wtorek, 10 lipca 2012

Nietoperze w sztuce Majów

Oryginalny artykuł: Antonieta Cajas Bats in Maya Art (English)

Mieszkańcy prekolumbijskiej Mezoameryki przywiązywali wielką wagę do niektórych gatunków flory i fauny oraz innych elementów krajobrazu, które stanowiły część ich wierzeń religijnych, mitów, ceremonii i światopoglądu. Nietoperze były częścią ich świata, a z powodu swoich nocnych zwyczajów były związane z jaskiniami i ciemnością, z bóstwami śmierci i nocy, z zaświatami zwanymi Xibalba (czyt. szibalba). Jaskinie również były związane z zaświatami, ponieważ były uważane za wejścia do Xibalba, świata nocy i ciemności, zamieszkanego przez bogów, którzy dają życie i przynoszą śmierć wszystkim stworzeniom lądowym i wodnym.

Nietoperz był glifem-emblematem (czyli herbem) kilku miast: Copan w Hondurasie, Zinacantan ("ziemia nietoperzy") w Chiapas i Zinacantepec ("miejsce na wzgórzu nietoperzy") w Meksyku. Był często przedstawiany w sztuce: w rzeźbie i figurkach, na ceramice i malowidłach oraz w kodeksach. Na przykład w Copan jest kilka rzeźbionych ołtarzy i pomników z późnego klasyku (600-900 n.e.), przedstawiąjących nietoperze, które w tym mieście miały silny ładunek symboliczny. Prawdopodobnie Budynek 20 przedstawia Dom Nietoperzy z Popol Vuh - majańskiej mitologii. 

Nietoperze były obecne w wielu kulturach Mezoameryki. W Monte Alban (Oaxaca) bóg-nietoperz był związany z płodnością i bogiem kukurydzy, stając się jednym z najważniejszych bogów zapoteckich. Aztekowie wiązali nietoperze z kultem śmierci i ofiarami z ludzi: na stronie 41 Kodeksu Fejervary-Mayer pojawia się antropomorficzny nietoperz z sercem i głową straconego człowieka w dłoniach. Na kilku stanowiskach w Tabasco w Meksyku znaleziono wizerunki nietoperzy (także antropomorficzne) rzeźbione w bazalcie, marmurze i jadeicie, a także na ceramice, kadzielnicach i urnach pogrzebowych.

Kamienne rzeźby przedstawiające nietoperze / Stone sculptures of bats:

Muzeum Popol Vuh w mieście Gwatemala
Museo Popol Vuh in Guatemala City

Regionalne Muzeum Archeologii w Copan Ruinas (Honduras)
Museo Regional de Arqueologia in Copan Ruinas (Honduras) 

Muzeum Rzeźby w Copan (Honduras)
Museo de Escultura in Copan (Honduras)

Czytaj także: Jaskinie, góry i piramidy w wierzeniach MajówCenote - droga do zaświatówKról pod Górą Jaguara