Prekolumbijskie petroglify i reliefy zdobiące tunel w Albarradón de Ecatepec

Oryginalny artykuł: INAH descubre tunel virreinal con glifos prehispanicos en el Albarradon de Ecatepec

Zakonnik Juan de Torquemada podawał, że na początku XVII wieku około 3000 rdzennych mieszkańców Meksyku rozpoczęło budowę ogromnej grobli o długości czterech kilometrów, która miała regulować przepływ wody z jezior Xaltocan i Zumpango do jeziora Texcoco i tym samym zapobiegać powodziom nawiedzającym stolicę wicekrólestwa Nowej Hiszpanii. Konstrukcja ta, znana wcześniej jako Calzada de San Cristóbal, a obecnie Albarradón de Ecatepec, stała się miejscem ważnych odkryć archeologicznych dokonanych przez Narodowy Instytutu Antropologii i Historii (INAH), w tym bramy tunelu o długości 8,40 metra, ozdobionej 11 motywami prekolumbijskimi: petroglifami i reliefami.

Pozostałości dawnej grobli znanej jako Albarradon de Ecatepec
(fot. Edith Camacho, INAH)

We wschodnim sektorze zachowały się petroglify przedstawiające, między innymi, tarczę chimalli, głowę drapieżnego ptaka, krzemienne ostrze i motyw nazwany przez Alfonso Caso „papierową ozdobą”. Spośród reliefów wyróżnia się szczególnie jeden, umieszczony na łuku i obejmujący wizerunek świątyni teocalli, której górna część udekorowana jest trzema płatkami przypominającymi krople deszczu i tym samym nawiązuje do boga Tlaloka.

Petroglify i reliefy zdobiące wejście do tunelu (fot. Edith Camacho, INAH)

Koordynujący pracami Raul García Chavéz zaznacza, że co prawda w czasach kolonialnych często wykorzystywano kamienie z rozebranych budowli prekolumbijskich i nie ma w tym nic zaskakującego, ale na uwagę zasługuje celowe ulokowanie reliefu teocalli tuż nad wejściem do tunelu. Zdaniem archeologów, zdobienia te mogły pochodzić z prekolumbijskich ośrodków Ecatepec i Chiconautla, których mieszkańcy pomagali przy wznoszeniu grobli.

Łuk ozdobiony wizerunkiem świątyni teocalli (fot. Edith Camacho, INAH)

W czasach wicekrólestwa grobla miała trzy kanały regulujące przepływ wody. Były one umieszczone na jej krańcach i w centrum. Podziemne przejście było wypełnione materiałem pochodzącym z różnych okresów, począwszy od formatywnego (lata 900 p.n.e. – 150 n.e.) aż po kolonialny. Znaleziono zarówno fragmenty prekolumbijskich żaren i bazaltowych rzeźb, jak i szkło, porcelanę i majolikę z czasów kolonialnych. Zlokalizowano również kamienne płyty zamykające wejście do tunelu w czasach wicekrólestwa.

Fragmenty żarna i bazaltowych rzeźb znalezione wewnątrz tunelu
(fot. Edith Camacho, INAH)

Z powodziami na tym terenie walczono już w czasach prekolumbijskich. W 1446 roku Moctezuma I, za radą Nezahualcoyotla polecił wzniesienie z ziemi i drewnianych pali grobli o długości 11 kilometrów, która biegła od Iztapalapa do miejsca, w którym obecnie znajduje się stacja metra Martín Carrera. Wiele lat później grobla została zniszczona aby umożliwić Hernanowi Cortesowi przejście do Tenochtitlan. W początkowym okresie wicekrólestwa, podczas budowy miasta nie wzięto pod uwagę powodzi, które zdarzają się co 30-40 lat. Jednak kiedy w 1604 roku miasto zostało podtopione, wicekról Juan de Mendoza nakazał, aby zakonnicy Geronimo de Zarate i Juan de Torquemada nadzorowali budowę traktu w najwęższej części systemu jezior. Miejsce to, nazywane Acalhuacan („nabrzeże, rampa” w języku nahuatl) zostało zaznaczone wizerunkiem łodzi w Kodeksie Xolotl. Grobla funkcjonowała przez dwie dekady aż do 1629 roku, kiedy to miała miejsce kolejna powódź i wówczas dodano jeszcze dwa tunele.