Naczynie przedstawiające wojowników w walce znalezione w Chankillo

Oryginalny artykuł: Una vasija con guerreros en combate encontrada en Chankillo, el observatorio más antiguo de América 

Nowe odkrycie na pustyni Casma po raz kolejny rzuca światło na złożoną naturę władzy w najwcześniejszych cywilizacjach obu Ameryk. Na terenie Chankillo, przy wejściu do tamtejszego Obserwatorium Słonecznego Kompleksu Archeoastronomicznego natrafiono na naczynie, którego ikonografia przedstawia wojowników w walce. Ilustruje to konflikt i opowiada o skomplikowanej strategii, dzięki której elita umocniła swoją dominację ponad dwa tysiące lat temu. Według badaczy prowadzących projekt, naczynie, zidentyfikowane jako należące do ceramiki stylu Patazca, ma pęknięcia, które nie są przypadkowe, lecz są wynikiem celowego działania. Jedna z hipotez głosi, że jego pęknięcie było częścią rytualnej ofiary, złożonej w kluczowym miejscu, choć możliwe jest również, że doszło tam do fizycznej konfrontacji. Naczynie zostało znalezione na samym progu obserwatorium, w punkcie przejścia między światem profanum a przestrzenią sacrum, z której czas był regulowany przez słońce.

Prace na terenie Chankillo (fot. Rząd Peru)

Ta uprzywilejowana pozycja podkreśla symboliczne znaczenie, jakie ten obiekt miał w praktykach religijnych i kulcie słońca, charakterystycznych dla kultury, która zbudowała Chankillo. Przedstawienie wojowników w pozycji bojowej jest bezpośrednio łączone przez archeologów z inną emblematyczną budowlą kompleksu: Świątynią Ufortyfikowaną, która jak sama nazwa wskazuje, pełniła funkcję wielopłaszczyznowego centrum, w którym spotykały się działania polityczne, rytuały i potęga militarna elit rządzących. W ten sposób odkrycie potwierdza ideę, która zyskuje coraz większą popularność w peruwiańskiej archeologii: przedmioty rytualne nie ograniczały się do eterycznego, ceremonialnego użytku; wręcz przeciwnie, były aktywnymi nośnikami konkretnych przesłań o tożsamości grupowej, niepodważalnym autorytecie i namacalnej zdolności do wywierania przymusu. 

Miejsce znalezienia naczynia (fot. Rząd Peru)

Niniejszy fragment naczynia dołącza tym samym do coraz liczniejszych dowodów, które nierozerwalnie łączą ceremonie słoneczne, organizowane w oparciu o obserwacje astronomiczne prowadzone ze słynnych na całym świecie Trzynastu Wież Chankillo, z pojawieniem się i konsolidacją wojowniczej klasy rządzącej. Elita ta opierała swoją dominację nie tylko na brutalnej sile, ale na niezrównanej trójstronnej kontroli: monopolu na rytuały, wyłącznego zarządzania kalendarzem słonecznym, a co za tym idzie, cyklami rolniczymi, a zatem i ekonomicznymi, i wreszcie na rozmieszczeniu zorganizowanej siły zbrojnej.

Postać jednego z wojowników, zdobiących naczynie (fot. Rząd Peru)

Odkrycie to zdecydowanie wzmacnia zatem interpretację, że Chankillo, wpisane w 2021 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, uważane za najstarsze obserwatorium słoneczne w Ameryce (post: „Chankillo (Peru) na liście światowego dziedzictwa UNESCO”), było czymś znacznie więcej niż tylko centrum astronomicznych pielgrzymek. Stanowiło ono również namacalną scenę walk, pokazów siły i procesu politycznej legitymizacji władców, miejsce, gdzie słońce i wojna były dwiema stronami tej samej dominacji. 

Hipotetyczne rekonstrukcje naczynia (fot. Rząd Peru)

Kompleks Archeoastronomiczny Chankillo, położony w suchym krajobrazie nadmorskiej pustyni obejmuje około czterech kilometrów kwadratowych, w tym budynki, place, mury i słynną linię wież. Chankillo zostało zbudowane przez kulturę Sechín, której początki sięgają 3600 r. p.n.e. i sięgają około 200 r. p.n.e., co czyni ją jedną z najstarszych kultur na kontynencie. Szacuje się, że sam kompleks powstał około IV wieku p.n.e. Jest on częścią systemu większych stanowisk związanych z kulturą Sechín, które występują w dolinach Casma i Sechín, takich jak Sechín Bajo, Sechín Alto, Cerro Sechín, Taukachi-Konkan i Mojeque. 

Stanowisko archeologiczne Chankillo (fot. Andina)

Astronomicznym sercem Chankillo jest Trzynaście Wież, rząd prostokątnych i romboidalnych konstrukcji o wysokości od 2 do 6 metrów, ustawionych na szczycie wzgórza. Wieże te, zbudowane z zaprawy mułowej i ciosanego kamienia, tworzą poszarpany, sztuczny horyzont, który pełni funkcję idealnego kalendarza słonecznego. Przez cały rok wschód i zachód słońca zbiegały się za każdą z tych wież, precyzyjnie wyznaczając przesilenia, równonoce i upływ miesięcy, z marginesem błędu wynoszącym zaledwie jeden lub dwa dni. Opuszczenie tego miejsca około I wieku p.n.e. pozostaje zagadką, choć istnieją spekulacje na temat presji zewnętrznej ze strony innych ekspandujących kultur, takich jak Chavín.