dokonali bezpośredniego datowania 57 piktogramów w Teksasie i Meksyku, co dowodzi nieprzerwanej tradycji artystycznej i kosmologicznej sięgającej 5760 lat wstecz, która prawdopodobnie wpłynęła na wierzenia późniejszych cywilizacji Mezoameryki. W głębokich kanionach Teksasu i północnego Meksyku, ukryte w wapiennych schroniskach skalnych, spektakularne malowidła ścienne skrywają swoje sekrety od tysiącleci. Teraz zespołowi naukowców udało się rozszyfrować ich chronologię, odkrywając historię zadziwiającej wytrwałości. Według badań opublikowanych w czasopiśmie Science Advances, styl rzeki Pecos, wyrafinowana tradycja sztuki naskalnej, narodził się między 5760 a 5385 lat temu i trwał ponad 4000 lat, prawdopodobnie kończąc się między 1370 a 1035 lat temu. Badania prowadzone pod kierownictwem Karen L. Steelman, Carolyn E. Boyd i J. Phila Deringa pozwoliły na opracowanie najdokładniejszej jak dotąd chronologii sztuki naskalnej w Ameryce, opartej na 57 bezpośrednich datowaniach radiowęglowych samych malowideł i 25 pośrednich datowaniach minerałów szczawianowych w 12 różnych miejscach.

Jeden z dużych, malowanych paneli w kanionie rzeki Pecos poddanych analizie (źródło ilustracji: czasopismo Science Advances)

Cerro Patlachique: święta góra Teotihuacán

Oryginalny artykuł: Teotihuacan’s forgotten sacred mountain: archaeologists uncover Cerro Patlachique’s pilgrimage shrine

Wysoko nad południowym krańcem Doliny Teotihuacan wznosi się Cerro Patlachique, szczyt, który obecnie uważany jest za główne miejsce pielgrzymkowe na długo przed, w trakcie i po okresie świetności miasta Teotihuacan (lata 150–550). Najnowsze mapowanie lidarowe i dokumentacja 40 rzeźbionych kamiennych petroglifów i głazów przeniesionych ujawniają, że było to miejsce o charakterze rytualnym, poświęcone głównie bóstwom wody i gór, obchodom kalendarzowym oraz pielgrzymkom regionalnym. W trakcie badań odkryto 34 wcześniej niepublikowane zabytki i istniejący korpus sześciu, wszystkie skupione na szczycie Cerro Patlachique. Znaleziska obejmują głazy kamienne, wyrzeźbione in situ lub przetransportowane i ustawione w linii z nowo zmapowaną architekturą: świątynią, zbiornikami wodnymi i aleją, wszystkie mniej więcej odpowiadające orientacji Teotihuacan.

Mapa Cerro Patlachique utworzona na podstawie danych lidarowych TVP (a) i PPCC (b) oraz ogólna mapa lidarowa Doliny Teotihuacan (c) (a: przerysowana na podstawie Parsons & Sanders 2000: rys. 161; b: wizualizacja lidarowa wygenerowana przez A. Texis Muñoza, z wykorzystaniem techniki Red Relief Image Map opracowanej przez Laboratorium Analizy Przestrzennej i Cyfrowej, Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku (Gerardo Jiménez Delgado i Javier López Mejilla), (c) Projekt Placu Kolumnowego; c: INEGI 2016) (źródło ilustracji: czasopismo Antiquity)