Xantile z Tehuacán

Oryginalny artykuł: Restauran en la ENCRyM xantiles hallados en Tehuacan

Przed trzema laty, na terenie stanowiska archeologicznego Tehuacán, podczas prac wykopaliskowych w centralnej grupie budowli, archeolodzy pod kierunkiem Noemi Castillo Tejero natrafili na pozostałości konstrukcji wzniesionej w latach 1000-1200 n.e., w której umieszczono niewielki ołtarz o wysokości jednego metra, ze stopniami i balustradami. Ponieważ na jego bocznych stronach umieszczono ludzkie czaszki, a zatem badacze nazwali go „Ołtarzem czaszek”. W tym samym miejscu znaleziono również kości ludzkie i w związku z tym postanowiono dokładniej zbadać wnętrze budowli.

Budowla z "Ołtarzem czaszek" (fot. Noemi Castillo Tejero, INAH)

Okazało się, że miejsce pochówków sięgało głębokości jednego metra i zajmowało powierzchnię 4 metrów kwadratowych, a szczątki kostne należały do ponad 40 osób zarówno dorosłych, jak i dzieci. W północno-wschodnim narożniku złożono natomiast jedenaście glinianych rzeźb znanych jako xantile i jedną dodatkową przy murze po stronie zachodniej. Xantile zostały zbadane przez specjalistów, poddane pracom konserwatorskim i obecnie trafiły na wystawę w muzeum na terenie stanowiska archeologicznego Tehuacán.

Xantile znalezione przy "Ołtarzu czaszek" (fot. Noemi Castillo Tejero, INAH)

Xantile to wykonane z gliny wizerunki mezoamerykańskich bóstw. Korpusy postaci były modelowane, a jedynie twarze sporządzano w specjalnych formach.

Wizerunek bóstwa śmierci (fot. Melitón Tapia, INAH)

Monserrat Salinas Rodrigo, jedna z trójki profesorów odpowiedzialnych za prace restauratorskie wyjaśniła, że niektóre xantile zachowały się jedynie we fragmentach, gdyż zostały celowo zniszczone podczas rytuału zamknięcia wcześniejszej budowli.

Jeden z xantili z Tehuacan (fot. Melitón Tapia, INAH)

W zebranej kolekcji zachowały się trzy niepełne przedstawienia bóstwa Xipe Totec z jego ciałem odartym ze skóry, a także wizerunek boga deszczu Tlaloka z charakterystycznymi goglami i kłami oraz resztkami błękitnego barwnika. Wszystkie xantile pochodzą z późnego okresu postklasycznego, z lat 1100-1521.

Głowa jednego ze znalezionych xantili (fot. Melitón Tapia, INAH)

Noemí Castillo Tejero podkreśla, że szczególnie wyróżnia się jeden z xantili, który zachował do dziś najwięcej ze swej dawnej polichromii. Jego prawa strona została pomalowana na czerwono (symbol życia), a lewa – na czarno (symbol śmierci). Na szyi natomiast można dostrzec rodzaj naszyjnika w kolorze niebieskim z żółtymi otoczkami.

Pozostałości dawnych barwników na jednym z xantili (fot. Melitón Tapia, INAH)

Jak podaje Noemí Castillo Tejero, xantile były bardzo popularne na całym obszarze zamieszkiwanym przez przedstawicieli kultury Popoloca. Do chwili obecnej, na terenie stanowiska archeologicznego Tehuacán, dużą ilość glinianych xantili znaleziono w budowlach o charakterze mieszkalnym, gdzie kapłani mieli swoje ołtarze.

Głowy xantili z Tehuacan (fot. Melitón Tapia, INAH)

Źródła historyczne podają, że dawni Popoloca zamieszkiwali ziemie południowego stanu Puebla i północnego stanu Oaxaca już od około 650 r. n.e. Ich ekspansja nastąpiła w latach 900-1100, osiągając apogeum w okresie pomiędzy upadkiem tolteckiej Tuli a przybyciem Mexików w XV wieku. Do ich ośrodków należały: Tecamachalco, Tepexi i Tehuacán (w stanie Puebla) i Coixtlahuaca (w stanie Oaxaca).

Kolejny z zachowanych fragmentów jednego z xantili (fot. Melitón Tapia, INAH)

Zobacz też: "Fotogaleria - Xantile"