Dzieje azteckiego Kamienia Słońca

Oryginalny artykuł: Se cumplen 224 anos del descubrimiento de la Piedra del Sol

W dniu dzisiejszym, 17 grudnia, mijają dokładnie 224 lata od odkrycia słynnego azteckiego monolitu, znanego jako Kamień Słońca. Ta ogromna rzeźba pozostawała zakopana przez ponad 200 lat. Natrafiono na nią przypadkowo 17 grudnia 1790 roku, podczas prac wodociągowych i brukarskich, prowadzonych po południowej stronie placu Plaza Mayor w mieście Meksyk. W związku z przypadającą rocznicą, archeolog Bertina Olmedo Vera, kurator Narodowego Muzeum Antropologii przypomniała historię Kamienia Słońca. Po zniszczeniu miasta México-Tenochtitlan w 1521 roku, hiszpańscy konkwistadorzy usunęli monolit z sakralnego zakątka i umieścili go w pozycji poziomej, z reliefem zwróconym do góry, na Plaza Mayor (obecnie Zócalo), na zachód od pałacu wicekróla. Kamień Słońca pozostawał tam przez kilkadziesiąt lat, aż do drugiej połowy XVI wieku, kiedy to arcybiskup Alonso de Montúfar nakazał odwrócić go i zakopać, gdyż jego zdaniem monolit był dziełem diabła i źle wpływał na mieszkańców miasta.

Aztecki monolit znany jako Kamień Słońca
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Kamień Słońca został powtórnie odkryty w 1790 roku. Robotnicy wydobyli go z błota, w którym był pogrążony na głębokości 41,8 centymetrów, w odległości 66,8 metrów na zachód od drugiej bramy Pałacu Królewskiego. Kilka miesięcy później Kamień Słońca został wmurowany w pozycji pionowej na zachodniej wieży Katedry Metropolitalnej (w kierunku obecnej ulicy 5 Maja). Wicekról Revillagigedo chciał, aby Kamień Słońca znalazł się w miejscu publicznym, gdzie mógł być podziwiany jako wspaniały zabytek.

Katedra Metropolitarna w mieście Meksyk. Po lewej stronie widać wmurowany Kamień Słońca

Ilustracja autorstwa Luisa Castillo Ledon, z 1924 roku, przedstawiająca wmurowany Kamień Słońca 

Upłynęło niemal sto lat, a w 1885 roku Kamień Słońca przewieziono do Galerii Monolitów w Dawnym Muzeum Narodowym, na ulicy Moneda, w Centrum Historycznym miasta Meksyk. Nad transportem, który wymagał platformy, belek i krążków, czuwał Leopoldo Batres. Wreszcie w 1964 roku, rzeźba została przewieziona – na platformie z cementu i stali, umocowanej na 16 kołach – do Narodowego Muzeum Antropologii w Parku Chapultepec. Trasa prowadziła z ulicy Moneda przez Alamedę aż do Paseo de la Reforma. Po upływie 1 godziny i 15 minut, Kamień Słońca zajął należne mu, honorowe miejsce w Sali Mexików. Odnośnie oryginalnego miejsca, w którym znajdował się Kamień Słońca w czasach Azteków, archeolog Betina Olmedo przekazała, że uczeni wysuwali różne teorie. Jedni uważali, że był on wmurowany w pozycji pionowej, w górnej części świątyni, podobnie jak w przypadku innej monolitycznej rzeźby, znanej jako Teocalli de la Guerra Sagrada. Inni sądzą, że zamierzano umieścić Kamień Słońca w pozycji poziomej, na platformie, na wprost Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) lub w świątyni Templo Yopico, poświęconej bogu Xipe Tótec.

Aztecka rzeźba znana jako Teocalli de la Guerra Sagrada
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Ikonografia Kamienia Słońca nawiązuje do kosmowizji Mexików. Dysk słoneczny został przedstawiony jako koncentryczne pierścienie, które zawierają różne elementy związane z rejestrem czasu. W centrum monolitu znajduje się wizerunek boga słońca Tonatiuh. Jego język przypomina nóż, symbol ofiar z ludzi, których wymagał Tonatiuh aby żywić się i odradzać każdego dnia na wschodzie, po swej nocnej podróży przez świat podziemny.

Wizerunek boga słońca Tonatiuh umieszczony w centrum Kamienia Słońca
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Kamień Słońca został wykonany z bazaltu, pochodzącego z południa Doliny Meksyku, być może z rejonów znanych obecnie jako San Angel lub południowe Xochimilco. Przypuszczalnie wyrzeźbiono go w epoce splendoru ludu Mexików, około 1512 roku, na polecenie Moctezumy II. Waży 24,5 tony i ma średnicę 3,6 metrów. Przypuszcza się, że monolit został przyciągnięty około 12-22 kilometrów aż do sakralnego zakątka Tenochtitlan przy pomocy lin i wałków, w którym to zadaniu wzięły udział setki ludzi. Prawdopodobnie kamienny blok jednak pękł, przez co nie można było ukończyć rzeźby i wykorzystać jej jako platformy do składania ofiar, podobnej do Kamienia Tizoca lub Kamienia Moctezumy I (znanego też jako Piedra del Antiguo Arzobispado).

Aztecki monolit znany jako Kamień Moctezumy I
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)