Kopiec w kształcie skorpiona odkryty w dolinie Tehuacán (stan Puebla)

Oryginalny artykuł: Descubren montículo efigie en forma de escorpión en el Valle de Tehuacán, Puebla 

Biosfera Tehuacán-Cuicatlán w dalszym ciągu odsłania bogactwa naturalne i kulturowe, tym razem na południu stanu Puebla, gdzie znajduje się kopiec w kształcie skorpiona wykonany z trawertynu. Tereny te były zamieszkiwane w późnym okresie epiklasycznym i wczesnym okresie postklasycznym (lata 600–1100). Odkrycie, niedawno opublikowane w czasopiśmie Ancient Mesoamerica, odnotowano w 2014 roku podczas badań archeologicznych prowadzonych w ramach projektu „Konteksty i mapowanie skamieniałych systemów kanałów doliny Tehuacán w Puebli”, kierowanego przez Jamesa Neely’ego, badacza z University of Texas w Austin, którego celem jest udokumentowanie prehistorycznych systemów kanałów. W inicjatywie, która trwała od 2004 do 2024 roku, uczestniczył, między innymi, Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH), w tym Blas Román Castellón Huerta, archeolog z Dyrekcji Studiów Archeologicznych. Na podstawie zebranych dowodów wysunięto hipotezę, że ten element architektoniczny był częścią kompleksu cywilno-ceremonialnego, prawdopodobnie służącego do obserwacji astronomicznych, który integrował rytuał kalendarzowy z intensywnym systemem rolniczym mającym na celu rozwój zaawansowanego układu pól i kanałów irygacyjnych na terenach otaczających to miejsce.

Kopiec w formie skorpiona (rysunek:Blas Castellón)

W jaki sposób przenoszono posągi moai na Wyspie Wielkanocnej

Oryginalny artykuł: Descifraron uno de los grandes enigmas de la Isla de Pascua: cómo se trasladaron las estatuas moáis

Od wieków zagadka tego, w jaki sposób dawni mieszkańcy Wyspy Wielkanocnej poruszali kolosalne posągi moai, fascynuje archeologów i osoby zainteresowane z całego świata. Nowe badanie naukowe, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie naukowym Journal of Archaeological Science, dostarcza przekonującej odpowiedzi: posągi rzeczywiście „chodziły”. Badania oparte na modelowaniu 3D, eksperymentach terenowych i analizie fizycznej potwierdzają hipotezę, że moai poruszały się w pozycji pionowej za pomocą ruchu kołyszącego.

Posągi moai na Wyspie Wielkanocnej (fot. Esteban Felix)

Kultura Mayo Chinchipe-Marañón, która zrewolucjonizowała Andy i przekształciła Amazonię

Oryginalny artykuł: La civilización que revolucionó los Andes y transformó la Amazonía en Ecuador: Mayo Chinchipe-Marañón 

W pierwszej dekadzie XXI wieku przypadkowe odkrycie w dorzeczu Amazonii w południowym Ekwadorze zmieniło nasze rozumienie historii prekolumbijskiej. Podczas otwierania drogi w miejscowości Santa Ana-La Florida, w kantonie Palanda w prowincji Zamora-Chinchipe, mechanik natknął się na kamienne przedmioty, które wydawały się nie na miejscu. Te fragmenty dały początek projektowi kierowanemu przez archeologa Francisco Valdeza i francusko-ekwadorski zespół. Projekt objął ponad 400 lokalizacji w kotlinie Chinchipe. Późniejsze badania radiowęglowe potwierdziły istnienie nieznanej wcześniej kultury, która rozkwitła między 5500 a 1700 lat temu. Społeczność ta rozwijała się w tym samym czasie co kultury Valdivia, Machalilla i Chorrera na wybrzeżu Ekwadoru, ale znajdowała się w sercu wschodniej dżungli, miejscu wcześniej uważanym za niegościnne dla rozwoju złożonych cywilizacji. Daleko im było do rozproszonych nomadów, mieszkańcy budowali zaplanowane wioski, sztuczne kopce i świątynie, przekształcając swoje otoczenie i wykazując się niezwykłym poziomem organizacji społecznej. 

Obszary zamieszkiwane przez kulturę Mayo Chinchipe-Marañón (fot. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ekwadoru)

Archeolodzy odkryli w dolinie Moche platformę grobową z Okresu Preceramicznego

Oryginalne artykuły: Hallan entierro del Señor de Jesús María en Laredo, personaje de 4,500 años de antigüedad, Plataforma funeraria del Señor de Jesús María de Laredo registra varias fases de ocupación

Grupa peruwiańskich i północnoamerykańskich badaczy, uczestniczących w Projekcie Archeologicznym Menocucho (PIAM) odkryła grobowiec ważnego władcy, który żył około 4500 lat temu i władał miejscem znanym dziś jako Strefa Archeologiczna Castillo de Jesús María, rozciągająca się na powierzchni około 22 hektarów, w mieście Menocucho (dystrykt Laredo, prowincja Trujillo, region La Libertad, Peru). Aldo Watanave, dyrektor PIAM, powiedział, że jest to platforma grobowa znajdująca się na północ od Huaca Jesús María (dawniej Menocucho), gdzie znaleziono pięć osób pochowanych podczas jednego pogrzebu. Główna osoba została złożona w grobowcu w kształcie półksiężyca o długości 3,5 metra i szerokości 3,6 metra, w pozycji siedzącej z twarzą zwróconą na wschód. Na jej piersi umieszczono dwa naszyjniki wykonane z muszli, ozdobione krzyżem, podobnym do Krzyża Południa widocznego na firmamencie, na lewej nodze umieszczono muszlę Choromytilus chorus, a po boku moździerz z tłuczkiem.

Grobowiec głównej osoby (fot. Andina/Luis Puell)

Kompleks ceremonialny na wzgórzu Tlacoachistlahuaca

Oryginalny artykuł: El INAH en Guerrero estudia piedra letra, conjunto ceremonial en cerro de Tlacoachistlahuaca, en la Zona Amuzga

Piedra Letra, prekolumbijskie centrum ceremonialne, prawdopodobnie służące kultom wody i słońca, położone w Tlacoachistlahuaca, gminie Costa Chica w stanie Guerrero, zostało zarejestrowane przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH). Jest to mało znane stanowisko archeologiczne, pomimo jego znaczenia jako przestrzeni współistnienia plemion Amuzga, Mixteków i wymarłych plemion Ayacatecos. Archeolodzy Cuauhtémoc Reyes Álvarez i Miguel Pérez Negrete z Centrum INAH Guerrero przeprowadzili inspekcje w sześciu miejscach: Huehuetónoc (gdzie znajduje się Piedra Letra), Limón Guadalupe, Jicayán de Tovar, Santiago Yoloxóchitl, San Cristóbal i Guadalupe Mano de León, i natrafili na jedenaście stanowisk z czasów prekolumbijskich, gdzie znaleźli fragmenty ceramiki, sztukę naskalną i pozostałości dawnych budowli. 

Widok Jicayan de Tovar (fot. Centrum INAH Guerrero)