Nowe odkrycia w Puémape podkreślają rolę świątyni w dawnym Peru

Oryginalny artykuł: Nuevos hallazgos en Puémape ponen en valor rol que cumplió este templo en el antiguo Perú

Po 35 latach jedna z najstarszych świątyń na północnym wybrzeżu Peru, znajdująca się na stanowisku archeologicznym Puémape, położonym w dystrykcie San Pedro de Lloc, w prowincji Pacasmayo, ujawnia nowe tajemnice dotyczące pochodzenia architektury rytualnej i jej powiązań z kultem przodków w dolinie Jequetepeque, w regionie La Libertad. W 1990 roku podjęto pierwszą próbę przeprowadzenia badań w świątyni Puémape. Znaleziska z tamtego okresu udokumentowały długą historię osadnictwa, łączącą ją z rozwojem kultury Cupisnique. Stanowisko to było jednym z pierwszych, na którym odkryto obecność monumentalnej architektury prekolumbijskiej, związanej z kulturą Cupisnique. Jednak po tym pionierskim odkryciu miejsce to popadło w zapomnienie, aż do dziś. W 2024 roku, prawie 35 lat później, Program Archeologiczny Chicama Narodowego Uniwersytetu San Marcos, którym kierują Henry Tantaleán Ynga i Carito Tavera Medina, przejął pałeczkę dzięki wsparciu nowoczesnej technologii i odnowionej perspektywie naukowej. W tym roku przeprowadzono nową fazę tych badań naukowych.

Prace wykopaliskowe w Puemape (fot. Program Archeologiczny Chicama)

Henry Tantaleán ujawnił, że ostatnie prace potwierdziły, iż świątynia była zamieszkana około 1000 r. p.n.e., a ślady ludzkiej aktywności znaleziono już 2200 r. p.n.e., co sprawia, że Puémape jest jednym z najstarszych znanych ośrodków rytualnych na północnym wybrzeżu Peru. Zaktualizowane datowanie radiowęglowe wykazało, że budowla ta służyła przez ponad 3000 lat. Archeolog z Narodowego Uniwersytetu San Marcos poinformował, że w tym roku odkryto całą fasadę świątyni, schody wejściowe i ściany zbudowane z dużych bloków kamiennych. Zespół zebrał również próbki mikroszczątków botanicznych i materiałów faunistycznych, które rzucą światło na dietę, florę i faunę z tamtego okresu.

Wykopaliska na terenie świątyni (fot. Program Archeologiczny Chicama)

Badacz stwierdził, że chociaż początkowo świątynię łączono z kulturą Cupisnique, obecnie zauważono znaczące różnice architektoniczne między tą kulturą a tamtymi. Mogą one umiejscowić ją w równoległym lub późniejszym okresie rozwoju, który nie został jeszcze wyjaśniony. Dodaje też, że prawdą jest, że Puémape było miejscem pielgrzymek i rytualnych pochówków, o czym świadczy rozległy teren cmentarza otaczający świątynię.

Stanowisko archeologiczne Puemape (fot. Program Archeologiczny Chicama)

Jednym z najbardziej uderzających odkryć podczas tego sezonu wykopaliskowego było znalezienie co najmniej 14 osób pochowanych przez kulturę Salinar około 400 r. p.n.e., około 600 lat po pierwotnym opuszczeniu świątyni. Wiele z nich nosi ślady przemocy: uderzenia, złamania i nietypowe pozycje (twarzą w dół, z rękami związanymi z tyłu). Cechy te sugerują możliwość rytualnych ofiar lub pochówków po konflikcie zbrojnym. Skłoniło to do rozważenia dwóch głównych hipotez, że był to rytuał ofiarny lub pochówek osób poległych w bitwie. Henry Tantaleán sugeruje, że sposób, w jaki ich pochowano może wskazywać na to, że świątynia została przekształcona w świętą huaca, miejsce służące nawiązywaniu kontaktu z przodkami.

Jeden z nowo odkrytych pochówków (fot. Program Archeologiczny Chicama)

Henry Tantaleán wyjaśnił, że opuszczenie świątyni około 1000 r. p.n.e. zbiegło się z intensywnym procesem piaskowania, który pokrył ją ponad metrową warstwą piasku eolicznego. Zjawisko to jest związane z cyklami suszy następującymi po El Niño, co zaobserwowano również w miejscach takich jak Caral. Te ekstremalne warunki pogodowe prawdopodobnie wymusiły exodus społeczności zamieszkujących ten obszar.

Kolejny z nowo odkrytych pochówków (fot. Program Archeologiczny Chicama)

Puémape to nie tylko monumentalna świątynia, ale także miejsce spotkań różnych społeczności z wybrzeża i pobliskich osad. Jej strategiczne położenie, blisko morza i w dolinie Jequetepeque, czyniło ją idealnym miejscem do rytuałów pogrzebowych, pielgrzymek, a prawdopodobnie także wymiany gospodarczej i kulturowej. Wykopaliska zostały już w tym roku zakończone, ale analiza zebranych danych, w tym zdjęć lotniczych, próbek botanicznych i szczątków kostnych, ma przynieść pełniejszy obraz historii osadnictwa na tym stanowisku. Wyniki mają umocnić pozycję Puémape jako fundamentalnego punktu odniesienia dla zrozumienia powstawania kultu przodków w peruwiańskich Andach oraz roli architektury ceremonialnej jako osi spójności społecznej.

Prace na terenie Puemape (fot. Program Archeologiczny Chicama)

O Puémape można też przeczytać w poście: „Nowe znaleziska w Puémape (Peru)”